سکته قلبی

برای دیگر کاربردها، سکته قلبی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

سکته قلبی (در اصطلاح پزشکی ام‌آی) یا آنفارکتوس میوکارد (به انگلیسی: Myocardial infarction) یا حمله قلبی، عبارت از انهدام و مرگ سلولی دائم و غیرقابل برگشت در بخشی از عضله قلب (میوکارد) است که به علت از بین‌ رفتن جریان خون و وقوع یک ایسکمی شدید در آن قسمت از قلب روی می‌دهد. این توقف گردش خون ممکن است ناگهانی و بدون هیچ علائم قبلی نمایان گردد یا پس از چند حمله آنژینی (درد قفسه سینه) نمود یابد. عمده‌ترین دلیل سکته قلبی، بسته‌شدن رگ‌های تغذیه‌کننده قلب است. برای رفع انسداد غیر از دارو، استنت گذاری و یا جراحی قلب باز (تغییر مسیر از رگ مسدود شده یا بای‌پس) نیز ممکن است انجام شود. سکته قلبی نوعی عارضهٔ فراگیر است که هرساله باعث درگذشتن هزاران تن می‌گردد. اصلاح زندگی یکی از عوامل پیشگیری از سکته قلبی است.

سکته قلبی
آنفارکتوس آپیکال(۲) به علت گرفتگی کرونر در نقطه(۱)
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
تخصص	پزشکی قلب
آی‌سی‌دی-۱۰	I21-I22
آی‌سی‌دی-9-CM	410
دادگان بیماری‌ها	8664
مدلاین پلاس	000195
ئی‌مدیسین	med/۱۵۶۷ emerg/327 ped/2520
پیشنت پلاس	سکته قلبی
سمپ	D009203

در میان عوامل مساعدکننده دیابت، فشارخون بالا، کلسترول خون بالا، افراط در استعمال دخانیات و الکل، عدم فعالیت بدنی، فشار عصبی، سابقهٔ فامیلی، جنسیت (آقایان بیشتر در خطرند) و سن (موربیدیتی بالاتر در سنین بالا و مورتالیتی بالاتر در سنین پایین) قابل ذکراند.
به‌طور یقین این بیماری خیلی وخیم است و سالیانه تنها در آمریکا، در سال ۲۰۰۸ میلادی، بیش از ۱۸۰۰۰ نفر از این عارضه جان باختند.

سبب‌شناسی

اغلب آترواسکلروز عروق کرونری و در نتیجه انسداد عروق تغذیه‌کنندهٔ ماهیچه قلب، منجر به آنفارکتوس میوکارد می‌شود که درمان آسان نخواهد بود. اگر شریان بسته‌شده شریان کرونر اصلی باشد احتمال مرگ انسان بسیار بالاست.

عوامل متعدد مساعدکننده‌ای مانند دیابت، فشار خون بالا، سیگار، زیادی کلسترول خون و غیره وجود دارند که باعث بروز تصلب شرائین می‌شوند.

علائم

تصویر مناطق احتمالی درد قفسه صدری سینه (مناطق پررنگ‌تر بیشتر شایع هستند).

در اکثر موارد آنفارکتوس میوکارد همراه با تظاهرات معمولی و تیپیک است که تشخیص را آسان می‌سازد. یک درد موضعی قفسه سینه که در مرکز قفسه صدری (سینه) با قابلیت انتشار به‌طرف آرواره، بازوها، پشت و گردن، سمپتوم ویژه در ام‌آی است و بیشتر از ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. اگر درمان نشود این درد آزاردهنده و بحرانی است و مدت‌ها به طول می‌انجامد.

گاهی چندین ساعت با مصرف تری نیتروگلیسرین مقاومت می‌کند، داروی دوپرواترین درد آنژین را آرام می‌کند. هم‌چنین علائم دیگری که آشکارکننده هستند عبارتند از الکتروکاردیوگرام اورژانس و فوری می‌تواند تشخیص را آسان سازد. در تعداد زیادی از موارد انواع آنفارکتوس وجود دارد که به‌صورت تشویش و اضطراب تظاهر می‌کند.

تصویر پشت

به عنوان مثال اشکال هاضمه‌ای و احساس کاذب آروغ‌زدن، عصبی بودن، تنگی نفس (به علت اشکال در بطن چپ و در نتیجه ادم ریوی)، خیز و تورم در دست و پا که گاهی بدون تشخیص است و تنها اتفاقی در آزمایش قلبی و آزمایش روتین و منظم پزشکی با تشخیص آن برخورد می‌شود.
باید بخاطر داشت که هنگام مراجعه یک بیمار مسن با فشار خون بالا، سن بیش از ۴۰ سال، زندگی مشوش و پراضطراب که دچار درد شدید و ناگهانی و ممتد قفسه سینه، به فکر آنفارکتوس بود و الکتروکاردیوگرام درخواست نمود.

