درماتیت تماسی نوعی درماتیت یا التهاب پوستی است. برخی از علائم درماتیت تماسی می‌تواند شامل خارش یا خشکی پوست، بثورات قرمز، برآمدگی، تاول و تورم باشد. این بثورات، مسری، یا تهدیدکنندهٔ زندگی نیستند اما می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند.

درماتیت تماسی
راش پوستی ناشی از واکنش پوست به یک آلرژن
تخصصپوست‌شناسی
طبقه‌بندی و منابع بیرونی

درماتیت تماسی ناشی از قرار گرفتن در معرض آلرژن‌ها (درماتیت تماسی آلرژیک) یا محرک‌ها (درماتیت تماسی تحریک‌کننده) است. درماتیت فوتوتوکسیک نیز زمانی رخ می‌دهد که مادهٔ حساسیت‌زا یا محرک، توسط نور خورشید فعال شود. تشخیص درماتیت تماسی آلرژیک اغلب می‌تواند با تست برچسبی، بررسی شود.[۱]

درماتیت تماسی ۹۵ درصد از تمام اختلالات پوستی شغلی را تشکیل می‌دهد.[۲]

علائم ویرایش

درماتیت تماسی یک بثورات موضعی یا تحریک پوست است که در اثر تماس با یک مادهٔ خارجی ایجاد می‌شود. فقط نواحی سطحی پوست در درماتیت تماسی تحت تأثیر قرار می‌گیرند. التهاب بافت آسیب‌دیده در اپیدرم (خارجی‌ترین لایهٔ پوست) و درم خارجی (لایهٔ زیر اپیدرم) وجود دارد.[۳]

درماتیت تماسی منجر به راش‌های پوستی بزرگ همراه با سوزش و خارش می‌شود که ممکن است از چند روز تا چند هفته طول بکشد تا بهبود یابند.[۴] درماتیت تماسی مزمن زمانی ممکن است ایجاد شود که حذف عامل آزاردهنده، دیگر بهبود مورد انتظار را در موضع دچار درماتیت، ایجاد نکند.

در حالی‌که هر یک از انواع درماتیت تماسی می‌تواند هر قسمت از بدن را تحت تأثیر قرار دهد، درماتیت تماسی تحریک‌کننده، اغلب دست‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

دلایل ویرایش

دلایل شایع درماتیت تماسی آلرژیک عبارت‌اند از:

حساسیت به نیکل، طلای ۱۴ یا ۱۸ عیار، شیرهٔ گیاه Myroxylon pereirae، سماق سمی،[۵] بیلوبول، آلکیل رزورسینول (که در میوه‌های گیاهان کهن‌دار یافت می‌شود).[۶]

علل شایع درماتیت تماسی تحریک‌کننده شامل حلال‌ها، مایعات فلزکاری، لاتکس، نفت سفید، اتیلن اکساید، کاغذ، به‌ویژه کاغذهای پوشش داده شده با مواد شیمیایی و جوهر چاپ، برخی غذاها و نوشیدنی‌ها،[۷] طعم‌دهنده‌ها و ادویه‌ها،[۸] عطرها،[۷] سورفکتانت‌ها در داروهای موضعی و لوازم آرایشی، قلیاها، میزان رطوبت پایین و تماس با بسیاری از گیاهان، صابون‌های قلیایی خشن، شوینده‌ها و محصولات پاک‌کننده هستند.[۹]

سه نوع درماتیت تماسی وجود دارد: درماتیت تماسی تحریک‌کننده. درماتیت تماسی آلرژیک و درماتیت فتوکانتکت. درماتیت فتوکانتکت به دو دستهٔ فتوتوکسیک و فتوآلرژیک تقسیم می‌شود.

