ولایت نورستان
نورستان یا کَلاشِستان (کالاشستان) یا کافرستان یکی از ۳۴ ولایت افغانستان به مرکزیت شهر پارون است. نورستان بیست و سومین ولایت پهناور و سی‌وچهارمین ولایت پرجمعیت افغانستان است. پهناوری آن ۹۲۲۵ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۱۶۷،۴۲۵ نفر است. از شمال به ولایت بدخشان، از شرق به پاکستان، از جنوب به کنر و لغمان و از غرب به پنجشیر محدود است. ساکنان آن بر علاوه زبان نورستانی، به زبان‌های پشه‌ای پامیری، دری و پشتو نیز مسلط هستند. میانگین ارتفاع آن ۲۹۰۰ متر و بلندترین نقطه آن کوه تلَکشه با ۶۴۳۵ متر بلندی است. نورستان از ولایت‌های سرسبز و خوش آب و هوای افغانستان است که دره‌های حاصلخیز آن توسط رودهای الینگار، لندی سین و کنر آبیاری می‌شود.[۳]
نورستان | |
|---|---|
 نورستان در شرق افغانستان | |
| مختصات: ۳۵°۱۵′شمالی ۷۰°۴۵′شرقی / ۳۵٫۲۵°شمالی ۷۰٫۷۵°شرقی | |
| کشور | افغانستان |
| سال ولایت شدن | ۱۳۸۲ |
| بنیان‌گذار | اسکندر مقدونی |
| مرکز | پارون |
| مدیریت | |
| • والی | حفیظ محمد آغا |
| • معاون والی | شیخ عصمت‌الله[۱] |
| مساحت | |
| • کل | ۹۲۲۵٫۰ کیلومتر مربع (۳۵۶۱٫۸ مایل مربع) |
| جمعیت (۲۰۲۳)[۲] | |
| • کل | ۱۶۷،۴۲۵ |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی +۴:۳۰ (وقت افغانستان) |
| کد پستی | 29XX |
| کد ایزو ۳۱۶۶ | AF-NUR |
| زبان‌های رایج | نورستانی پشه‌ای پامیری دری پشتو |
نورستان یا کالاشستان پیشین در تمام تاریخ خود تا سال ۱۸۹۶ که سپاهیان امیر عبدالرحمن فرماندهٔ افغانستان آن را با کشتار بی‌سابقه تاریخی تصرف کردند، منطقهٔ مستقلی بود و به‌دلیل آنکه مردم آن پیرو مذاهب باستانی نیاهند و ایرانی دین ودائی بودند میان مسلمانان به اشتباه به کافرستان معروف بودند، در حالی که به خدای یکتا به نام دیزاو ایمان داشتند، سرانجام اهالی یا کوچ کردند یا به اسلام گرویدند و این منطقه نورستان نام گرفت. چشمان بیشتر مردم این منطقه آبی می‌باشد.[۴]
نام ویرایش
جغرافیا ویرایش
قسمت‌های شمالی نورستان از غرب به شرق شامل مناطق رمگل، دره پیج، وایگل و باشگل می‌شود. نورستان از شمار زیادی درهٔ دالان مانند و کم‌پهنا تشکیل شده که شیب همه این دره‌ها از شمال به جنوب است. دره پیچ یا نورستان مرکزی از نظر ارتباط با دیگر نقاط نورستان اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا توسط دره‌های فرعی با قسمت‌های باختری و خاوری نورستان ارتباط دارد.[۵] مناطق پردرخت نورستان تا ارتفاعات ۴۰۰۰ متری ادامه دارد و بالاتر از آن تنها درخت‌زارهای بید و بته‌زارها دیده می‌شوند. این ولایت دارای هشت ولسوالی/شهرستان بنام‌های نورگرام، دوآب، مندول، وایگل، واما، کامدیش، برگمتال و پارون (مرکز نورستان) است. در تقسیمات اداری نورستان، چندین دره مردم پشه‌ای چون ملیل و مشپه، وده وو، شاما، ژونیا، پیار و ننگراج جا داده شده است که از نگاه فرهنگی و تاریخی روابط بسیار نزدیکی با هم دارند.
