انتشارات روشنگران و مطالعات زنان

انتشاراتِ روشنگران و مطالعات زنان در سال ۱۳۶۲ در تهران توسط شهلا لاهیجی با نام انتشارات روشنگران پایه‌گذاری شد و در سال ۱۳۷۵ به روشنگران و مطالعات زنان تغییر نام داد. این انتشارات صدها کتاب پیش‌گامانه منتشر کرده‌ است که بسیاری‌شان به قلم زنان است[۱][۲][۳] و کتاب‌های علمی زیادی در حوزه مطالعات زنان منتشر کرده‌ است. همچنین بسیاری از نمایشنامه‌ها و فیلمنامه‌های بهرام بیضایی نیز توسط این انتشارات چاپ شده‌ است. روشنگران و مطالعات زنان، علی‌رغم فشارها، به چاپ و انتشار آثار جوانان متعهد مانده‌ است.[۲][۴] این انتشارات سال ۲۰۰۶ ناشر برگزیده شد.[۵] فریدون آدمیت و خسرو حمزوی و مهرانگیز کار و منوچهر انور و شیرین عبادی از نویسندگان نامدار دیگری هستند که با روشنگران همکاری کرده‌اند.

انتشارات روشنگران و مطالعات زنان نخستین شرکت انتشاراتی متعلق به یک زن در ایران است. شهلا لاهیجی در سال ۲۰۰۱ جایزه آزادی نوشتن (Freedom to Write Awards) انجمن جهانی قلم (PEN) را به خاطر این انتشارات دریافت کرد.[۱] این انتشارات هدف خود را طرح و نشر موضوع‌های مهم اجتماعی، اقتصادی و ادبی ایران امروز و ارائه تجربیات مشابه از سایر نقاط جهان، برابری حقوق زن و مرد، آزادی‌های انسانی، حقوق بشر، دمکراسی، عدالت اجتماعی، مبارزه با دیکتاتوری و توتالیتاریسم و مقولاتی از این دست می‌داند.[۶]

چنان‌که در وب‌گاه این انتشارات آمده‌ است، در پیش‌گفتار اولین کتاب این انتشارات در «سخنی با خواننده» هدف این انتشارات عبارت است از:

«اساسی‌ترین هدفی که این مؤسسه انتشاراتی در پی دست یافتن به آن است، ارائهٔ دیدی گسترده‌تر، روشن‌تر و انسانی‌تر از مسایل اجتماعی، اقتصادی، فلسفی، روانشناختی و تاریخی زندگی انسان‌هاست. نگاهی تازه که از جزم اندیشی و سیاه و سفید کردن‌های معمولی و تعصبات عقیدتی که عموماً بر پایه و بنیاد درستی استوار نیست، آزاد باشد و به خواننده کمک کند تا پیش‌داوری‌ها و تعصبات فکری را که همواره مانعی اساسی بر سر راه ادراک صحیح و انسانی، تناقضات و پیچیدگی‌های آن و سپس ایجاد امکان دگرگونی آنچه باعث رنج انسان‌هاست و فراهم شدن زمینه رشد استعدادها و توانایی‌های موجود در زنان و مردان، نیازمند ذهنی آزاداندیش است و کشور ما نیازمند شمار بسیار از این آزاد اندیشان …»[۶]

طرح و نشر موضوع‌های مهم اجتماعی، اقتصادی و ادبی ایران امروز و ارائه تجربیات مشابه از سایر نقاط جهان، برابری حقوق زن و مرد، آزادی‌های انسانی، حقوق بشر، دمکراسی، عدالت اجتماعی، مبارزه با دیکتاتوری و توتالیتاریسم از هدف‌هایی است که این انتشارات برای خود برمی‌شمارد.[۶]

آتش‌سوزی عمدی

ویرایش

در زمستان سال ۱۳۸۳ دفتر این انتشارات در تهران مورد حمله افراد ناشناسی قرار گرفت و تخریب شد که بعد بازسازی شد، البته در آن زمان کسی درون دفتر نبود. در این حادثه مأموران آتش‌نشانی آتش‌سوزی را مهار کردند، اما شخصی که انفجار را ایجاد کرده بود از محل حادثه گریخت. مهاجم در ساعت ۲۱:۱۰ با موتور مقابل دفتر انتشارات ایستاده و شیشه پنجره را شکست و ماده انفجاری را به داخل دفتر پرتاب کرد. تمام اوراق و اسناد انتشارات روشنگران به آتش کشیده شد، از جمله تمام پرونده‌های رسمی انتشارات، قراردادها و مجوزهای نشر. به گفته لاهیجی، افسر آتش‌نشانی که در محل بود، پس از خاموش کردن آتش اعلام کرد: «آتش‌سوزی عمدی بوده و شخص ناشناس مخلوطی از ماده انفجاری و صدادار را به داخل دفتر پرتاب کرده‌ است».[۷][۸]

