منطقه شکارممنوع کوه هوا و تنگخور
منطقه شکارممنوع کوه هوا و تنگخور یک منطقه شکارممنوع در جنوب ایران است که با وسعت ۱۲۹٬۶۵۸ هکتار در جنوب استان فارس قرار دارد و از نظر تقسیمات سیاسی در حوزه سه شهرستان لامرد (شمال غرب، شمال و شمال شرق بخش علامرودشت)، خنج (بخش محمله) و گراش (دهستان خلیلی) واقع شده‌است و یکی از ۲۰ منطقه شکارممنوع استان فارس به‌شمار می‌رود.[۱][۲] محدوده مذکور در فاصله ۳۰ کیلومتری شهر علامرودشت، ۸۰ کیلومتری شمال شهر لامرد و ۶۵ کیلومتری جنوب غربی و غرب خنج قرار دارد و توسط اداره حفاظت محیط زیست شهرستان لامرد و انجمن‌های مردم‌نهاد با همکاری شکارچیان سابق محلی اداره و حفاظت می‌شود.
| منطقه شکارممنوع کوه هوا و تنگخور | |
|---|---|
 | |
  جایگاه در نقشه ایران | |
| مکان | ایران |
| مختصات | ۲۷°۵۰′شمالی ۵۲°۵۲′شرقی / ۲۷٫۸۳°شمالی ۵۲٫۸۶°شرقی |
| مساحت | ۱٬۳۰۰ کیلومتر مربع (۵۰۰ مایل مربع) |
| تاسیس‌شده | ۱۳۷۸ |
| هیئت حاکمه | سازمان حفاظت محیط زیست ایران |
| منطقه شکارممنوع کوه هوا و تنگخور | |
|---|---|
| مکان | شهرستان لامرد، استان فارس، ایران |
| مساحت | ۱۳۰٬۰۰۰ هکتار |
تاریخچه حفاظت ویرایش
این محدوده از سال ۱۳۷۸ به عنوان منطقه شکار ممنوع انتخاب شده‌است. پاسگاه محیط‌بانی کوه هوا به منظور حفاظت از این منطقه در سال ۱۳۸۰ ساخته شده و چهار نفر محیط‌بان از حیات وحش این منطقه حفاظت می‌کنند.[۳] اولین آگهی رسمی در تاریخ ۱۳۷۸/۱۲/۱۵ در روزنامه رسمی کشور، به‌مدت پنج سال به‌عنوان منطقه شکارممنوع اعلام شد. در آخرین آگهی در سال ۱۳۸۶ ممنوعیت شکار در این منطقه به مدت ۵ سال تمدید گردید.[۴]
در سال‌های اخیر با مشارکت اداره حفاظت محیط زیست شهرستان لامرد و انجمن مردم‌نهاد پایشگران زمین و زندگی علامرودشت و برپایی چادرهای ویژه به منظور جلوگیری از شکار و زنده‌گیری نوزادان حیات وحش در منطقه شکار ممنوع کوه هوا، جمعیت حیات وحش افزایش چشمگیری داشته‌است.[۵] این انجمن مردم‌نهاد فعالیت جدی حفاظت از این گونه‌ها را با همکاری اداره حفاظت محیط زیست شهرستان لامرد از سال ۱۳۹۵ آغاز کرد و با احداث ۱۰ باب آبشخور و یک باب پاسگاه قرق‌بانی و استخدام ۳ قرق‌بان در قالب حفاظت مشارکتی سبب افزایش جمعیت حیات وحش منطقه شکار ممنوع کوه هوا و تنگ خور شد؛ به طوری که بر اساس آمار سرشماری حیات وحش این منطقه، جمعیت کَل، بُز و قوچ و میش از تعداد ۸۴ رأس در سال ۱۳۹۵ به ۸۰۹ رأس در سال ۱۳۹۸ رسید.[۳] در سرشماری حیات وحش این منطقه در سال ۱۳۹۹، تعداد گونه‌های کل و بز و قوچ و میش با افزایشی چشمگیر به ۱۵۰۳ رأس، شامل ۷۲۰ رأس قوچ و میش لارستانی و تعداد ۷۸۳ رأس کل و بز رسید.[۶] فعالیت جدی حفاظت از این گونه‌ها توسط انجمن پایشگران زمین و زندگی علامرودشت با همکاری اداره حفاظت محیط زیست شهرستان لامرد،[۷] حمایت‌های دادگستری[۸] و تغییر رویه شکارچیان متخلف[۹] از عوامل افزایش چشمگیر جمعیت حیات وحش منطقه شکار ممنوع کوه هوا بوده‌است.[۱۰]
