پوند استرلینگ

پوند استرلینگ

Peuns sterling (Cornish)
Punt Sasanach (ایرلندی )
Punt Sostynagh (Manx)
Louis stèrling **کد زبان نامعتبر است.**
Poond sterlin (اسکاتس)
Punnd Sasannach (گیلیک اسکاتلندی)
Punt sterling (ولزی)
پوند استرلینگ Peuns sterling (Cornish) ; Punt Sasanach (ایرلندی ) ; Punt Sostynagh (Manx) ; Louis stèrling کد زبان نامعتبر است. ; Poond sterlin (اسکاتس) ; Punnd Sasannach (گیلیک اسکاتلندی) ; Punt sterling (ولزی) ;
	سکه‌های سری ۲۰۰۸ معروف به سپر سلطنتی
ایزو ۴۲۱۷
کد	GBP (Great Britain Pound)
پول
یکای جزء
1⁄100	پنی
جمع	pounds
پنی	pence
نماد	£(GBP)
پنی	p
نام مستعار	Quid
اسکناس‌ها
استفادهٔ متداول	£۵, £۱۰, £۲۰, £۵۰
استفادهٔ به‌ندرت	£۱, £۱۰۰
سکه‌ها
استفادهٔ متداول	1p, 2p, 5p, 10p, 20p, 50p, £۱، £۲
استفادهٔ به‌ندرت	3p, 4p, 25p, £۵، £۲۰، £۱۰۰, £500 (Silver Kilo), £1,000 (Gold Kilo)
آمارها
استفاده‌کنندهٔ رسمی	بریتانیا پوند استرلینگ قلمرو بریتانیایی جنوبگان ; جزایر فالکلند (در کنار پوند جزایر فالکلند) ; جبل طارق (درکنار پوند جبل الطارق) ; سینت هلینا و تریستان و اسنشن (در کنار پوند سنت هلن) ; جورجیای جنوبی و جزایر ساندویچ جنوبی (در کنار پوند جزایر فالکلند) ; قلمرو اقیانوس هند بریتانیا (de jure, دلار آمریکا used de facto) ; گرنزی (شکل محلی: پوند گرنزی) ; جزیره من (شکل محلی: پوند مانکس) ; جرزی (شکل محلی: پوند جرسی);
استفاده‌کنندهٔ غیررسمی	فهرست اوگاندا ; زیمبابوه ; زامبیا ; سیرالئون ; تانزانیا ; رواندا ; مالاوی ; بوتسوانا ;
صادرکننده
بانک مرکزی	بانک انگلستان
وبگاه	www.bankofengland.co.uk
چاپخانه	printers English (inc. Wales) notes: ; بانک انگلستان ; Scottish notes: ; بانک اسکاتلند ; رویال بانک اسکاتلند ; Clydesdale Bank ; Northern Irish notes: ; Northern Bank ; First Trust Bank ; Ulster Bank ; بانک ایرلند ; Crown dependency notes: ; States of Guernsey ; States of Jersey ; جزیره من Government ;
وبگاه	websites Bank of England ; Bank of Scotland ; Royal Bank of Scotland ; Clydesdale Bank ; Northern Bank ; First Trust Bank ; Ulster Bank ; Bank of Ireland ; Isle of Man Government ; States of Jersey ;
ضراب‌خانه	ضرابخانه سلطنتی
وبگاه	www.royalmint.com
ارزش‌گذاری
تورم	۱٫۸٪
منبع	ons.gov.uk (ژوئن ۲۰۱۹)
روش	شاخص قیمت مصرف‌کننده
تثبیت‌کننده	پوند جزایر فالکلند (at par); پوند جبل الطارق (at par); پوند سنت هلن (at par); پوند جرسی (local issue); Guernsey pound (local issue); پوند مانکس (local issue)
ERM
از	۸ اکتبر ۱۹۹۰
Withdrawn	۱۶ سپتامبر ۱۹۹۲ (چهارشنبه سیاه)

پوند استرلینگ (به انگلیسی: Pound sterling) یا به‌طور کوتاه پوند، واحد پول پادشاهی بریتانیا است.^[۱] پوند استرلینگ به‌طور معمول با نماد £ یا به‌طور رسمی‌تر با مخفف GBP نمایش داده می‌شود.^[۲]

واحد کوچک‌تر پوند پنی (به انگلیسی: Penny) نام دارد^[۳] ، مجموع صد پنی برابر بایک پوند است. پوند یکی از قوی‌ترین و با ارزشترین ارزها است.^[۴] نام مستعار این یکای پول در انگلستان کویید (به انگلیسی: Quid) می‌باشد.

