بشقاب
بُشقاب[۱] (به ترکی آذربایجانی: Boşqab) تابک، لبتخت یا دوری ظرفی است معمولاً دایره شکل، کم عمق، دارای کف صاف و پهن. بشقاب به منظور صرف غذا (و گاهی مقاصد تشریفاتی و تزئینی) به کار میرود.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Plate_Kirman_UCAD_11945.jpg/200px-Plate_Kirman_UCAD_11945.jpg)
پیرامون واژه
ویرایشبشقاب واژهای ترکی است که از دو جز تشکیل شده:
بُش: خالی | قاب: ظرف
بنابراین این کلمه در اصل به معنای ظرف خالی است.
در نظر عامه این کلمه را یونانی، افغانی، حتی هندی مینامند. در گذشته در پارسی به بشقاب، دوری (dowri) میگفتند.[۲] امروزه نیز همچنان در برخی زبانهای محلی، برای نمونه مازندرانی[۳]، بشقاب بزرگ را دوری میگویند. از دیگر واژههای پارسی معادل بشقاب، شیلان یا شیلانه،[۴][۵] بَزمِه[۵] و لبتخت[۶] میباشد.
در قدیم بهویژه بشقابهای بزرگ لبهدار را دوری، پردل، و رکابی میگفتند.[۶][۷] در فارسی، بشقاب سفالی و سوپخوری، سُکُر (یا سُکوره، سُکُرجه، اُسکُر، اُسکُرچه)،[۸][۹][۱۰] بشقاب بزرگ زکنج،[۱۱] بشقاب کوچک بَزمَک،[۱۲] بشقاب کشیده دیس،[۱۳] بشقاب ژرف گِردَنَه،[۱۴] بشقاب چوبی چپین،[۱۵] و بشقاب پهن تبرک یا گرباک[۱۶] نامیده میشدهاست.
البته با توجه به کلمات قیچی، قابلمه، قاشق که ریشه ترکی دارند فهمیدن ریشه کلمه بشقاب چندان کار دشواری نیست، تقریبا تمام کلماتی که حرف (ق) دارند ترکی یا عربی هستند .[۱۷]
انواع
ویرایشبشقابها از مواد گوناگونی چون چینی، ملامین، بلور، پلاستیک، سرامیک،[۱۸] آرکوپال و حتی استیل ساخته میشوند.[۱۹] اندازه، شکل و عمق بشقابها بسته به نوع کاربرد آنها (پیشغذا، غذای اصلی، سوپخوری، میوه، و دسر) متفاوت است. غذا پیش از توزیع در بشقاب معمولاً در دیس کشیده میشود.[۲۰]
بعضی از بشقابها فقط به عنوان وسیله تزئینی کاربرد دارند.[۱۸] برخی از بشقابها نیز در شکلهای دیگری بجز دایره (مثلا مربع) تولید میشوند. نوعی از بشقاب با قابلیت نگهداری لیوان و قاشق و حمل همه اینها با یک دست به شکل آرگونومیک طراحی شدهاست.[۲۱] همچنین طرحهایی در دست است تا بشقابهای گرم شونده به تولید برسند.[۲۲]
مجموعه
ویرایشبرخی علاقهمندان، به جمعآوری بشقاب اقدام میکنند. جمعآوری بشقاب به عنوان مجموعه برای نخستین بار توسط یک انگلیسی-هلندی در سال ۱۸۰۰ میلادی صورت گرفت.[۱۸]
بشقابدرمانی
ویرایشبشقابدرمانی روشی است که با استفاده از آن، گرفتن رژیم غذایی سادهتر میشود. در این روش در درجه اول از بشقاب (و قاشق) کوچکتری برای صرف غذا استفاده میشود و در مرحله بعد، رنگ بشقاب، آبی انتخاب میشود. رنگ آبی بشقاب موجب کاهش اشتها میگردد.[۲۳][۲۴]
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ "بشقاب". ویکیواژه. 2024-03-21.
- ↑ دهخدا: سکرجه
- ↑ «واژههای شیرین مازندرانی (لوازم آشپزخانه)». پایگاه فرهنگی، اجتماعی، خبری روستای ایمنآباد و کروکلا.
- ↑ کزمُسرِفی به رنگ مصوّر ندیدهاست - بر طاق خانهاش زده شیلان کشیدهاست (سلیم)
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب».
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ دهخدا. «بشقاب». لغتنامه دهخدا. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ دهخدا. «دوری». لغتنامه دهخدا. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ دائرةالمعارف اسلامی، سرواژهٔ ابومطهر ازدی و لغتنامه دهخدا سرواژههای اسکرجه، اسکره و سکرجه.
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب سفالی».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب سوپ خوری»، (مأخوذ از فرهنگ برهان).
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب بزرگ».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب کوچک».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب کشیده».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب ژرف».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب چوبی».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب پهن».
- ↑ http://tr.wikipedia.org/wiki/Tabak_(eşya)
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ ۱۸٫۲ مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Plate (dishware)». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۱ nov ۲۰۰۹.
- ↑ «تندرستی با کاسه و بشقاب». سلامت نیوز. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Platter (dishware)». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۱ nov ۲۰۰۹.
- ↑ «بشقاب، قاشق، لیوان». مجله منزل. بایگانیشده از اصلی در ۱۰ اكتبر ۲۰۰۹. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «غذایی گرم و لذیذ با بشقاب رسانا». معاونت دانشجویی دانشگاه الزهرا. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ آقامیری. «بشقاب درمانی». سایت تبیان. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «بشقاب درمانی برای لاغر شدن». سایت نگاهک. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک)