متوکل (نام کامل وی: أبو الفضل جعفر المتوکل علی‌الله بن المعتصم بن الرشید بن المهدی) خلیفه عباسی بود که در سال‌های ۸۴۷ تا ۸۶۱ میلادی در سامرا فرمان راند. متوکل پس از درگذشت برادرش واثق با کمک غلامان ترک بر تخت خلافت نشست و به دست آنان هم به قتل رسید.

المتوکل علی الله
متوکل بر روی یک درهم عباسی
دهمین خلیفه از خلافت عباسیان
سلطنت۱۰ اوت ۸۴۷ – ۱۱ دسامبر ۸۶۱
پیشینواثق
جانشینمنتصر
زادهمارس ۸۲۲
درگذشته۱۱ دسامبر ۸۶۱
همسراناسحاق بنت الاندلسیه
نسیب المتوکلیه
قبیحه
فریده
محبوبه
فرزند(ان)
نام کامل
جعفر بن محمد المعتصم المتوکل علی‌الله
دودمانخلافت عباسیان
پدرمعتصم
مادرشجاع

او نخستین خلیفه عباسی بود که مذهب شافعی اختیار کرد؛ او همچنین در فقه و سنت مطالعه کرده بود. در زمان او طوفان سختی بر بغداد و بصره و کوفه و عراق وزید و چهارپایان و کشت و خواربارها از میان رفت و قحطی و خشکسالی فراگیر شد. در این دوره، بیزانسی‌ها نیز به قلمرو عباسی دست‌اندازی می‌کردند. آغاز خلافت متوکل همزمان با قدرت یافتن ترکان در حکومت بود. خود متوکل به دست شماری از ترکان درباری به قتل رسید.

سیاست مذهبی

ویرایش

برخلاف مأمون که سیاست مذهبی میانه‌روی داشت، متوکل به اهل حدیث نزدیک شد و آنان قدرت یافتند و به برخی از آنان اجازه داد، که روایات رؤیت خدا را نقل کنند. او حاکمان معتزلی را برکنار کرد، محنة خَلق قرآن را پایان داد، و احمد بن حنبل را، که نماد ایستادگی اهل حدیث بود، گرامی داشت. به همین دلیل حنبلیان او را «محیی السنه» (احیاکنندهٔ سنت) لقب دادند. او به علی بن ابی طالب بی‌احترامی می‌کرد و حرم حسین بن علی را ویران کرد.[۱]

رویدادهای برجسته

ویرایش

پانویس

ویرایش
  1. جعفریان، رسول (۱۳۸۷). تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن دهم هجری (تهران). ج. ۱. علم. ص. ص ۲۹۴ و ۹۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ آوریل ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۳-۱۲-۲۱.
  2. باسورث، تاریخ ایران کمبریج، ۸۹.

منابع

ویرایش
  • سبیب رحیم (۱۹۷۱اخبار الدوله العباسیه و فیه اخبار العباس و اولاده، ترجمهٔ عبدالعزیز دوری، به کوشش عبدالجبار مطلبی.، قاهره: دارالطلیعه، ص. ۲۶۵
  • محمد خضری (۱۴۱۹الدولة العباسیة، ترجمهٔ عبدالعزیز دوری، به کوشش محمد ضناری.، قاهره: دارالکتب العلمیه، ص. ۱۴۴
  • فاروق عمر (۱۴۲۱الخلافة العباسیه فی عصر الفوضی العسکریه ۲۴۷/۳۳۹ه - ۸۶۱/۹۴۶م: دراسة تاریخیة لبوادر التسلط العسکری علی الخلافة العباسیة، به کوشش سعید شورایی.، قاهره: دارالإحسان، ص. ۸۸
  • رسول جعفریان (۱۳۷۸تاریخ اسلام از پیدایش تا ایران اسلامی، به کوشش مرتضی رحیمی.، قم: انتشارات حوزه علمیه، ص. ۸۸
  • کلیات تاریخ تطبیقی ایران عزیزالله بیات انتشارات امیر کبیر تهران ۱۳۷۷