پوند استرلینگ که بر اساس اسناد معتبر، قدیمی‌ترین یکای پول در حال استفاده جهان است، در بخش عمده‌ای از تاریخ انگلستان و بعدها بریتانیا، در گردش بوده‌است.

ریشه‌های اروپایی ویرایش

پوند استرلینگ بخش جدایی ناپذیری از هویت انگلیسی-بریتانیایی است، اما ریشه‌های آن به اروپا بازمی‌گردد. نام آن از کلمه «لیبرا» استخراج شده که در زبان زبان لاتین به معنای وزن یا تعادل است. از این ریشه عبارت «لیبرا پوندو» ساخته شد که به معنای یکای وزن پوند است.

استفاده از کلمه «لیبرا» قرن‌ها است که در زبان رایج در قلمرو بریتانیا منسوخ شده‌است ولی حضور آن به اشکال مختلف در نشانه‌های مربوط به یکای پول و یکای وزن ادامه یافت. به عنوان مثال علامت £ که نماد یکای پول بریتانیا است از آن الهام گرفته شد یا حرف اختصاری پوند یکای وزن مرجع در سیستم اوزان بریتانیایی lb است.

ارتباط نمادین این یکای پول با یکای وزن در بریتانیا تصادفی نیست، چون در اصل ارزش یک پوند معادل یک پوند (۴۵۳٫۵ گرم) نقره بوده‌است. با الهام از روش تقسیم «لیبرا» در روم باستان به یکاهای کوچکتر یعنی «سولیدوس» و «دناریوس»، پوند یکای پول بریتانیا نیز به ۲۰ شیلینگ و ۲۴۰ پنی تقسیم می‌شد.

سیستم مشابهی نیز در دوران پادشاهی شارلمانی بر قلمرو فرانک (بخشی از فرانسه امروزی) برقرار بود. یکای پول آن‌ها «لیوره» نام داشت که به ۱۲ سوس و ۲۴۰ دنیئرز تقسیم می‌شد.^[۵]

روند تکامل ویرایش

اسناد تاریخی نشان می‌دهد که اوفا، یکی از پادشاهان انگلوساکسون در نیمه دوم قرن هشتم میلادی سیستم پول مشترک را در بخش‌های مرکزی و جنوبی انگلستان تثبیت کرد. در این دوران اولین سکه‌های نقره‌ای پنی انگلیسی زیر نظر وی ضرب شد که رویش نام او حک شده‌است.

در عمل، وزن این سکه‌ها بسیار متفاوت بود ولی بر اساس آن سیستم پولی، ۲۴۰ سکه پنی معادل یک پوند تلقی می‌شد. در آن دوران سکه‌های با ارزش تر از پنی ضرب نمی‌شد و واحدهای با ارزش تر مثل شیلینگ و پوند به صورت مجازی فقط در حساب و کتاب مورد استفاده بودند.

اولین بار سکه پوند در سال ۱۴۸۹ در دوران پادشاهی هنری هفتم به بازار آمد. در آن زمان به آن می‌گفتند سکه فرمانروا. سکه شیلینگ نیز اولین بار در سال ۱۵۰۴ ضرب شد. پول اسکناس به فاصله کوتاهی پس از تأسیس بانک مرکزی انگلستان در سال ۱۶۹۴ به گردش افتاد. در آغاز آن‌ها را با دست می‌نوشتند و طراحی می‌کردند. سکه‌های طلا از سال ۱۵۶۰ به گردش درآمد و از سال ۱۶۷۲ نیز سکه‌های مسی به جمع پول‌های رایج افزوده شد.

