ملاغلامرضا آرانی

ملاغلامرضا آرانی (۱۱۹۲–۱۲۶۵ ق، ۱۱۵۷–۱۲۲۸ خ) نویسنده و عالم سده ۱۳ خورشیدی است.

ملاغلامرضا آرانی
اطلاعات شخصی
زاده	۱۱۹۲ ۱۱۵۷
پیشه	نویسنده و عالم

زندگی

ملاغلامرضا آرانی در نیمه ذیقعده ۱۱۹۲ (۱۴ آذر ۱۱۵۷) در شهر آران و بیدگل به دنیا آمد. پدرش ملا محمدعلی آرانی فرزند ملا محمدجعفر فرزند ملا نورالوری فرزند ملا ابوالحسن فرزند ملا محمدتقی آرانی و وی از نوادگان ملا ابوالحسن خطیب بحرینی است. وی در زادگاهش درگذشت ولی پیکرش به نجف اشرف منتقل و در قبرستان وادی‌السلام به خاک سپرده شد.

ملا ابوالحسن آرانی از این سلسله، نخستین عالمی بود که در دوره صفویان و پس از استقرار شیخ علی کرکی معروف به محقق کرکی به دعوت شاه طهماسب از جبل عامل لبنان به اصفهان پایتخت ایران آمد. این خانواده با فضیلت و دانش، در مناطق مرکزی ایران به ویژه منطقه کاشان به ارشاد و تبلیغ پرداختند.

وی در زادگاهش نزد ملاعلی آرانی شاگردی کرد و سپس به نجف عزیمت کرد و نزد سید علی طباطبایی (صاحب ریاض) و پسرش سید محمد مجاهد بر دانش خود افزود. در بازگشت به ایران از محضر ملا احمد نراقی و میرزای قمی بهره برد.

وی پس از بازگشت به‌طور ثابت در خانه خود در آران و بیدگل بود. ملاغلامرضا آرانی از بدو تولد تا وفات را در منزل ساده پدرش گذراند و در پوشاک نهایت سادگی را رعایت می‌نمود و نسبت به اهل بیت مهربانی و علاقه خاصی داشت.

ملا محمدحسن داعی آرانی تاریخ درگذشت وی را سال ۱۲۶۴ قمری می‌داند و در ماده تاریخ زیر که در پایان قصیده ای که در وصف ملاغلامرضا سروده، آورده‌است:

گفت داعی بهر تاریخ این کلام

«آفتابی شد بر انوارها»

که آفتابی شد بر انوارها به حساب ابجد عدد ۱۲۶۴ می‌شود.

استادان

برخی از استادان و فقیهانی که به وی اجازه اجتهاد و نقل روایت داده‌اند، عبارتند از:

• ملا علی آرانی (۱۱۷۷ – ۱۲۴۴ ق)
• ملا محمدعلی آرانی (قرن ۱۱–۱۲ ق)
• میرزا ابوالحسن کاشانی (قرن ۱۳)
• ملا احمد نراقی (۱۱۸۵–۱۲۴۵ ق)
• سید علی طباطبایی (صاحب ریاض) (۱۱۶۱–۱۲۳۱ ق)
• سید محمد طباطبایی (۱۱۸۰–۱۲۴۲ ق)
• ملا علی نوری مازندرانی (۱۲۴۶ ق)
• سید محمدباقر شفتی (رشتی) (۱۱۷۵–۱۲۶۰ ق)
• میرزای قمی (۱۱۵۱–۱۲۳۱ ق)
• ملا محمدجعفر شریعتمداری استرآبادی (۱۱۹۶–۱۲۶۳ ق)

آثار

از او بیش از ۶۰ اثر خطی به صورت کتاب، رساله به زبان فارسی و عربی بجا مانده‌است که مهمترین آنها عبارتند از:

• جامع الشتات و قالع الشبهات
• عواید الایام و قوائد الانام
• کنوز الجواهر و معادن الزواهر
• حجه البالغه (۵ جلد)
• الجامع النافع
• اجوبه المسایل
• جوامع الکلم و منابع الحکم
• شرح روضه البهیه (حاشیه بر کتاب حدود و دیات)
• الطرائف الظرایف و الغوالی العوالی
• قلائد اللآلی
• الدررالمنثورة و الجواهرالمبروره
• مجموعه سؤال و جواب
• تنبیه الطالبین
• شرح شافیه
• بدایع الذرایع و ذرایع البدایع
• کلمات تامات
• رساله‌های نباتیه، نقلیه، چلبانیه، حلیسبانیه، سبحله
• تذکره قری الثلاث
• حاوی الشوارد و منهل الوارد
• اشعار عربی
• نکت البالغه
• ترجمه مصباح الشریعه
• فلک الجاریه
• رساله العنوانات و مجمل التفصیلات
• ملتقطات
• شرح بر زیارت جامعه
• رساله هلالیه، در شرح حال امامزاده محمد هلال بن علی

منابع

• تشکری، علی (۱۳۷۴). تاریخچه علم و ادب در آران و بیدگل. انجمن اهل قلم آران و بیدگل. ص. ۱۲۱.
• سلمانی آرانی، حبیب‌الله (۱۳۷۷). نگاهی به آران و بیدگل. انجمن اهل قلم آران و بیدگل. شابک ۹۶۴-۳۳۰-۱۸۳-۴.
• سلمانی آرانی، حبیب‌الله (۱۳۹۱). مفاخر آران. اسوه. شابک ۹۷۸-۵۸۸-۶۰۰-۴۳-۴.