درماتیت تماسی تحریک‌کننده ویرایش

 
درماتیت تماسی ناشی از جابجایی بدون دستکش نخاله ساختمانی و چوب

درماتیت تماسی تحریکی (ICD) را می‌توان به اَشکال ناشی از محرک‌های شیمیایی و آن‌هایی که توسط محرک‌های فیزیکی ایجاد می‌شود تقسیم کرد. محرک‌های شیمیایی رایج عبارت‌اند از: حلال‌ها (الکل، زایلین، تربانتین، استرها، استون، کتون‌ها و غیره). سیالات فلزکاری، مایعات فلزکاری مبتنی بر آب با سورفکتانت‌ها؛ لاتکس؛ نفت سفید، اتیلن اکساید؛ سورفکتانت‌ها در داروهای موضعی و لوازم آرایشی (سدیم لوریل سولفات)؛ و مواد قلیایی (پاک کننده تخلیه، صابون قوی با بقایای لیمو).

درماتیت تماسی تحریک‌کنندهٔ فیزیکی معمولاً ممکن است به‌دلیل رطوبت پایین ایجاد شود.[۱۰] همچنین بسیاری از گیاهان به‌طور مستقیم، پوست را تحریک می‌کنند.

درماتیت تماسی آلرژیک ویرایش

 
دختر ۳ ساله مبتلا به درماتیت تماسی، یک روز پس از تماس با پیچک سمی

درماتیت تماسی آلرژیک (ACD) به‌عنوان شایع‌ترین شکل سمیت ایمنی که در انسان یافت می‌شود پذیرفته شده‌است و یک مشکل شایع بهداشت شغلی و محیطی است.[۱۱]

آلرژن‌ها عبارتند از نیکل، طلا، بلسان پرو (Myroxylon pereiraeکروم، و پوشش روغنی گیاهان از سردهٔ زهردرخت‌ها، مانند پیچک سمی، بلوط سمی غربی و سماق سمی.

درماتیت فتوکانتکت ویرایش

درماتیت فتوکانتکت (PCD) یا درماتیت در حضور نور، به دو دستهٔ فتوتوکسیک و فتوآلرژیک، (آلرژیک به نور) تقسیم می‌شود، این نوع درماتیت، با تعامل بین یک مادهٔ ''غیرمضر یا کمتر مضر'' بر روی پوست و نور فرابنفش (۳۲۰–۴۰۰ نانومتر) ایجاد می‌شود. این عارضه بنابراین تنها در محیط‌هایی که فرد مبتلا، در معرض چنین اشعه‌هایی قرار گرفته‌است، ایجاد می‌شود.

این شکل از درماتیت تماسی، معمولاً فقط در نواحی از پوست که با لباس پوشانده نشده، ظاهر شده و با اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌توان از وقوع آن، جلوگیری کرد.[۱۲] مکانیسم اثر، از سمی به سم دیگر متفاوت است، اما معمولاً به‌دلیل تولید یک محصول نوری است. سموم مرتبط با PCD شامل پسورالن‌ها هستند. پسورالن‌ها در واقع برای درمان پسوریازیس، اگزما و پیسی به‌کار می‌روند. مکانیسم‌های ایمونولوژیک نیز می‌توانند نقش داشته باشند و باعث ایجاد پاسخ آلرژیک شوند.

تشخیص ویرایش

 
برچسب‌های تست

از آن‌جایی که درماتیت تماسی برای شروع واکنش به یک محرک یا یک آلرژن وابسته است، برای بیمار مهم است که عامل مسئول آن را شناسایی و از آن اجتناب کند. این را می‌توان با انجام تست برچسبی (پَچ‌تست)، یکی از روش‌های معمول تست آلرژی، انجام داد.[۱۳] ۺ آلرژن اصلی که در آزمایش‌های پچ از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۶ یافت شد عبارتند از: سولفات نیکل (۱۹٫۰٪)، شیرهٔ گیاه Myroxylon pereirae (بالسان پرویی، ۱۱٫۹٪)، و ترکیب ترکیب معطر نوع یک (۱۱٫۵٪).[۱۴]

بیمار باید بداند که محرک یا آلرژن در کجا یافت می‌شود تا بتواند از آن اجتناب کند. همچنین توجه به این نکته مهم است که مواد شیمیایی گاهی چندین نام مختلف دارند و همیشه روی برچسب محصولات، چاپ نمی‌شوند.

