جغرافیای ایران باستان
از بررسی و پژوهش ایرانیان باستان در امر جغرافیا اطلاع زیادی در دست نیست. قدیمی‌ترین سندی که در این باره موجود است قسمتهای بازمانده ٔ اوستاست که در پاره‌ای از بخشهای آن اشاره‌هایی به وضع یا نام برخی سرزمین‌ها، دریاها، کوه‌ها و رودها رفته و در فرگرد یکم وندیداد از شانزده کشور آفریده ٔاهورامزدا سخن بمیان آمده‌است. اما چون قسمتهای علمی اوستا از میان رفته‌است در این باره بیش از این اطلاعی به دست نمی‌آید. پس از آن در سنگ‌نبشتهٔ بیستون به نام کشورهائی که داریوش می‌گوید بر آنها فرمانروایی داشته‌ام برمی‌خوریم. از همین قبیل اطلاعات مختصر و جزئی در برخی از نوشته‌های یونانیان نیز مشاهده می‌شود. از روزگار ساسانیان نیز علاوه بر آنچه جسته گریخته در ضمن بعضی از کتاب‌های آن دوران آمده و به دست ما رسیده، کتاب مستقل شهرستانهای ایرانشهر که در آن نام و شرح مختصر شهرهای ایران و برخی از روایات افسانه‌ای در باره ٔآنها آمده، در دست است.
جغرافیای اوستاویرایش
فرگرد یکم وندیدادویرایش
فَرگَرد یکم وندیداد، شانزده کشور آفریده ٔاهورامزدا را این چنین آورده است:
- ائیرییانَه وَئِجو
- سغده
- موئورو
- بخدی
- نیسایه
- هَرویو
- وئه‌کرته
- اوروه
- وهرکانه
- هرخوائیتی
- هائتومنت
- رَغا
- کخره
- ورِنه
- هپته هیندوه (هفت رود)
- رنغه
بند چهاردهم مِهریشتویرایش
جغرافیای ایران باستان در سنگ‌نبشته‌های هخامنشیویرایش
جغرافیای ایران باستان در نوشته‌های یونانیویرایش
جغرافیای بطلمیوسویرایش
جغرافیای ایران باستان در نوشته‌های ساسانیویرایش
شهرستانهای ایرانشهرویرایش
جستارهای وابستهویرایش
پانویسویرایش
- ↑ «وبگاه لیویوس، چهار فهرست ایالتی داریوش». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۰۹.
منابعویرایش
- فرهنگ ایران باستان٬ ابراهیم پورداوود
- آریانا٬ احمدعلی کهزاد
- شهرستانهای ایرانشهر٬ ٔصادق هدایت
- ایرانشهر در جغرافیای بطلمیوس٬ یوزف مارکوارت، مریم میراحمدی (مترجم)