تمامیت‌خواهی

توتالیتاریسم یا تمامیت‌خواهی (به انگلیسی: Totalitarianism) شکلی از حکومت و نظام سیاسی است که با استفاده از قدرت و با اصل ایجاد وحشت در جامعه، در کلیه امور اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و آموزشی به شکلی انحصاری و با ایجاد فضای خفقان، دخالت می‌کند. این رژیم‌ها توتالیتر نامیده می‌شوند.

رژیم‌های توتالیتر با اهرم قانونی که خود وضع می‌کنند، در کلیه عرصه‌های زندگی مردم و حریم خصوصی افراد دخالت نموده و آن را تحت سلطه خود قرار می‌دهند. به گفته هانا آرنت فیلسوف آلمانی، توتالیتاریسم صورت جدیدی از رژیم‌های سیاسی است که ایجاد وحشت (ترور) اصل راهنمای آن است.

از ویژگی‌های عمده توتالیتاریسم؛ تبلیغات وسیع و سنگین دروغین، دستگاه پلیسی و اطلاعاتی پیچیده، بحران‌سازی، دشمن‌تراشی، کیش شخصیت و قداست بخشیدن به رهبر و ارزش‌های حکومت، ترویج دیدگاه ماکیاولی (حفظ قدرت به هر قیمت)، حذف اندیشه‌های متفاوت و ایدئولوژی‌های مخالف خود، ترویج فرهنگ حذفی و خودپرستانه، ایجاد فضای رعب و وحشت، زندان، شکنجه، سانسور شدید خبری، انتخابات غیرآزاد و نمایشی، ایجاد طیفی از افراد وفادار از قشر لمپن و افراد بی‌طبقه جامعه از طریق امکانات مادی، انحصار رسانه‌های عمومی و مجازی، استفاده حداکثری از آن برای بی‌حیثیت نمودن مخالفان از طریق ساخت فیلم‌های تبلیغاتی است.

در میان رژیم‌های توتالیتر، توتالیتاریسم دینی خطرناک‌ترین نوع حکومت است. چنین نظامی با استفاده از دین رفتار سرکوب‌گرانهٔ خود را مشروع جلوه داده و از اعتقادات مردم جهت پیشبرد منافع خود استفاده می‌کند. جمهوری اسلامی در کشور ایران از این نوع حکومت است.

نمونه‌هایی چون کمونیسم (لنینیسم، مائوئیسم و…)، فاشیسم، نازیسم، اسلام‌گرایی و دین‌سالاری در حقیقت زیرگونه‌های این گونهٔ حکومتی است.

آلمان نازی یکی از حکومت‌های تمامیت‌خواه مرده و معروف‌ترین نظام تمامیت‌خواه تاریخ بشر محسوب می‌شود.

اتحاد جماهیر شوروی نیز یکی از نظام‌های تمامیت‌خواه در کنار آلمان نازی بود و مطابق گزارش سال ۲۰۱۵ خانه آزادی و گزارشگران بدون مرز بیشتر کشورهای خارج شده از اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مانند جمهوری آذربایجان همچنان در خفقان مطبوعاتی و نبود آزادی به سر می‌برند.

علایم تشخیص یک حکومت توتالیتر

1. بسته‌شدن رسانه‌ها و روزنامه‌های منتقد حکومت.
2. وجود سانسور شدید در تمام ابعاد، از جمله اطلاعات، رسانه‌ها، اینترنت، مطبوعات و کتب.
3. زندانی‌شدن افرادی که از حکومت انتقاد می‌کنند.
4. پناهندگان سیاسی فراوان در کشورهای دیگر.
5. اقتصاد بستهٔ دولت‌مدار و سیاست‌های اقتصادی مرکانتیلیستی یا سوسیالیستی.
6. وجود رهبری مقتدر و اغلب کاریزماتیک در رأس حکومت
7. شخصیت‌پرستی (کیش شخصیت)
8. وجود ایدئولوژی فراگیر رسمی و حکومتی که همه‌چیز با آن سنجش می‌شود.
9. استفاده از قانون به نفع دولت و خواسته‌های صاحبان قدرت.
10. پایمال‌کردن ارزش‌های دموکراتیک و حقوق بشری، سرکوب و تبعیض نظام‌مند و بنیادین علیه افرادی با گرایش جنسی یا هویت جنسیتی مختلف و سرکوب حقوق افراد سیاسی، مذهبی و قومی.
11. قرار داشتن انحصار رسانه‌های فراگیر، از جمله رادیو و تلویزیون، در اختیار دولت و نبود رادیو و تلویزیون خصوصی.
12. دولتی‌بودن تمام نظام‌های ارتباطی، از جمله پُست، تلفن و اینترنت.
13. تشویق مردم به شرکت در انتخابات‌های نمایشی یا فرمایشی برای کسب مقبولیت و پشتوانه مردم و نشان‌دادن رضایت مردم از حکومت به اپوزیسیون و جامعه بین‌الملل.
14. مقدس‌شماری رهبر، ارزش‌ها، آرمان‌های رسمی حاکمیت و ارزش‌گذاری بر میزان موافقت با نظرات رهبر و محبوبیت نزد او.
15. برخورد سخت‌گیرانه و بی‌رحمانه با مخالفان حکومت و عدم مدارا با مخالفان و معترضان.
16. محدودشدن آزادی‌های فردی، به‌ویژه آزادی بیان.

جستارهای وابسته

• دموکراسی تمامیت‌خواه
• نظام جمهوری اسلامی ایران
• حکومت پلیسی
• اقتدارگرایی
• دیکتاتوری

منابع

ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخهٔ ۲۲ ژانویه ۲۰۰۷.

کتاب‌شناسی

• توتالیتاریسم، عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر ۱، هانا آرنت، ترجمه مهدی تدینی
• امپریالیسم، عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر ۲، هانا آرنت، ترجمه مهدی تدینی
• یهودی‌ستیزی، عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر ۳، هانا آرنت، ترجمه مهدی تدینی
• اسلام‌گرایی، سومین جنبش مقاومت رادیکال، ارنست نولته، ترجمه مهدی تدینی
• قرن بیستم، ایدئولوژی‌های خشونت، ارنست نولته، ترجمه مهدی تدینی
• توتالیتاریسم، هانا آرنت، ترجمهٔ محسن ثلاثی، تهران: نشر ثالث ۱۳۸۸

پیوند به بیرون

• آغاز و پایان توتالیتاریسم