معیار تقسیم پوند به ۱۲ شیلینگ و هر شیلینگ به ۱۲ پنی تا سال ۱۹۷۱ ادامه داشت، تا اینکه در این سال بریتانیا نیز در سیستم پولی خود تقسیم ده‌گانه را پذیرفت و به اجرا گذاشت.^[۵]

یک هزار سال تورم ویرایش

بر اساس کتاب «زندگینامهٔ پوند» به قلم دیوید سینلکیر، در سال ۹۸۰ میلادی و دوران حکومت آئتلرائد شاه با یک پوند می‌شد ۱۵ راس گاو خرید؛ ولی به گفته این مورخ، قدرت خرید یک پوند از قرن پانزدهم تا سال ۲۰۰۰ چهارصد برابر سقوط کرده‌است.

طبق تحقیقاتی که در سال ۱۹۹۹ توسط کتابخانه مجلس عوام بریتانیا انجام شد، در فاصله سال ۱۷۶۰ تا ۱۹۹۸ قیمت‌ها در این کشور ۱۱۸ برابر شده‌است. در بخشی از این تحقیقات گفته می‌شود: "بنابراین در سال ۱۷۵۰ قدرت خرید یک پنی از قدرت خرید یک پوند در سال ۱۹۹۸ بیشتر بوده‌است. بخش اعظم این تورم از سال ۱۹۴۵ تاکنون اتفاق افتاده‌است.^[۵]

سقوط ویرایش

در طول تاریخ اقدامات بسیار سختگیرانه و گاه خشونت باری برای حفظ کیفیت سکه‌ها و پول رایج در بریتانیا انجام شده‌است. پروفسور نیکلاس میهیو، کارشناس تاریخ پوند می‌گوید که هنری یکم، پادشاه انگلستان در اواخر قرن یازده و اوایل قرن دوازدهم میلادی مسئولان ضرب سکه را که حساب آن‌ها دقیق نبود اخته می‌کرد.

به گفته دیوید سینکلیر در سال ۱۱۲۴ میلادی نیمی از ضاربان سکه در انگلستان به خاطر اینکه سکه‌های تولید شده توسط آن‌ها کیفیت مطلوب را نداشت یا به خاطر اینکه سکه‌های تقلبی تولید کرده بودند به دستور پادشاه مثله شدند.

واژه استرلینگ پس از فتح انگلستان توسط شاهان نورماندی رایج شد و در ابتدا این عبارت فقط به سکه‌های پنی اطلاق می‌شد و نه پوند. اما در مورد ریشه این واژه اطلاعات مشخصی در دست نیست. شاید از واژه «استرلین» گرفته شده باشد که در زبان نرمان‌ها به معنای ستاره کوچک بود یا حتی از یک واژه زبان عربی به معنای پول.

هنری دوم کیفیت سکه‌های رایج در بریتانیا را بهبود داد و از سا ل ۱۲۸۲ و دوران پادشاهی ادوارد اول مراسم ویژه‌ای در دربار برای سنجش کیفیت سکه‌ها به اجرا گذاشته شد که تا امروز ادامه دارد.

برای افزایش استحکام و دوام بهتر سکه‌ها، میزان نقره موجود در آن به ۹۲٫۵ درصد کاهش یافت و نقره با این درصد از خلوص بعدها به عنوان نقره استرلینگ تثبیت شد.

هنری هشتم در دوران حکومت خود برای بهره گرفتن بیشتر از نقره موجود در خزانه پادشاهی به حد قابل ملاحظه‌ای از نقره موجود در سکه‌های ضرب شده کاست که در تاریخ به عنوان خواری بزرگ از آن یاد می‌شود.

ملکه الیزابت اول در سال ۱۵۹۰ ارزش حقیقی سکه‌ها را به آن بازگرداند و همین عیار و وزن تقریباً تا قرن نوزدهم ادامه یافت. از حوالی سال ۱۶۶۰ ضرب سکه توسط ماشین آغاز شد و طراحی سکه‌ها به شکلی درآمد که کسی نتواند از لبه‌های آن‌ها چیزی بکند.

