عبدالحسین وهاب‌زاده

عبدالحسین وهاب‌زاده (زاده ۷ مهر ۱۳۲۶ - سبزوار)، مترجم و اکولوژیست اهل ایران است.

عبدالحسین وهاب‌زاده
وهاب‌زاده در ۱۳۹۲
زادهٔ	۱۳۲۶ سبزوار
ملیت	ایرانی
پیشه	مترجم

زندگی‌نامه

وهاب‌زاده لیسانس خود را در رشته کشاورزی از دانشگاه جندی شاپور اهواز و فوق لیسانس خود را در رشتهٔ علوم زیستی از دانشگاه آیووا آمریکا دریافت کرد و تحت تأثیر مطالعه آثار دیوید لک بوم‌شناس و پرنده‌شناس مشهور انگلیسی برای تحصیل در مقطع دکتری رهسپار دانشگاه آبردین (اسکاتلند) شد و رساله‌ای تحت عنوان بوم‌شناسی قمری خانگی در محیط‌های شهری را برای تز دکترایش انتخاب کرد. او برای انجام کارهای عملی مربوط به پایان‌نامه به ایران بازگشت ولی به علت تغییر و تحولات پس از پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ۵۷ و وقوع انقلاب فرهنگی و همچنین مرگ استاد راهنما نتوانست به تحصیل در این مقطع ادامه دهد و مقطع دکتری او نیمه تمام ماند.

وی بیش از ۴۰ سال در دانشگاه‌های مختلف ایران، بوم‌شناسی و علوم محیط‌زیست تدریس کرد و هم‌اکنون در سمت مدیر مسئول یک مؤسسهٔ پژوهشی خصوصی در زمینهٔ علوم زیستی مشغول به کار است. وهاب‌زاده در کمیتهٔ آموزشی اتحادیهٔ بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) نیز عضویت دارد.

عبدالحسین وهاب‌زاده از صاحب‌نظران برجستهٔ محیط زیست در ایران محسوب می‌شود و از ویژگی‌های او برخورداری از دیدگاهی اکولوژیکی- فرهنگی است، به‌طوری‌که محیط زیست و تغییرات آن را صرفاً پدیده‌ای اکولوژیکی نمی‌داند بلکه به کنش‌های فرهنگی و اجتماعی نیز توجه دارد. از او مقالات چندی در نشریات معتبر به چاپ رسیده‌است. وهاب‌زاده در سال ۱۳۸۴ برندهٔ جایزهٔ ملی محیط زیست ایران شد و در سال ۸۵ جایزهٔ مهرگان علم برای کتاب «تنوع حیات» به ایشان اهدا گردید. وی همچنین در سال ۱۳۸۷ از سوی شهرداری تهران به عنوان یکی از سی خادم محیط زیست ایران معرفی شد.

عبدالحسین وهاب‌زاده، در سال ۱۴۰۲ در قالب یک مسترکلاس تخصصی آنلاین و ۱۸ قسمتی در پلتفرم آموزشی «صفحه نو» به‌عنوان بنیان‌گذارِ «مدرسه طبیعت» در صفحه‌نو از تجربیات خود دربارهٔ کودک و طبیعت سخن گفت. او در این دوره دربارهٔ شناخت دوران کودکی، تأثیر طبیعت بر رشد کودک، پیامدهای دوری کودک از طبیعت، شیوهٔ یادگیری آزاد، انتخاب رویکرد آموزشی مناسب برای کودک و اشکالات موجود در نظام آموزشی، و همچنین دربارهٔ تسهیلگری، زیستگاه غنی، بازی و رهایی و تأثیرشان بر رشد کودک، تأثیرات مثبت و منفی خانواده بر کودک، راه‌هایی برای تجربهٔ طبیعت در شهر، محله و خانه سخن گفته‌است[https://www.safheyeno.com/fa/instructor/abdol-hossein-vahabzadeh/].

جوایز و افتخارات

• جایزه ملی محیط زیست ایران - ۱۳۸۴
• جایزه مهرگان علم - ۱۳۸۵
• یکی از سی خادم محیط زیست ایران به انتخاب شهرداری تهران - ۱۳۸۷
• جایزه یازدهمین دوره کتاب فصل - پاییز ۱۳۸۸
• جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران - ۱۳۸۹
• جایزه ترویج علم - ۱۳۹۴
• جایزه ملی محیط زیست - ۱۳۹۶ (از سوی سازمان حفاظت محیط زیست)
• مرد سال کارآفرینی آموزشی - ۱۳۹۶ (از سوی دانشگاه شهید بهشتی تهران)

