بخش ساردوئیه یکی از بخش‌های شهرستان جیرفت در استان کرمان ایران بوده[۱] و مرکز آن شهر درب بهشت است.

بخش ساردوئیه
اطلاعات کلی
کشور ایران
استانکرمان
شهرستانجیرفت
مرکز بخشدرب بهشت
دهستان‌هاساردوئیه ، دلفارد ، گور
مردم
جمعیت۳۹٬۱۵۸ نفر [۲]


تقسیمات کشوری ویرایش

بخشداری ساردوئیه رسما در سال ۱۳۱۶ خورشیدی تاسیس شده و پیش از آن تاریخ هم با نام بلوک ساردویه در تقسیمات کشوری ایران حضور داشته.

شهر: درب بهشت

جمعیت ویرایش

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش ساردوئیه در سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۲،۸۵۳ خانوار و ۳۹٬۱۵۸ نفر بوده‌است.[۳] طبق آمار این سرشماری بخش ساردوئیه مشتمل بر یک شهر، سه دهستان و ۴۹۲ آبادی است.[۴]

رتبه بخش در استان ویرایش

بخش ساردوئیه براساس سرشماری سال ۹۵ سومین بخش پرجمعیت استان کرمان می باشد.[۵]

فهرست ۱۰ بخش پرجمعیت استان کرمان که در آینده شهرستان خواهند شد:

ردیف بخش شهرستان جمعیت سال ۱۳۹۵
۱ بخش بروات بم ۵۹٬۶۱۲
۲ بخش اسماعیلی جیرفت ۴۲٬۸۶۷
۳ بخش ساردوئیه جیرفت ۳۹٬۱۵۸
۴ بخش ماهان کرمان ۳۳٬۵۲۱
۵ بخش گلباف کرمان ٣٢٣۵۴
۶ بخش چترود کرمان ۳۱٬۱۸۳
۷ بخش زیدآباد سیرجان ۲۷٬۸۱۸
۸ بخش نگین کویر فهرج ۲۶٬۹۲۲
۹ بخش گنبکی ریگان ۲۵٬۹۷۶
۱۰ بخش چاه دادخدا قلعه گنج ۲۵٬۵۴۰

هم اکنون جمعیت بخش ساردوئیه از ۵ شهرستان استان کرمان بیشتر است که در زیر آمده است.

ردیف شهرستان مرکز تاریخ تأسیس جمعیت ۱۳۹۵
۱ شهرستان ارزوئیه ارزوئیه ۱۳۸۹ ۳۸٬۵۱۰
۲ شهرستان انار انار ۱۳۸۸ ۳۶٬۸۹۷
۳ شهرستان رابر رابر ۱۳۸۸ ۳۵٬۳۶۲
۴ شهرستان فاریاب فاریاب ۱۳۸۹ ۳۴٬۰۰۰
۵ شهرستان کوهبنان کوهبنان ۱۳۸۳ ۲۱٬۲۰۵


√ پیشینه و موقعیت جغرافیایی

بخش ساردوئیه به مرکزیت درب بهشت در ۸۵ کیلومتری شمال مرکز جیرفت واقع شده است و دهستان هایی مانند دلفارد و رمون و بحرآسمان زیر مجموعه بخش ساردوئیه محسوب میشوند ..

طبق گزارش تاریخ و بر اساس صدها سند و کتاب و مدرک تنها بازماندگان سلسله سربداران در شهرستان جیرفت و بخش ساردوئیه طایفه مشایخی ساردو میباشد که نوادگان شیخ حسن جوری و سلطان وجیه الدین مسعود سبزواری محسوب میشوند ، سلسله سربداران تنها سلسله ای بود که موفق شدند مغولها را پس از ۱۲۰ سال اشغال ایران از مرزهای کشور بیرون برانند و حدود پنجاه سال بر بخشی از ایران حکمرانی کردند ، قلمرو سلسله سربداران از کرمان و سبزوار و مازندان و هرات تا سمرقند امتداد داشت ..

طبق گزارش دقیق تاریخ و طبق منابع معتبر ،حاکم شرع ساردوئیه شخصی بنام حاج شیخ ارسلان از طایفه مشایخی ساردو و از نوادگان سلسله سربداران بوده است ..

ساردوئیه منطقه ای خوش آب و هوا و کوهستانی با درختان سردسیری مانند گردو و گیلاس و غیره و میباشد که در دامنه و ناحیه مرکزی بخش جنوب شرقی رشته کوه های زاگرس واقع میباشد که در زبان محلی به این رشته کوه رشته کوه های ساردوئیه رشته کوه بحر آسمان گفته میشود..

وحود امامزاده سلطان سید احمد در مرکز ساردوئیه باعث پدید آمدن شهری سیاحتی و زیارتی در جنوب شرق ایران گشته که هر ساله در تابستان میزبان بسیاری از زائران و گردشگران خصوصا از استان هرمزگان و شهر های کهنوج و منوجان و قلعه گنج و دیگر شهرهای دور و نزدیک شده است ، بخش ساردوئیه دارای قنات ها و چشمه سارها و آبشارهای بسیار کهن و زیبایی میباشد که این منطقه را به یکی از هدف های گردشگری استان بدل ساخته است ..

