میرزا مهدی استرآبادی
میرزا مهدی خان منشی استرآبادی فرزند محمد نصیر، منشی نادرشاه افشار و از مورخان دوره افشاریه است که دو کتاب مشهور جهانگشای نادری و دره نادره را دربارهٔ نادر شاه نوشتهاست. نثر میرزا مهدی بسیار سنگین و مصنوع و دشوار و در عین حال مختصر است و در آن واژههای عربی بسیاری به کار رفتهاست. به نظر میرسد که تحصیلات او در اصفهان صورت گرفته باشد. او زبانهای فارسی و عربی را به خوبی میدانستهاست. میرزا مهدی از آیات قرآن به زیبایی در نوشتههای خود استفاده کردهاست. میرزا مهدی خان در سرایش شعر نیز دست داشتهاست و تخلص او نیز کوکب بودهاست. محمدعلی خان تربیت، میرزا احمدخان معتضدالدوله وزیری و داریوش صفوت از نوادگان میرزا مهدی خان هستند.
میرزا مهدی استرآبادی | |
---|---|
زادهٔ | گرگان |
درگذشت | بین ۱۱۷۵ تا ۱۱۸۰ قمری بین ۱۷۶۱ تا ۱۷۶۶ میلادی روستای عطاآباد |
آرامگاه | محله عطاآباد شهر دهاقان ، استان اصفهان |
ملیت | ایرانی |
پیشه | تاریخنگار، نویسنده |
عنوان | میرزا مهدی منشی میرزا مهدی مازندرانی میرزا مهدی کوکب |
دوره | افشاریان |
منصب | صدراعظم |
والدین | محمد نصیر استرآبادی |
فرهنگنامه ترکی به فارسی سنگلاخ یکی از مهمترین کتابهای میرزا مهدی خان است. این کتاب در سال ۱۱۷۲ یا ۱۱۷۳ (میلادی ۱۷۶۰–۱۷۵۸) تألیف شدهاست.
میرزا محمد مهدی خان از محمد نصیر بارفروشی مشهور به ملا نصیرا دعوت کرد تا در مجلس موسسانی که نادر شاه افشار در کلات نادری (اطراف دشتمغان) و در اسفند سال ۱۱۴۸ هجری قمری با حضور علمای طراز اول استان ها ترتیب داده بود شرکت کند، مرحوم محمد نصیر بارفروشی (ملا نصیرا) به عنوان مجتهد طراز اول مازندران و شخصیت ممتاز این منطقه در آن مجلس حاضر بود. ضمنا برخی منابع اصالت پدر محمد مهدی خان استرآبادی را از منطقه دهستان چلاو آمل که حد مرزی بابل دهستان فیروزجاه و آمل است می دانند. در این صورت می توان گفت محمد نصیر بارفروش همان محمد نصیر پدر میرزا محمد مهدی خان استرآبادی است. چرا که محمد نصیر بارفروشی قبل از اینکه در محله گلشن شهر بارفروش( بابل) ساکن باشد در منطقه ای نزدیک مرز آمل و بابل در انتهای دهستان چلاو زندگی می کرد و بعد ها این منطقه در تقسیم بندی های محلی زیرمجموعه شهرستان بارفروش(بابل) قرار گرفت. منابع محلی حاکی از آن است که این اتفاق در زمان حکومت نادر شاه افشار رخ داده است که نیاز به بررسی بیشتر و جستجو در منابع دارد.
آثار
ویرایش- جهانگشای نادری
- دره نادری
- منشآت، انشاء نامه
- سنگلاخ
- دیوان اشعار
- وقایع نادری
- ظواهر الطبیعه
- درة الاصغر
نسبنامه
ویرایشآنچه بدون واسطه از نسب و گذشته خانوادگی میرزا مهدی خان میتوان بیان کرد فقط نام پدریش است، و آنهم به دلیل استفاده خود ایشان در معرفی خودش بودهاست. نظرات مختلفی در مورد وابستگی قومی میرزا مهدی خان وجود دارد که در اینجا آنها را بیان میکنیم.
- وابستگی نسبی به صفویان
- وابستگی نسبی به بیگدلی - شاملو
منابع
ویرایش- نوایی، عبدالحسین، متون تاریخی به زبان فارسی، سازمان سمت، ۱۳۷۵. (ص ۹–۱۸۵)
- عنایت الله شکیباپور (۱۳۴۸)، اطلاعات عمومی، کتابفروشی اشراقی، ص. ۴۶