تشخیص

شناسایی یک بیمار از نظر رویداد واقعه سکته قلبی حاد می‌تواند ساده، دشوار یا در حد وسط این دو حالت باشد. معمولاً تشخیص ساده سکته قلبی حاد در افرادی است که تعدادی از عوامل خطر آترواسکلروز را به همراه علائم و نشانه‌هایی دال بر فقدان جریان خون به قلب را دارند. معمولاً بیماران مشکوک به رویداد سکته قلبی را به اورژانس انتقال می‌دهند. زمانی که تصویر بالینی بیمار دال بر بروز سکته قلبی باشد بلافاصله چندین آزمایش تشخیصی به مرحله اجرا در خواهد آمد این آزمون‌ها شامل: نوار قلب، آزمایش خون و اکوکاردیوگرافی است.

الکتروکاردیوگرام: نخستین تست تشخیصی الکتروکاردیوگرام است که ممکن است نشان دهد سکته قلبی در حال روی دادن است یا اینکه قبلاً روی داده‌است.

تست‌های آزمایشگاهی: سلول‌های زنده حاوی آنزیم‌ها و پروتئین‌هایی (همانند کراتین کیناز، تروپونین و میوگلوبین) هستند که در ارتباط با عملکرد تخصصی آن‌ها می‌باشند. هنگامی که یک سلول قلبی می‌میرد، غشاء سلولی یکپارچگی خود را از دست می‌دهد و در این شرایط آنزیم‌ها و پروتئین‌ها آرام‌آرام به جریان خون راه می‌یابند. این آنزیم‌ها و پروتئین‌ها را می‌توان با روش‌های آزمایشگاهی شناسایی نمود.

تصویر برداری (اکو): در اکو کاردیوگرام به مقایسه بطن چپ از نظر وضعیت انقباض نرمال یا غیر نرمال پرداخته می‌شود. یکی از نخستین اقدامات حفاظتی سلول‌های میوکارد در هنگام کاهش جریان خون، خاموش نمودن مکانیسم نیاز به انرژی برای انقباض است. این مکانیسم بلافاصله پس از کاهش جریان خون آغاز می‌گردد. اکوکاردیوگرام می‌تواند در شناسایی نقاطی از قلب که تحت تأثیر سکته قلبی بوده‌اند و تشخیص عروقی که به احتمال زیاد مسدود شده‌اند مفید واقع شود.

درمان

اولین قدم استراحت کامل، تجویز اکسی‍ژن و کنترل فشار خون و ریتم قلبی است. معمولاً داروهای ضد انعقاد مانند آسپرین یا هپارین و بلوک‌کننده‌های گیرندهٔ بتای سمپاتیک مانند پروپرانولول تجویز می‌شود. روش‌های باز کردن رگ مسدود شده در بیمارستان عبارتند از داروهایی ترومبولیتیک مانند استرپتوکیناز و اوروکیناز و یا فعال کننده پلاسمینوژن بافتی(TPA)، آنژیوپلاستی(PCI) و جراحی اورژانس عروق کرونر.

پیشگیری

با تغییر سبک زندگی به یک سبک سالم، می‌شود از خطر بیماری‌های قلبی پیشگیری نمود. عوامل اساسی یک سبک زندگی سالم شامل:

• سیگار نکشیدن یا ترک سیگار
• رژیم غذایی مناسب حاوی ماهی، سبزی و میوه زیاد و کم خوردن چربی و قند و کاهش وزن.
• حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در روز
• کنترل بیماری‌هایی از قبیل دیابت، فشارخون بالا و کلسترول
• دوری از محیط پراسترس و خوردن سیب هم باعث پیشگیری می‌شود.
• خوابیدن به مدت نیم ساعت یا کمی بیشتر در میانه روز می‌تواند فشار خون را پایین آورده در نتیجه سبب کاهش خطر حمله قلبی تا ۱۰ درصد شود.
• پژوهشگران اعتقاد دارند که واکسن آنفلوآنزا در برابر حمله قلبی و سکته مغزی نقش محافظتی دارد و برای بیماران قلبی توصیه شده‌است.

منابع

• دائرةالمعارف پزشکی، مؤلف: دکتر عبداللطیف حویزی

پیوند به بیرون

• سکته قلبی چیست؟ (انگلیسی)