محمدرضا ترکی

محمّدرضا ترکی (زادهٔ ۱۷ خرداد ۱۳۴۱، آبادان) شاعر، نویسنده، مترجم، محقق ادبی، دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.

محمدرضا ترکی
زادهٔ	۱۷ خرداد ۱۳۴۱ آبادان
محل زندگی	تهران
ملیت	ایران
پیشه	دانشیار دانشگاه تهران
سال‌های فعالیت	۱۳۶۵ - اکنون
آثار	پارسای پارسی تاریخ و تطوّر علوم بلاغت (ترجمه) خاکستر آیینه نقد صیرفیان

تحصیلات

• کارشناسی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۱
• کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۷۵
• دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۹

آثار

کتاب‌ها

تألیف

• از واژه تا صدا (مقالاتی پیرامون ادبیات و پیشینهٔ رادیو). تهران: طرح آینده، ۱۳۸۲
• پارسای پارسی (سلمان فارسی به روایت متون فارسی). تهران: علمی و فرهنگی، ۱۳۸۷
• پرسه در عرصهٔ کلمات (۵۵ مقاله و یادداشت در زمینه‌ی ادبیات). تهران: سخن، ۱۳۸۷
• نقد صیرفیان: فراز و فرود خاقانی‌شناسی معاصر از رهگذر بررسی هفت اثر از خاقانی‌شناسان این روزگار. تهران: سخن و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۹۴
• پیشگامان شعر فارسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، ۱۳۹۵
• غایت ابداع (منشآت عربی خاقانی افضل الدین بدیل بن علی خاقانی شروانی). تهران: نشر خاموش، ۱۳۹۸
• سرّ سخنان نغز خاقانی (ناگفته هایی دربارۀ زندگی، شخصیت و شعر خاقانی شروانی) (قصاید ۱-۳۳). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، ۱۳۹۸ (برگزیدۀ پانزدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر در بخش «دربارۀ شعر»)
• سرّ سخنان نغز خاقانی (ناگفته هایی دربارۀ زندگی، شخصیت و شعر خاقانی شروانی) (قصاید ۶۶-۳۴). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، ۱۳۹۸ (برگزیدۀ پانزدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر در بخش «دربارۀ شعر»)

مجموعه‌شعر

• فصل فاصله (مجموعه‌شعر). تهران: همسایه، ۱۳۸۱
• هنوز اولِ عشق است. تهران: انتشارات تکا، ۱۳۸۷
• خاکستر آیینه. تهران: انجمن شاعران ایران، ۱۳۸۹ (شعر شایستهٔ تقدیرِ کتاب فصل، تابستان ۱۳۸۹)
• بغض در نواحی لبخند (مجموعه‌شعر). تهران: هنر رسانهٔ اردی‌بهشت، ۱۳۹۱
• بیا پایین (مجموعه‌شعر طنز). تهران: قاف، ۱۳۹۷
• سال‌های بی‌ترانگی. تهران: شهرستان ادب، ۱۳۹۷

ترجمه

• تاریخ و تطوّر علوم بلاغت. تألیف دکتر شوقی ضیف. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ اول: ۱۳۸۳، چاپ پنجم: ۱۳۹۷

گزینش و ویرایش کتاب

• تیرانا (برگزیدهٔ نقد و نثر ادبی از مهرداد اوستا). تهران: انتشارات حوزهٔ هنری، ۱۳۸۱
• برگزیدهٔ مقالات معارف اسلامی (از شهریور ۱۳۴۵ تا شهریور ۱۳۵۷) (۲ جلد). قم: اسوه، ۱۳۸۴
• رجعت سرخ ستاره (مجموعه‌شعر علی معلم دامغانی). تهران: سورهٔ مهر، ۱۳۸۶

مقالات

برخی مقالات در مجموعه‌ها و نشریات علمی ـ پژوهشی

• «عهدنامهٔ سلمان فارسی». مجلهٔ تخصصی گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه تهران، تابستان ۱۳۸۰
• «رسول ماه». مجلهٔ دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. بهار ۱۳۸۴
• «بر بساط غزل خاقانی». نامهٔ فرهنگستان، شمارهٔ ۲۶، شهریور ۱۳۸۴
• «دوباره‌کاری و شتابزدگی در تصحیح هفت دیوان محتشم کاشانی». نامهٔ فرهنگستان. شمارهٔ ۲۷، آذر ۱۳۸۴
• «در حاشیهٔ غلط ننویسیم». مجلهٔ دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران شمارهٔ ۱۸۷، پاییز ۱۳۸۷
• «آویختن تازیانه»، نامهٔ فرهنگستان، دورهٔ یازدهم، شمارهٔ اول، بهار ۱۳۸۹
• «عاشق گلخنی»، مجلهٔ دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تهران. شمارهٔ ۱۹۱، بهار و تابستان ۱۳۸۹

برخی مقالات در نشریات علمی ـ ترویجی

• «پاسخ به یک ابهام در سخن سعدی». فصلنامهٔ «وقف، میراث جاویدان». بهار ۱۳۷۷
• «وقف در متون فارسی». فصلنامهٔ وقف، میراث جاویدان. تابستان ۱۳۷۷
• «برادرکشان در شاهنامه». فصلنامهٔ شعر، شمارهٔ ۲۸
• «دشواری‌های دیوان خاقانی». کتاب ماه ادبیات و فلسفه، مرداد ۱۳۸۳

مقاله‌های دانشنامه‌ای

• مدخل «خاقانی شروانی» در دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، جلد سوم، ۱۳۸۸
• مدخل «کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی» در دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، جلد پنجم، ۱۳۹۳
• مدخل «مُنشآت خاقانی» در دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، جلد ششم، ۱۳۹۵
• مدخل «ادبیات انقلاب اسلامی» در دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ذیل، ۱۳۹۷

ترجمه (مقالات)

• «مرد بادها (کوروساوا و تجربه‌های سینمایی‌اش)». مجلهٔ ادبستان، شمارهٔ ۲۵، دی ۱۳۷۰
• «متن‌گرایی و نقش آن در معرفت دینی». فصلنامهٔ وقف، میراث جاویدان، شمارهٔ ۱۷، ۱۳۷۶
• «عالمان اصول دین و انکار دلالت فعل بر زمان». فصلنامهٔ وقف، میراث جاویدان، شمارهٔ ۲۱، ۱۳۷۷
• مجموعه‌مقالات «اسطوره‌شناسی»، چاپ‌شده در ۸ شمارهٔ پیاپی از فصلنامهٔ شعر، شماره‌های ۲۲–۲۹، ۱۳۷۷–۱۳۸۰

فعالیت‌های مطبوعاتی/ رسانه‌ای

• سردبیر فصلنامهٔ شعر (۱۳۷۷–۱۳۸۰)
• دبیر تحریریهٔ فصلنامهٔ وقف، میراث جاویدان (۱۳۷۲–۱۳۷۷)
• مدیر رادیو فرهنگ (۱۳۷۷–۱۳۸۱)
• سردبیر مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران (۱۳۹۹)
• سردبیر نامۀ فرهنگستان (۱۳۹۹)

پیوند به بیرون

• «گپ‌وگفتِ فارس با محمدرضا ترکی دربارهٔ خودش، قیصر، اوستا و ادبیات انقلاب». خبرگزاری فارس (گفت‌وگو و تدوین: حسین قرائی). ۳۰ خرداد ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۸.
• «وبلاگ فصل فاصله ۱». بلاگفا. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۸.
• «وبلاگ فصل فاصله ۲». بلاگفا. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۸.