یکی از اهانت‌هایی که سکه‌های نقره در طول تاریخ به جان خریده‌اند، کنده شدن تکه‌ای از لبه آن‌ها است. برخی با کندن تکه‌ای از لبه سکه‌ها در حقیقت چند گرم نقره به جیب زده و سکه‌های در گردش را به مرور بی‌ارزش می‌کردند. اعمال مجازات‌های شدید در مورد کسانی که تقلب می‌کردند ادامه یافت. در یک مورد اسحاق نیوتن که دوره‌ای ریاست ضرابخانه سلطنتی را برعهده داشت، فردی را به جرم ضرب سکه‌های تقلبی دستگیر کرده و مجرم گردن زده شد.

از آن زمان تلاش‌های گسترده و اقدامات مهمی برای حفظ ارزش استرلینگ صورت گرفته‌است که از جمله آن‌ها می‌توان به سیستم موسوم به برتون وود یا مکانیسم اروپایی نرخ‌گذاری برای ارزها اشاره کرد؛ ولی سیستم اقتصادی غربی نرخ شناور برای تبادل ارز را ترجیح می‌دهد. به همین خاطر ارزش برابری پوند استرلینگ در حقیقت تابعی از عرضه و تقاضاست.

دولت بریتانیا سیستم پول مشترک اروپایی را نپذیرفت و به حوزه یورو نپیوست، به همین خاطر پوند استرلینگ از معدود یکاهای پول در اروپاست که هنوز به بقای خود ادامه می‌دهد.

تاریخچهٔ تقسیم پوند به واحدهای کوچک‌تر ویرایش

اکنون پوند به یکصد پنی تقسیم می‌شود اما تا سال ۱۹۷۰ پوند تقسیمات گوناگونی داشت. یک پوند برابر با ۲۰ شیلینگ بود. هر ۲ شیلینگ یکای دیگری به نام فلورین را تشکیل می‌داد؛ بنابراین هر ۱۰ فلورین یک پوند می‌شد. هر شیلینگ برابر با ۱۲ پنی بود در نتیجه یک پوند ۲۴۰ پنی می‌شد. تقسیمات یکای پول بریتانیا به این موارد محدود نبود. هر پنج شیلینگ مساوی با یک کرون بود و هر پوند به ۴ کرون تقسیم می‌شد. بین سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۰ این تقسیمات پیچیده حذف شدند و پوند بریتانیا به صورت ساده برابر با یکصد پنی شد.

نامعلوم بودن آینده اسکاتلند ویرایش

پوند اسکاتلند که در حقیقت به موازات پوند استرلینگ رایج در انگلستان به حیات خود ادامه می‌داد، در سال ۱۷۰۷ و پس از تشکیل پادشاهی متحد بریتانیا، بر اساس پوند انگلستان ارزش‌گذاری شد. بانک مرکزی اسکاتلند یک سال پس از بانک مرکزی انگلستان در سال ۱۶۹۵ تأسیس شد و هنوز هم به کار خود ادامه می‌دهد و مرکز آن در شهر ادینبورگ است.

این بانک حق ضرب سکه و چاپ اسکناس‌های خود را حفظ کرده ولی ارزش این پول با یکای پول رایج در انگلستان منطبق شده‌است.

اکنون حزب ناسیونالیست اسکاتلند سعی دارد مردم آن کشور را قانع کند که در صورت استقلال آن کشور تاریخ سیصد ساله این یکای پول که قدمت آن به ۱۲۰۰ سال قبل برمی‌گردد، در اسکاتلند به پایان نخواهد رسید.

در مقابل، نهادهای سیاسی بریتانیا تقریباً به شکلی هم‌صدا هشدار می‌دهند که در صورت جدا شدن اسکاتلند، به احتمال زیاد رابطه پولی آن کشور با بریتانیا قطع خواهد شد.