تمایز بین انواع مختلف درماتیت تماسی بر اساس تعدادی از عوامل است. مورفولوژی بافت‌ها، بافت‌شناسی و یافته‌های ایمونولوژیک، همگی در تشخیص شکل بیماری استفاده می‌شوند. با این‌حال، در تعیین اَشکال مختلف درماتیت تماسی، تردید و سردرگمی وجود دارد.[۱۵]

پیشگیری ویرایش

در یک محیط صنعتی، کارفرما موظف است از کارگر خود مراقبت کند تا سطح مناسبی از تجهیزات ایمنی را برای کاهش قرارگیری در معرض محرک‌های مضر فراهم کند. این موضوع، بسته به محیط کار می‌تواند به شکل لباس محافظ، دستکش یا کرم‌های محافظ باشد. از بین بردن مواجههٔ کامل با محرک‌های مضر، غیرممکن است، اما می‌توان با استفاده از رویکردهایی، از آن‌ها دوری کرد. رویکردها شامل هشت عنصر اساسی به شرح زیر است:

  • شناسایی محرک‌های پوستی و آلرژن‌های احتمالی
  • برای جلوگیری از قرار گرفتن پوست، در معرض این مواد، از اقدامات کنترلی مناسب پیش‌بینی شود.
  • محافظت شخصی را می‌توان با استفاده از لباس‌های محافظ یا کرم‌های محافظ به دست آورد.
  • رعایت بهداشت فردی و محیطی
  • استفاده از محرک‌های مضر در محل کار باید کنترل شود
  • تلاش برای افزایش دانش در مورد آلرژی‌ها و محرک‌های بالقوه از طریق آموزش
  • ترویج شرایط و شیوه‌های کار ایمن
  • غربال‌گری‌های بهداشتی پیش و پس از استخدام و به‌طور منظم[۱۶]

برای جلوگیری از عفونت در زخم‌ها پس از جراحی نباید از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی استفاده کرد.[۱۷][۱۸] فردی که پس از عمل از این داروها استفاده کند، به‌طور قابل توجهی در معرض خطر ابتلا به درماتیت تماسی است.[۱۷]

درمان ویرایش

درمان فردی ویرایش

درمان پزشکی ویرایش

اگر بثورات پس از ۲ تا ۳ روز خودمراقبتی، بهبود نیافت یا به گسترش خود ادامه داد، یا اگر خارش و/یا درد، شدید بود، بیمار باید با متخصص پوست یا پزشک دیگر تماس بگیرد. درمان پزشکی معمولاً شامل لوسیون‌ها، کرم‌ها یا داروهای خوراکی است.

  • کورتیکواستروئیدها. یک داروی کورتیکواستروئیدی مانند هیدروکورتیزون ممکن است برای مبارزه با التهاب در یک ناحیه، به‌صورت موضعی تجویز شود. این داروها ممکن است به صورت کرم یا پماد روی پوست مالیده شوند. اگر بخش نسبتاً بزرگی از پوست، دچار حساسیت شده یا حساسیت، شدید باشد، ممکن است یک داروی کورتیکواستروئیدی به شکل قرص یا تزریقی توسط پزشک، تجویز شود.

در موارد شدیدتر، ممکن است که یک داروی قوی‌تر مانند هالوبتازول توسط متخصص پوست تجویز شود.