این منطقه با وجود تنوع زیستی بسیار غنی و گونه‌های ارزشمند جانوری و گیاهی همچنان به‌صورت منطقه شکارممنوع مدیریت می‌شود و با ارتقای آن به پناهگاه حیات وحش یا منطقه حفاظت‌شده موافقت نشده‌است. وجود چاه‌های فراوان گاز در کوه‌های هوا و تنگخور، مهم‌ترین دلیل عدم موافقت با ارتقای این منطقه به عنوان یکی از مناطق چهارگانه حفاظت محیط زیست است.[۱۱]
پوشش گیاهی و زندگی جانوری ویرایش
منطقه شکارممنوع کوه هوا و تنگ خور با وسعت ۱۳۰ هزار هکتار شامل کوه‌های هوا، شانول، پرپازنی و کوه تلخ است. تلاقی دو ناحیه رویشی خلیج عمانی و ایران تورانی سبب تنوع گونه‌ای این منطقه شده‌است.[۱۲] این منطقه دارای پوشش جنگلی نسبتاً متراکمی از گونه‌های بَنه، بادام و پسته کوهی در بین کوه‌های زاگرس جنوبی است. آویشن، بومادران، مرو تلخ و آنغوزه از مهم‌ترین گونه‌های دارویی آن به‌شمار می‌رود.[۱۳] کنار، استبرق، پسته کوهی، کیکم، انواع گون و گونه‌های مرتعی و گیاهان دارویی از دیگر گونه‌های گیاهی منطقه به‌شمار می‌رود.
منطقه شکارممنوع کوه هوا و تنگ خور به علت وجود گونه‌های کل، بز، قوچ، میش و پلنگ و راهگذر حیات وحش دارای ارزش است[۱۴] و از نظر تنوع زیستی میزبان زیرگونه منحصر به‌فرد قوچ و میش لارستان و کل و بز است و یکی از بهترین و بکرترین زیستگاه‌های گونه ارزشمند قوچ و میش لارستانی در استان فارس به‌شمار می‌رود.[۱۱] چهار گونه گربه‌سان مانند پلنگ، کاراکال، گربه جنگلی و گربه وحشی[۱۵] در این منطقه، زیست می‌کنند و همچنین سمور سنگی،[۱۶] روباه معمولی و شاه‌روباه نیز در آن یافت می‌شود.[۳] همچنین این منطقه زیستگاه چندین گونه مار سمی شامل مار جعفری، کبرای سیاه، گرزه‌مار، افعی شاخدار و افعی پلنگی است.[۱۷][۱۸] گونه‌هایی مانند عقاب دوبرادر نیز در این منطقه زادآوری دارند و پرندگانی مانند کبک و تیهو در آنجا به وفور یافت می‌شود.[۳][۱۹]
در فروردین ۱۴۰۲ خورشیدی، با گشت و پایش محیط‌بانان، وجود پلنگ ایرانی در این منطقه شکارممنوع مشاهده و ثبت شد.[۲۰][۲۱] کوه هوا به دلیل توانمندی مناسب از لحاظ تعداد گونه‌های حیات وحش، زیستگاهی مناسب و بالقوه برای پلنگ ایرانی به‌شمار می‌آید.[۲۲]
تهدیدها و تعارضات ویرایش
این منطقه شکار ممنوع کوه هوا و کوه تنگ خور را شامل می‌شود. این دو کوه که به ترتیب میدان‌های گازی هما و شانول را در خود جای داده‌اند، در سال‌های اخیر به علت فعالیت‌های اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری از منابع گاز آسیب فراوانی دیده‌اند و چهره بکر طبیعی آن دستخوش تغییر گردیده‌است.[۲۳] علاوه بر تخریب‌های متعدد توسط شرکت ملی گاز ایران و فعالیت‌های اکتشافی و حفاری جهت استخراج گاز، خشک‌سالی‌های پی‌درپی و در نتیجه کاهش منابع آب و غذا و وجود پروانه چرای متعدد و چرای بی‌رویه از جمله تهدیدات در منطقه به‌شمار می‌رود.[۲۴]
جاذبه‌های گردشگری ویرایش
این منطقه با توجه به وجود چشمه‌سارها و تنوع پوشش گیاهی و همچنین وجود مناطق بکر دیدنی، به خصوص در فصل زمستان و بهار پذیرای بازدیدکنندگان و گردشگران طبیعی می‌باشد.