نورستان مجموعاً ۷۵ هزار هکتار علف‌چر و ۲۵۱٬۵۰۴ هکتار جنگل دارد که یک پنجم تمام جنگلات افغانستان را تشکیل می‌دهد که با درختان ارچه، جلغوزه، نشتر، بلوط، اوبخت، سیروب و درختان کوهی باثمری چون بادام، تاک، انجیر و زیتون کوهی پوشیده شده است. نورستان سه دریای بزرگ؛ باشگل، وایگل (پارون) و رمگل و ده‌ها دریاچه کوچک دارد که تمام سال آب دارند. گوشه‌ای از نورستان نیست که آب زلال چشمه در آن روان نباشد و هوای معتدل و پاکیزه دارد.
زبان ویرایش
در نورستان شش قبیله به‌نام‌های کته، کام، کلشه، پرسون، اشکون و گوَر زندگی دارند و به پنج زبان مختلف یعنی (کته ویری، واسیو ویری، کلشه الا، تریگامی و اشکونی) گپ می‌زنند. زبان مادری ۹۰٪ مردم نورستان نورستانی است.[۶][۷] زبان پشه‌ای نیز توسط ۱۰٪ از مردم سخن گفته می‌شود.[۸] زبان پشتو زبان مکتب‌ها، مدرسه‌ها و اداری این ولایت بوده و به حیث زبان دوم توسط بیشتر مردم این ولایت گفته و شنیده می‌شود.[۹]
مردم ویرایش
نفوس این ولایت مشتمل بر ۱۳۴٬۱۰۰ نفر است[۱۰] که ۹۹٫۳٪ از آن‌ها نورستانی، ۰٫۶٪ گجری و ۰٫۱٪ تاجیک هستند.[۶][۷] پنج قبیله در نورستان که به گویش کاتی سخن می‌گویند به نام سیاه‌پوش معروفند و به مردم قبیله‌های پرَسون‌گِلی، وَنگِلی، وامایس و اَشکون اصطلاح سفیدپوش را به‌کار می‌برند.[۱۱]
مردم نورستانی از نظر جمجمه‌شناسی بیشتر سر دراز و موهای پرپشتِ سیاه دارند. چشمان آبی نیز در این منطقه زیاد دیده می‌شود.[۱۱]
تقسیمات ویرایش
نورستان در تقسیمات کشوری کنونی افغانستان به ۸ ولسوالی/شهرستان تقسیم می‌شود:
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
| ویکیسفر یک راهنمای سفر برای ولایت نورستان دارد. |
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ ولایت نورستان موجود است. |
* ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخهٔ ۸ نوامبر ۲۰۰۶.
- ↑ "د نورستان مرستیال والي وانټ وایګل ته سفر وکړ" [Vice-Governor of Nuristan visited Vant Weigel]. bakhtarnews.af.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامnsiaوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ وبگاه وزارت احیاء و انکشاف دهات افغانستان، زبان: انگلیسی، بازیابی در ۵ سپتامبر ۲۰۰۹
- ↑ 1911 Encyclopedia Britannica. Volume 15, Page 634[پیوند مرده]
- ↑ مطالب بخش جغرافیا بر پایهٔ: نورستانی، سمیع‌الله (تازه)، ریشه‌های تاریخی و فرهنگی نورستان، (کابل): وزارت اطلاعات و کلتور، ۱۳۶۷.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Nuristan Province on nps.edu
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Nuristan Tribal Map on nps.edu
- ↑ «Nuristan provincial profile» (PDF). بایگانی‌شده (PDF) از روی نسخه اصلی در ۳ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۳ ژوئیه ۲۰۰۹.
- ↑ Nuristan provincial profile profile compiled by the National Area-Based Development Programme (NABDP) of the Ministry of Rural Rehabilitation and Development (MRRD)
- ↑ Provinces of Afghanistan on Statoids.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Bosworth, C.E. "Kāfiristān[پیوند مرده]." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK LEIDEN. 22 February 2008
پیوند به بیرون ویرایش
- Nuristan: Hidden Land of the Hindu Kush
- نورستان، سرزمین رنج و مبارزه نوشته تیمور در وبگاه حزب همبستگی ملی افغانستان در ۳ قسمت