مدرسه طبیعت

وهاب‌زاده ایده پرداز شکل‌گیری مدرسه طبیعت در ایران است، ایده‌ای که در نقاط زیادی از دنیا در حال اجرا است. ایده مدرسه طبیعت حاصل سال‌های طولانی تدریس و تجربیات وی برای یافتن نقطه اثرگذاری و ایفای نقش اجتماعی‌اش و از منظر وی گره‌گشای آموزش‌های ناکارآمد محیط زیست است. عبدالحسین وهاب‌زاده در حال ترویج ایده مدرسه طبیعت در سرتاسر ایران است؛ بذرهایی که این فعال محیط زیست ایران در حال کاشتن است، برخی میوه داده‌اند و برخی تازه جوانه زده‌اند. این ایده در مدرسه طبیعت «کاوی‌کنج» مشهد، مدرسه «گلستان»، همجوار با پارک ملی گلستان، مدارس چالوس، کیاشهر، بیرجند، اصفهان، تهران، عباس‌آباد مازندران، کرمانشاه، قشم، ساری، همدان، دماوند، کرج (چهارباغ) و بابل … با تلاش دوستداران کودک و طبیعت در حال پا گرفتن است. تا کنون بیش از ۷۰ مدرسه طبیعت در سرتاسر ایران آغاز به کار کرده‌اند. در مرداد ۱۳۹۸ دستور تعطیلی این مدارس صادر گردید.

آثار

وهاب‌زاده تاکنون بیش از ده هزار صفحه تألیف و ترجمه را با ممارست و حساسیت ویژه در اختیار علاقه‌مندان محیط زیست قرار داده که به شرح ذیل می‌باشد:

• بهار خاموش - یکی از تأثیرگذارترین کتاب‌های قرن بیستم
• طراحی با طبیعت،
• بوم‌شناسی علم عصیانگر، مجموعه مقالات کلاسیک در بوم‌شناسی
• وضعیت جهان ۱۹۹۴
• وضعیت جهان ۱۹۹۸
• مراقبت از زمین، راهبردی برای زندگی پایدار
• آخرین واحه، آب مایهٔ حیات
• مایهٔ حیات
• چقدر کافیست؟ جامعهٔ مصرفی و آیندهٔ زمین
• تنوع حیات
• اخلاق محیط زیست، مقدمات و مقالات
• بوم‌شناسی، مطالعهٔ تجربی توزیع و فراوانی (برندهٔ جایزهٔ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران ۱۳۸۹ و جایزه یازدهمین دوره کتاب فصل ۱۳۸۸)
• مقدمه‌ای بر اکولوژی رفتار (شایسته تقدیر جایزهٔ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران ۱۳۷۴)
• سوسیوبیولوژی: تلفیق نوین (شایسته تقدیر جایزهٔ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران ۱۳۸۶)
• مبانی محیط زیست
• مقدمه‌ای بر رفتارشناسی
• تکامل،
• شناخت محیط زیست
• دیدگاه‌هایی از نظریهٔ بوم‌شناسی
• اژدهای بهشتی، کنکاشی پیرامون تکامل هوش در آدمی
• تئاتر اکولوژی و بازی تکامل
• رفتارشناسی تماس،
• کودک و طبیعت - درسنامه مدرسه طبیعت، پژوهش‌های روانی، اجتماعی، فرهنگی و تکاملی. (کتاب برگزیده آموزش محیط زیست از سوی سازمان حفاظت محیط زیست ۱۳۹۳)
• در سایه انسان (صحراشرق، ۱۳۹۵)، نوشتهٔ جین گودال، ترجمه با همکاری حمیدرضا حسینی
• طبیعت و کودک خردسال: راهنمای عمل مدارس طبیعت (جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۹۵)، نوشتهٔ رات ویلسون
• حق مادرزاد: انسان و طبیعت در دنیای امروز (نشر نو، ۱۴۰۰)، نوشتهٔ استیون کلرت، ترجمه با همکاری مصطفی چشمی و روشنک شهریاری

پیوند به بیرون

• گفتگو با عبدالحسین وهاب‌زاده و بهزاد سروری، ویراستار و مترجم کتاب تکامل و رفتار انسان
• نگاهی به کتاب تنوع حیات، ترجمهٔ عبدالحسین وهاب‌زاده
• گفت و گو با عبدالحسین وهاب‌زاده، پایه‌گذار نخستین مدرسه طبیعت در ایران
• روایت وهاب‌زاده از سوابق علمی یک دوست قدیمی
• مصاحبه با عبدالحسین وهاب‌زاده
• مقاله‌ای پیرامون کتاب مقدمه‌ای بر اکولوژی رفتار ترجمهٔ عبدالحسین وهاب‌زاده
• نقد کتاب سوسیوبیولوژی در دومین نشست کتاب انتشارات جهاد دانشگاهی
• گزارشی از مراسم اهدای جایزهٔ مهرگان علم برای کتاب تنوع حیات به عبدالحسین وهاب‌زاده
• مدرسه طبیعت کاوی کنج مشهد
• مستند زنگِ طبیعت: در جستجوی مفهوم مدرسه طبیعت
• مستند کاوی کنج، برنامه هوای تازه، شبکه افق
• لیست مدارس طبیعت مورد تأیید عبدالحسین وهاب‌زاده