اداره دوم ستاد بزرگارتشتاران
واحد اطلاعات ارتش شاهنشاهی ایران
ادارهٔ دوم ستاد بزرگارتشتاران، یک ادارهٔ جاسوسی، اطلاعاتی و ضداطلاعاتی در دوران حکومت پهلوی بود. در آغاز، این سازمان «رکن دوم ارکان حرب کل قشون» و بعداً «رکن دوم ستاد ارتش» نامیده میشد. این ادارهٔ اطلاعاتی در دورهٔ رضا شاه پهلوی توسط افسران نخبهای که پیش از جنگ جهانی دوم در فرانسه آموزش میدیدند، ایجاد شد.[۲] این سازمان بعدها خدماتی نیز از سوی سرویسهای مخفی بریتانیا دریافت میکرد.
| سازمان دید کلی | |
|---|---|
| بنیانگذاری | ۱۳۰۵[۱] |
| برچینش | ۱۳۵۷ |
| سازمان پسین | |
| حوزهٔ قدرت | ایران |
| ستاد | تهران |
| سازمان بالادست | ستاد بزرگارتشتاران |
اساس کار ادارهٔ دوم ستاد بزرگارتشتاران، کسب اطلاعات نظامی از خارج کشور بود. پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، در رکن ۲ ارتش تغییراتی روی داد و بار دیگر وظیفه اطلاعات و امنیت داخلی نیز برعهده آن نهاده شد تا با همکاری فرمانداری نظامی، مخالفان سیاسی حکومت را تحت تعقیب قرار دهد.[۳]
این اداره، امروزه «معاونت اطلاعات ارتش جمهوری اسلامی ایران» نامیده میشود.[۴]
فهرست رئیسان
ویرایشرئیس رکن دوم ارکان حرب کل قشون
ویرایش- سرتیپ عبدالرضا افخم ابراهیمی (اسفند ۱۳۱۰[۵]–؟)
رئیس رکن دوم ستاد ارتش شاهنشاهی ایران
ویرایش- سرتیپ محسن دیبا (۱۳۱۳[۶]–؟)
- سرتیپ عباسقلی اسفندیاری[۷]
- سرتیپ علی ریاضی (پیرامون ۱۳۲۰)
- سرتیپ حسن ارفع (۱۳۲۱)
- سرتیپ حبیبالله دیهیمی
- سرهنگ بیژن گیلانشاه (۱۳۲۶–؟)[۸]
- سرتیپ حسن اخوی
- سرتیپ حسین سیاسی
- سرتیپ حسن پاکروان (۱۳۳۲–؟)
- سرهنگ مصطفی امجدی
- سرلشکر سید محمدولی قرنی (مهر ۱۳۳۲–۱۳۳۵)[۹]
رئیس اداره دوم ستاد بزرگارتشتاران
ویرایش- سپهبد حاجعلی کیا (۱۳۳۵–؟)
- سپهبد عزیزالله کمال (۲۶ اسفند ۱۳۳۹–؟)
- سپهبد عزیزالله پالیزبان
- سپهبد ناصر مقدم (۳۰ فروردین ۱۳۵۲–۱۳۵۷)
- سپهبد ناصرقلی برومند جزی
- سرلشکر پرویز امینی افشار (۱۳۵۷–۱۳۵۷)
رئیس اداره دوم ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران
ویرایش- سرهنگ هدایتالله حاتمی (۵ اسفند ۱۳۵۷–تیر ۱۳۵۹)[۱۰][۱۱]
- سرهنگ محمدمهدی کتیبه (تیر ۱۳۵۹–۱۳۶۵)[۱۲]
- سرهنگ شاهوردیان
…
- سرتیپ محمدحسن نامی
معاون اطلاعات ارتش جمهوری اسلامی ایران
ویرایش- سرتیپ امیر حاتمی (۱۳۷۷–۱۳۸۴)[۱۳]
…
- سرتیپ دوم عباسعلی منصوری آرانی
- سرتیپ سید حمیدرضا طباطبایی
- سرتیپ عباس جعفرینیا
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ قدیمی، ذبیحالله (۱۳۲۶). تاریخ ۲۵ ساله ارتش شاهنشاهی ایران. تهران: چاپخانه مجلس شورای ملی. ص. ۱۰۷.
- ↑ داریانی، علی اکبر (۱۹۹۸). The Rise and Fall of the Pahlavi Dynasty: Memoirs of Former General Hussein Fardust.
- ↑ «http://rasekhoon.net/article/show/711176/رکن-2-ارتش-رقیبی-برای-ساواک/». پیوند خارجی در
|title=وجود دارد (کمک); پارامتر|پیوند=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ عظیمی، امیر (۲۴ بهمن ۱۳۹۶). «نقش ارتش در پیروزی انقلاب محدود به سال 57 نیست/ نیروهای ارتش با لباس غیرنظامی در تظاهرات شرکت میکردند». خبرگزاری فارس. خبرگزاری فارس. بایگانیشده از اصلی در ۱۰ مارس ۲۰۱۸.
- ↑ «سرلشکر عبدالرضا افخم ابراهیمی». مؤسسهٔ مطالعات تاریخ معاصر ایران. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۸. دریافتشده در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۸.
- ↑ «محسن دیبا». وبگاه راسخون. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۸. دریافتشده در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۸.
- ↑ «عباسقلی اسفندیاری». وبگاه راسخون. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۳ اوت ۲۰۱۸. دریافتشده در ۳ ژوئیه ۲۰۱۸.
- ↑ قدیمی، ذبیحالله (۱۳۲۶). تاریخ ۲۵ ساله ارتش شاهنشاهی ایران. تهران: چاپخانه مجلس شورای ملی. ص. ۱۷۳.
- ↑ «سرلشکر اخراجی ارتش شاه که بود؟». خبرگزاری فارس. ۱۵ بهمن ۱۳۹۱. بایگانیشده از اصلی در ۲۹ اوت ۲۰۱۸. دریافتشده در ۳۱ تیر ۱۳۹۷.
- ↑ «۵ اسفند / ۲۳ افسر جوان جانشین ژنرالهای ارتش شاهنشاهی شدند». تاریخ ایرانی. بایگانیشده از اصلی در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۸. دریافتشده در ۱۳ مرداد ۱۳۹۷.
- ↑ «سرهنگ کتیبه: چرا ارتش بهنفع شاه وارد عمل نشد؟ / منافقین اسناد ارتش را دزیدند». خبرگزاری تسنیم. ۲۳ بهمن ۱۳۹۷. دریافتشده در ۳۰ فروردین ۱۳۹۸.
- ↑ بختیاری، مهدی؛ تذری، هاجر (۸ شهریور ۱۳۹۵). «معرفان کشمیری در نخستوزیری باید جوابگو باشند». خبرگزاری فارس. بایگانیشده از اصلی در ۲۱ اوت ۲۰۱۸. دریافتشده در ۲۶ تیر ۱۳۹۷.
- ↑ «سوابق «امیر حاتمی» وزیر پیشنهادی دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح». خبرگزاری دفاع مقدس. ۱۷ مرداد ۱۳۹۶. دریافتشده در ۲۰ شهریور ۱۳۹۷.
- شاهدی، مظفر (۱۳۸۵). «پهلوی دوم و چالش امنیت ملی». زمانه (۵۲): ۶۳–۷۰. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۳-۱۰.