اعتراض به سانسور

ویرایش

انتشارات روشنگران و مطالعات زنان در اعتراض به مجوز نگرفتن کتاب‌های این انتشارات، از سال ۱۳۹۱ در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شرکت نمی‌کند.[۹] به گفته لاهیجی، از سال ۱۳۹۳ یعنی از آغاز ریاست جمهوری روحانی تا مه ۲۰۱۵ این انتشارات ۵۵ کتاب را برای انتشار پیشنهاد کرده، اما حتی یکی از این کتاب‌ها مجوز نگرفته‌ است. این کتاب‌ها برخی نوشته نویسندگان ایرانی و برخی ترجمه بوده‌اند. برخی از آن‌ها کتاب‌های تئوریک مهمی در زمینه مسائل مربوط به زنان بودند.[۳] به‌گفته لاهیجی، تا تیر ۱۳۹۳ کتاب جانا و بلادور بهرام بیضایی و ۴۴ عنوان کتاب دیگر این انتشارات در روند بررسی ممیزی وزارت ارشاد مجوز نگرفته‌اند. او سانسور در ایران را «سلیقه‌ای، غیرقانونی و غیرشفاف» عنوان کرد و گفت ممیزی‌های بی‌دلیل و بررسی‌های طولانی را یکی از عوامل مهم وضع بد نشر کتاب در ایران است؛ چرا که وضعیت نشر کلاً شفاف نیست و همه چیز در پستو و فراقانونی و خارج قاعده انجام می‌شود. تغییرات اعمال شده از سوی وزارت ارشاد، خواننده را نسبت به متن بی‌اعتماد می‌کند.[۱۰]

لاهیجی در این باره گفت «من با سی و چند سال سابقه می‌دانم چه کتابی را می‌توان منتشر کرد و کتابی را که برای انتشار به وزارت ارشاد می‌سپارم، از فیلتر خودم عبور کرده و تمام خطوط قرمز را در نظر گرفته‌ام. البته حرف من این معنی را نمی‌دهد که در کتاب نویسنده دیگر دست ببرم، اما اگر احساس کنم کتابی با مشکل روبرو است، به او می‌گویم کتاب شما مجوز نمی‌گیرد و تکلیف از همان اول روشن است و با آن وضعیت به وزارت ارشاد ارسال نمی‌شود.»[۱۱][۱۰]

کتاب‌های سرشناس

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ «Iranian publisher, Uzbek novelist to receive 2001 Freedom to Write Awards». انجمن قلم PEN. آوریل ۵, ۲۰۰۱. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۰.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ «Shahla Lahiji». PEN انجمن قلم آمریکا. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۰.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ «شهلا لاهیجی: وزارت ارشاد به قانون خود در مورد نشر عمل نمی‌کند». دویچه وله. ۱۳ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۰.
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ «رونمایی 12 جلد کتاب جدید انتشارات روشنگران و مطالعات زنان در نمایشگاه کتاب / از آثار بهرام بیضایی تا "ونسا و ویرجینیا" سوزان سلرز». هنرآنلاین. ۵ اردیبهشت ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۰.
  5. «شهلا لاهیجی: سیستم فرهنگی ما متخصص کشتن انگیزه‌هاست». میلیون. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۰.
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ «درباره ما». وبگاه انتشارات روشنگران و مطالعات زنان. دریافت‌شده در ۹ آوریل ۲۰۲۰.
  7. «دفتر انتشارات روشنگران و مرکز مطالعات زنان به آتش کشیده شد». ایران و جهان. ۱۱ اسفند ۱۳۸۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ مارس ۲۰۰۵. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۰.
  8. «دفتر انتشارات روشنگران و مرکز مطالعات زنان به آتش کشیده شد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۰.
  9. «شهلا لاهیجی، ناشر: چرا باید در نمایشگاه کتاب شرکت کنم وقتی هنوز کتاب‌ها از حضور ممنوع می‌شوند». کمپین حقوق بشر در ایران. ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۰.
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «شهلا لاهیجی: گفتار و عمل وزارت ارشاد یکی نیست». رادیوزمانه. ۲۴ تیر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۰.
  11. «از جامعه‌ای که کتاب نمی‌خواند باید ترسید». میلیون. ۳ اسفند ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۰.
  12. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/507054[پیوند مرده]
  13. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/582700[پیوند مرده]
  14. نجم‌آبادی، افسانه، ۱۳۲۵، سوم ۱۳۹۸، ۹۷۸-۹۶۴-۵۵۱۲-۲۹-۸.
  15. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۴ فوریه ۲۰۱۵.
  16. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اكتبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۵. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)

پیوند به بیرون

ویرایش