از بزرگان و افراد سرشناس و پهلوان ساردوئیه در اواخر دوره قاجار میتوان به میرزا سالاری اشاره کرد که سر طایفه و بزرگ طایفه یعقوبی بود ، بنابر گزارش شفایی که سینه به سینه بما رسیده میرزا سالار فردی بوده که علیجان یاغی جرأت نزدیک شدن به افراد و گله های میرزا سالاری را که از تنگ دلفارد گذر میکردند نداشته است به عبارت دیگر زنده یاد علیجان یاغی از تنها کسی که باج نمیگرفته است از افراد و وابستگان به میرزا سالاری بوده است ، علیجان یاغی شخصی بود که در طرح امن سازی سراسری شهرها و جاده ها و از بین بردن راهزنان در دوره احمد سلطان قاجار و به دستور رضا شاه که البته آن زمان هنوز رضا شاه ،شاه نشده بود و وزیر جنگ و سپه سالار ایران بود کشته شد به سرکردگی شخصی بنام نوروز و گفته شده که سر علیجان یاغی به تهران فرستاده شده .. متاسفانه بدلیل سانسور مهندسی شده بخش بزرگی از ساکنین ساردوئیه بزرگ مردی بنام میرزا سالاری را نمیشناسند و بدون منبع و مدرک معتبر برای وابستگان خود تاریخ سازی میکنند .‌

ر ‌است.

بنابر احتمال سِر پِرسی سایکس نویسنده و جغرافی دان بریتانیایی در سالهای نخستین چیرگی عربهای مسلمان بر امپراتوری ساسانی یک فوج بزرگ از سپاه عربهای مسلمان در ساردوئیه دچار برف شدید شده و همه آنها جز دو نفر جان باختند و این دو نفر شرح حادثه کردند.( این مورد صحت تاریخی ندارد و نیازمند منبع معتبر است زیرا طبق گزارش تاریخ طبری ،ابن بلخی و یعقوبی فقط مازندان و گیلان تا از حمله اعراب محفوظ ماندند تا مدت ها )

همچنین این سرزمین ناحیه ییلاق نشین قوم کوچروی کوفج که به صورت قفص و همچنین کوچ در مصادر مهم تاریخی نام ایشان آمده در نظر گرفته میشود.طبق بعضی از نوشته های تاریخی که توسط بعضی رد و توسط بعضی تایید شده در ناحیه دلفارد از این بخش جنگی میان همین قبایل کوچرو و سپاه دولت قدرتمند و گسترده آل بویه در میگیرد که با شکست و مجروح شدن شاهزاده آل بویه همراه میشود اما پس از آن این قوم چیرگی آل بویه را بر خود می پذیرد.( موضوع شکست شاهزاده آل بویه صحت تاریخی ندارد و نیازمند منبع معتبر و دقیق است )

با تطبیقاتِ جغرافیایی که در نوشته های مارکو پولو صورت گرفته دشت مرتفعی که ایشان برای رسیدن از بخش شمالی ایالت کرمان به سمت شهر و شهرک تجاری کامادی در مکان امروزی شهر جیرفت طی کرده است، ساردوئیه می باشد.طبق همین تطبیقات مارکو پولو از تنگه سربیژن و دره دلفارد در همین بخش ساردوئیه هم گذر کرده است.

در دوره صفویه در بعضی مصادر سخن از وجود وزیر و حسابداری از این منطقه در دربار والی و حاکم کرمان به میان آمده است.

همچنین در سفرنامه ها،کتابهای مربوط به جغرافیای ایران و تقسیمات کشوری این کشور نوشته شده توسط نویسندگان داخلی و خارجی دوره قاجار بارها نام ساردویه ذکر شده.

با آغاز حکومت پهلوی مردم این بخش مانند دگر نقاط کشور شاهد تغییرات و تجربه هایی همچون تشکیل سازمانها و ادارات جدید،ساخت مدارس مدرن،اخذ شناسنامه،اسکان اجباری عشایر و کشف حجاب بوده که در خاطر افراد مسن نقش بسته است.

مانند نقاط دیگر کشور،مبارزات و طغیان هایی در این بخش بر علیه حاکم جدید ایران یعنی رضاشاه پهلوی صورت گرفت،فردی از مردم دلفارد در بخش ساردوئیه که به نام علیجان یاغی مشهور گشته به صورت مسلحانه با دولت درگیر میشود و در حین جنگ کشته و جسد ایشان به پایتخت منتقل میشود.

در نخستین تقسیمات کشوری گسترده و رسمی ایران پس از برکناری خاندان قاجار که در سال ۱۳۱۶ صورت پذیرفت بخشداری ساردوئیه تاسیس شد که از آن سال تا تقسیمات کشوری سالهای پس از انقلاب مناطق زیادی به این بخش ملحق و منتزع شدند.

یکی از قدیمی ترین مدرسه های استان کرمان و بویژه نیمه جنوبی این استان در این بخش و در شهر درب بهشت(درمزار) قرار دارد.این مدرسه که ساختمان شاخص و زیبایی دارد احتمالا اواخر حکومت قاجار یا اوایل پادشاهی رضاشاه پهلوی تاسیس شده باشد،در روستاهای این بخش مدارس قدیمی دیگری هم وجود داشته که متاسفانه امروزه یا تخریب یا درصد زیادی از ساختمان آنها از میان رفته است.

در حوضه شهرستان جیرفت،دراتفاقات اواخر حکومت پهلوی،انقلاب،جنگ هشت ساله،تصمیم گیریها و انتخابات سیاسی مردم بخش ساردوئیه همراه مردمان دگر بخشهای شهرستان جیرفت نقش بسزایی داشته اند.

محصولات ویرایش

محصولات آن کلیه محصولات سردسیری از جمله گردو، گیلاس، زردآلو، هلو، سیب درختی، گلابی، بادام و ... هستند.

پانویس ویرایش

  1. اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
  2. «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران.
  3. «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در ۲۰ شهریور ۱۴۰۲.
  4. «سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمان».[پیوند مرده]
  5. «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران. ۲۳ اسفند ۱۳۹۵.

جستارهای وابسته ویرایش