رای مردم اسکاتلند در همه‌پرسی‌ای که در ماه سپتامبر ۲۰۱۴ برگزار شد، علاوه بر استقلال سیاسی، ممکن بود سرنوشت پوند را نیز تغییر دهد.^[۵]

ارزها با بیشترین چرخش در بازار جهان ویرایش

**ارزهایی جهان با بیشترین چرخش از نظر ارزش**
توزیع ارز در چرخش بازار جهانی ارز^[۶]
رتبه	ارزها	کد ایزو ۴۲۱۷ (نشان)	٪ سهم روزانه (۱۶ سپتامبر ۲۰۱۹)
۱	دلار آمریکا	USD (US$)	۸۸٫۳%
۲	یورو	EUR (€)	۳۲٫۳٪
۳	ین ژاپن	JPY (¥)	۱۶٫۸٪
۴	پوند استرلینگ	GBP (£)	۱۲٫۸٪
۵	دلار استرالیا	AUD (A$)	۶٫۸٪
۶	دلار کانادا	CAD (C$)	۵٫۰٪
۷	فرانک سوئیس	CHF (Fr)	۵٫۰٪
۸	یوان چین	CNY (元)	۴٫۳٪
۹	دلار هنگ کنگ	HKD (HK$)	۳٫۵٪
۱۰	دلار زلاندنو	NZD (NZ$)	۲٫۱٪
۱۱	کرون سوئد	(kr) SEK	۲٫۰٪
۱۲	وون کره جنوبی	(₩) KRW	۲٫۰٪
۱۳	دلار سنگاپور	SGD (S$)	۱٫۸%
۱۴	کرون نروژ	NOK (kr)	۱٫۸٪
۱۵	پزو مکزیک	MXN ($)	۱٫۷٪
دیگر ارزها			۱۳٫۸٪
جمع کل^[۷]			۲۰۰٪

نرخ کنونی ارز ویرایش

نرخ ارز کنونی برای GPB
از XE.com:	AUD CAD CHF CNY EUR GBP INR IRR JPY KRW RUB TRY USD
از یاهو! فاینانس:	AUD CAD CHF CNY EUR GBP INR IRR JPY KRW RUB TRY USD

جستارهای وابسته ویرایش

فهرست یکای پول رایج کشورها

منابع ویرایش

↑ "تاریخ جهانی ارز" (به انگلیسی). وبگاه Global Financial Data. Archived from the original on 29 September 2007. Retrieved 23 April 2010.
↑ عبارت GBP مخفف Great Britain Pound (به فارسی:پوند بریتانیای کبیر) است، که این ارز را از سایر ارزهایی که پوند نامیده می‌شوند متمایز می‌سازد.
↑ در زبان انگلیسی، پنی در حالت جمع پنس (به انگلیسی: Pence) خوانده می‌شود: «یک پوند و پنج پنس»
↑ Most Valuable Currencies In The Word
↑ ^۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ ^۵٫۳ تاریخ مختصر پوند استرلینگ
↑ "Triennial Central Bank Survey Foreign exchange turnover in April 2019" (PDF). بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی. 16 September 2019. p. 10. Retrieved 2019-09-16.
↑ جمع کل ۲۰۰% است زیرا هر چرخش ارز، ارزهای دیگر را هم در بر می‌گیرد.

ضرابخانه سلطنتی (انگلیسی)
اسکناس پادشاهی متحده (انگلیسی) (آلمانی)

[globalcurr-1] "تاریخ جهانی ارز" (به انگلیسی). وبگاه Global Financial Data. Archived from the original on 29 September 2007. Retrieved 23 April 2010.

[gbp-2] عبارت GBP مخفف Great Britain Pound (به فارسی:پوند بریتانیای کبیر) است، که این ارز را از سایر ارزهایی که پوند نامیده می‌شوند متمایز می‌سازد.

[3] در زبان انگلیسی، پنی در حالت جمع پنس (به انگلیسی: Pence) خوانده می‌شود: «یک پوند و پنج پنس»

[4] Most Valuable Currencies In The Word

[تاریخ_مختصر_پوند_استرلینگ-5] ۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ ^۵٫۳ تاریخ مختصر پوند استرلینگ

[BIS-6] "Triennial Central Bank Survey Foreign exchange turnover in April 2019" (PDF). بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی. 16 September 2019. p. 10. Retrieved 2019-09-16.

[7] جمع کل ۲۰۰% است زیرا هر چرخش ارز، ارزهای دیگر را هم در بر می‌گیرد.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]