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. Mowad CM (July 2016). "Contact Dermatitis: Practice Gaps and Challenges". Dermatologic Clinics. 34 (3): 263–267. doi:10.1016/j.det.2016.02.010. PMID 27363882.
  2. Bains SN, Nash P, Fonacier L (February 2019). "Irritant Contact Dermatitis". Clinical Reviews in Allergy & Immunology. 56 (1): 99–109. doi:10.1007/s12016-018-8713-0. PMID 30293200.
  3. European Society of Contact Dermatitis. "What is contact dermatitis".
  4. "DermNet NZ: Contact Dermatitis". Retrieved 2006-08-14.
  5. Menz J, Rossi ER, Taylor WC, Wall L (September 1986). "Contact dermatitis from Grevillea 'Robyn Gordon'". Contact Dermatitis. 15 (3): 126–131. doi:10.1111/j.1600-0536.1986.tb01311.x. PMID 2946534.
  6. Matsumoto K, Fujimoto M, Ito K, Tanaka H, Hirono I (February 1990). "Comparison of the effects of bilobol and 12-O-tetradecanoylphorbol-13-acetate on skin, and test of tumor promoting potential of bilobol in CD-1 mice". The Journal of Toxicological Sciences. 15 (1): 39–46. doi:10.2131/jts.15.39. PMID 2110595.
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ "Balsam of Peru contact allergy". DermNet NZ. 2013-12-28. Retrieved 2014-04-17.
  8. "Contact Dermatitis and Related Conditions". Clevelandclinicmeded.com. Archived from the original on 25 July 2012. Retrieved 2014-04-17.
  9. Irritant Contact Dermatitis. DermNetNZ.org
  10. Morris-Jones R, Robertson SJ, Ross JS, White IR, McFadden JP, Rycroft RJ (August 2002). "Dermatitis caused by physical irritants". The British Journal of Dermatology. 147 (2): 270–275. doi:10.1046/j.1365-2133.2002.04852.x. PMID 12174098.
  11. Kimber I, Basketter DA, Gerberick GF, Dearman RJ (February 2002). "Allergic contact dermatitis". International Immunopharmacology. 2 (2–3): 201–211. doi:10.1016/S1567-5769(01)00173-4. PMID 11811925.
  12. "Photocontact Dermatitis". www.skinchannel.com. Archived from the original on 21 April 2011. Retrieved 31 March 2011.
  13. Hristakieva E, Gancheva D, Gancheva T (2014). "Contact dermatitis in patient with chronic venous insufficiency". Trakia Journal of Sciences. 12 (3): 245–249. doi:10.15547/tjs.2014.03.005.
  14. Zug KA, Warshaw EM, Fowler JF, Maibach HI, Belsito DL, Pratt MD, et al. (2009). "Patch-test results of the North American Contact Dermatitis Group 2005-2006". Dermatitis. 20 (3): 149–160. doi:10.2310/6620.2009.08097. PMID 19470301.
  15. Rietschel RL (1997). "Mechanisms in irritant contact dermatitis". Clinics in Dermatology. 15 (4): 557–559. doi:10.1016/S0738-081X(97)00058-8. PMID 9255462.
  16. Mathias, C.G. Toby (October 1990). "Prevention of occupational contact dermatitis". Journal of the American Academy of Dermatology. 23 (4): 742–748. doi:10.1016/0190-9622(90)70284-o. ISSN 0190-9622.
  17. ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ American Academy of Dermatology (February 2013), "Five Things Physicians and Patients Should Question", Choosing Wisely: an initiative of the ABIM Foundation, American Academy of Dermatology, retrieved 5 December 2013
  18. Sheth VM, Weitzul S (2008). "Postoperative topical antimicrobial use". Dermatitis. 19 (4): 181–189. doi:10.2310/6620.2008.07094. PMID 18674453.
  19. "Contact dermatitis Lifestyle and home remedies – Diseases and Conditions". Mayo Clinic. 2011-07-30. Retrieved 2014-04-18.
  20. ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ ۲۰٫۲ "Contact dermatitis Lifestyle and home remedies – Diseases and Conditions". Mayo Clinic. 2011-07-30. Retrieved 2014-04-18.