کمان جزیره‌ای
کمان جزیره‌ای[۱] (انگلیسی: Island arc) یا قوس جزیره‌ای نوعی مجمع‌الجزایر است که اغلب بر اثر فعالیت مجموعه‌ای از آتشفشان‌ها به شکل کمانی (قوسی)، به موازات و در نزدیکی مرز دو صفحه زمین‌ساختی شکل می‌گیرد. بیشتر کمان‌های جزیره‌ای در جایی که صفحه زمین‌ساختی اقیانوسی بر اثر پدیده فرورانش به زیر صفحه‌ای دیگر رانده می‌شود، تشکیل می‌شوند. در بیشتر موارد بر اثر پدیده فرورانش، در زیر صفحه بالا رانده‌شده ماگما تشکیل می‌شود. با این وجود این وضعیت تنها در مورد آن دسته از کمان‌های جزیره‌ای صدق می‌کند که بخشی از کمربند کوهستانی موسوم به کمان آتشفشانی هستند. اصطلاح کمان آتشفشانی زمانی به‌کار می‌رود که همه عناصر کمربند کوهستانی کمانی‌شکل بر اثر فعالیت آتشفشانی تشکیل شده باشند. به عنوان مثال ممکن است بخش‌های بزرگی از کمربند کوهستانی آند، آمریکای مرکزی و کوه‌های کانادا به عنوان کمان آتشفشانی شناخته شود، در حالی که این مناطق جزیره نیستند و در امتداد نواحی قاره‌ای واقع شده‌اند، بنابراین کمان جزیره‌ای به‌شمار نمی‌روند. از سوی دیگر در دریای مدیترانه جزایری کمانی مانند کرت تشکیل شده‌اند اما آتشفشانی نیستند.
نمونه‌ها ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ «کمان جزیره‌ای» [زمین‌شناسی، ژئوفیزیک] هم‌ارزِ «island arc»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر نهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۱۸-۴ (ذیل سرواژهٔ کمان جزیره‌ای)
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Island arc». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۵ آوریل ۲۰۱۵.