منابع ویرایش
- ↑ «سه منطقه جدید به مناطق شکار ممنوع استان فارس اضافه شد». ایرنا. ۱۶ اسفند ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲ آبان ۱۳۹۹.
- ↑ «سه منطقه جدید به مناطق شکار ممنوع استان فارس اضافه می‌شود». سازمان حفاظت محیط زیست. دریافت‌شده در ۲ آبان ۱۳۹۹.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ «افزایش جمعیت گونه‌های حیات وحش در لامرد با مشارکت جوامع محلی». ایلنا. ۱۵ مهر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲ آبان ۱۳۹۹.
- ↑ «مناطق شکارممنوع استان فارس». اداره کل حفاظت محیط زیست فارس. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۷ مرداد ۱۳۹۳.
- ↑ «آبرسانی به حیات وحش منطقه شکار ممنوع کوه هوا». خبرگزاری صدا و سیما. ۲۲ تیر ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲ آبان ۱۳۹۹.
- ↑ «سرشماری حیات وحش شهرستان "لامرد" فارس». ایسنا. ۳۰ آذر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ «افزایش جمعیت گونه‌های حیات وحش در لامرد با مشارکت جوامع محلی». اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ «حمایت‌های دادگستری افزایش ۱۲درصدی حیات وحش لامرد را به همراه داشت». خبرگزاری مهر. ۱۰ بهمن ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ «همه به خط برای محیط زیست». خبرگزاری صدا و سیما. ۳۰ فروردین ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ «کوه " هوا " در جنوب فارس و افزایش چشمگیر حیات وحش». ایرنا. ۳۰ آذر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ «آلودگی شدید زیستگاه قوچ لارستان به دلیل ورود مواد شیمیایی از یک دکل حفاری». دیده‌بان محیط زیست و حیات وحش ایران. ۱۶ مرداد ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اكتبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲ آبان ۱۳۹۹. تاریخ وارد شده در
|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «ثبت تصاویری از زادآوری افعی شاخ دار در لامرد». سازمان حفاظت محیط زیست. ۱۷ مهر ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲ آبان ۱۳۹۹.
- ↑ «منطقه شکار ممنوع کوه هوا و تنگخور لامرد». شبکه تلویزیونی ایران کالا. ۲۱ بهمن ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲ آبان ۱۳۹۹.[پیوند مرده]
- ↑ «آغاز ممنوعیت شکار در مناطق حفاظت شده در فارس». خبرگزاری صدا و سیما. دریافت‌شده در ۲ آبان ۱۳۹۹.[پیوند مرده]
- ↑ «ثبت تصویر گربه وحشی برای نخستین بار در لامرد + عکس». باشگاه خبرنگاران جوان. ۸ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ «ثبت عکس از گونه سمور سنگی در منطقه کوه هوا لامرد». باشگاه خبرنگاران جوان. ۲۵ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ «ثبت تصاویری از زادآوری افعی شاخ دار در لامرد». سازمان حفاظت محیط زیست. ۱۷ مهر ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲ آبان ۱۳۹۹.
- ↑ «ثبت زادآوری مار جعفری در منطقه شکار ممنوع کوه هوا و تنگ خور». سازمان حفاظت محیط زیست. ۱۷ مهر ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲ آبان ۱۳۹۹.
- ↑ «منطقه شکار ممنوع کوه هوا و تنگخور». کویرها و بیابان‌های ایران. دریافت‌شده در ۲۷ مرداد ۱۳۹۳.
- ↑ «مشاهده پلنگ برای نخستین بار در کوه هوای لامرد». ایرنا. ۹ فروردین ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ «مشاهده پلنگ برای اولین بار در مناطق شکار ممنوع کوه هوای لامرد+ فیلم». خبرگزاری فارس. ۱۰ فروردین ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ «مشاهده پلنگ برای اولین بار در منطقه شکار ممنوع «کوه هوای» لامرد». خبرگزاری مهر. ۱۰ فروردین ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ جغرافیای علامرودشت، تألیف هادی کریمی، انتشارات ایراهستان، ۱۳۹۱
- ↑ «زیستگاه کوه هوا دربند گاز و خشکسالی (عکس و ویدیو)». ایلنا. ۲ شهریور ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲.