فتنه سوم

فتنه سوم (عربی: الفتنة الثالثة) مجموعه‌ای از جنگ‌ها و قیام‌های داخلی علیه خلافت اموی بود که با شورش علیه خلیفه، ولید دوم، در سال ۷۴۴ آغاز و تا سال ۷۴۷ که مروان دوم، پیروز شد، ادامه یافت. جنگ، تنش‌های داخلی، به‌ویژه رقابت قیس و یمن را تشدید و فروپاشی موقت قدرت امویان، راه را برای خوارج و دیگر شورش‌های ضد اموی، باز کرد. آخرین و موفق‌ترین آنها، انقلاب عباسیان بود که در خراسان، در سال ۷۴۷، آغاز و با سرنگونی خلافت اموی و تأسیس خلافت عباسی در سال ۷۵۰، پایان یافت.

فتنه سوم
بخشی از فتنه‌ها (جنگ‌های داخلی در خلافت اسلامی) و درگیری قیس و یمان
خلافت اموی در بیشترین گستره خود، حدود سال ۷۴۰، قبل از فتنه سوم
تاریخ ۷۴۴–۷۴۷ م موقعیت سوریه، عراق، ایران، خراسان، عربستان سعودی نتایج پیروزی مروان دوم و جناح طرفدار قیس در جنگ داخلی بین امویان؛ قدرت امویان در انقلاب عباسی پس از آن، تضعیف و موجب سرنگونی آنها شد.
طرف‌های درگیر
امویان طرفدار قیس	امویان طرفدار یمان	شورشیان ضد اموی: علویان خوارج کیسانیه
فرماندهان و رهبران
ولید دوم † مروان دوم ابو الورد یزید بن عمر بن هبیره نصر بن سیار	یزید سوم سلیمان بن هشام یزید بن خالد قصری	عبدالله بن معاویه ححاک بن قیس شیبانی † حفص بن الولید بن یوسف الحضرمی طالب الحق † جدیع کرمانی X ابومسلم خراسانی

منابع

• بلانکنشپ, خالد یحیی (1994). The End of the Jihâd State: The Reign of Hishām ibn ʻAbd al-Malik and the Collapse of the Umayyads. Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-1827-7.

• Foltz, Richard C. (2016). Iran in World History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-933549-7.
• Gardet, Louis (1965). "Fitna". In Lewis, B.; Pellat, Ch. & Schacht, J. (eds.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume II: C–G. Leiden: E. J. Brill. pp. ۹۳۰–۹۳۱. OCLC 495469475.
• Gil, Moshe (1997). A History of Palestine, 634–1099. Translated by Ethel Broido. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-59984-9.
• Kennedy, Hugh (1998). "Egypt as a province in the Islamic caliphate, 641–868". In Petry, Carl F. (ed.). The Cambridge History of Egypt, Volume 1: Islamic Egypt, 640–1517. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 62–85. ISBN 0-521-47137-0.
• Landau-Tasseron, Ella (2010). "Arabia". In Robinson, Chase F. (ed.). The New Cambridge History of Islam, Volume 1: The Formation of the Islamic World, Sixth to Eleventh Centuries. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 397–447. ISBN 978-0-521-83823-8.
• Shaban, M. A. (1979). The ʿAbbāsid Revolution. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-29534-3.
• Sharon, Moshe (1990). Revolt: the social and military aspects of the ʿAbbāsid revolution. Jerusalem: Graph Press Ltd. ISBN 965-223-388-9.
• Veccia Vaglieri, Laura (1965). "al-Ḍaḥḥāk b. Qays al-Shaybānī". In Lewis, B.; Pellat, Ch. & Schacht, J. (eds.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume II: C–G. Leiden: E. J. Brill. p. 90. OCLC 495469475.
• Zetterstéen, K. V. (1987). "ʿAbd Allāh b. Muʿāwiya". In Houtsma, Martijn Theodoor (ed.). E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–1936, Volume I: A–Bābā Beg. Leiden: BRILL. pp. 26–27. ISBN 90-04-08265-4.