زویا زاکاریان

زویا زاکاریان (به ارمنی: Զոյա Զաքարյան؛ زادهٔ ۲۵ خرداد ۱۳۲۹) ترانه‌سرا و نمایشنامه‌نویس ایرانی ارمنی‌تبار است.

زویا زاکاریان
زادهٔ	۲۵ خرداد ۱۳۲۹ ‏(۷۴ سال) تهران، ایران
ملیت	ایرانی ارمنی‌تبار
پیشه(ها)	ترانه‌سرا و نمایشنامه‌نویس
سال‌های فعالیت	۱۳۵۴–اکنون
همسر	رضا ژیان (طلاق)

زندگی

زویا در ۲۵ خرداد ۱۳۲۹ در محلهٔ پل چوبی تهران در خانواده‌ای از ارامنهٔ آذربایجان به دنیا آمد. پدر و برادرش هر دو نوازنده بودند و مادرش خواننده گروه کُر بود. پس از اخذ دیپلم، به دانشگاه پهلوی شیراز رفت تا پزشکی بخواند، اما پس از یک سال برای تحصیل در رشته‌ هنر به تهران بازگشت.

پس از بازگشت از شیراز در دانشگاه هنرهای دراماتیک شروع به تحصیل کرد. نخستین ترانهٔ اجراشده‌اش قُمری نام داشت که با آهنگسازی فرید زلاند، تنظیم اریک آرکانت و اجرای لیلا فروهر در سال ۱۳۵۴ منتشر شد. از زویا در پیش از انقلاب ۱۵ ترانه توسط گوگوش، مارتیک، ابی، حسن شماعی‌زاده و لیلا فروهر اجرا و منتشر شده‌است.

وی در سال ۱۳۶۳ ایران را ترک کرد و به آلمان رفت و پس از دو سال، در سال ۱۳۶۵ به آمریکا مهاجرت کرد. در تمام این سال‌ها چند نمایشنامه نوشته و برای آوازخوانان بسیاری ترانه سروده‌است. ترانه‌های معشوق، شب‌زده، گهواره، فصل تازه، دست من نیست، کیوکیو بنگ‌بنگ در زمرهٔ شاخص‌ترین آثار او هستند. وی همسر رضا ژیان بود.

فعالیت‌های هنری

او در دوران ترانه‌سرایی با خوانندگانی مانند ابی، داریوش، سیاوش قمیشی، معین، عارف، گوگوش، لیلا فروهر، مارتیک، حسن شماعی‌زاده، نوش‌آفرین، داوود بهبودی، شهرام صولتی، مهرداد آسمانی، شهرزاد سپانلو و... همکاری داشته‌است. زویا زاکاریان زمانی که در ایران زندگی می‌کرد، به‌همراه رضا ژیان نویسندهٔ مجموعهٔ تلویزیونی «مثل‌آباد» بود که از موفق‌ترین مجموعه‌های تلویزیونی آن زمان به‌شمار می‌آید. این مجموعه بسیاری از ضرب‌المثل‌ های ایرانی را به شکل داستانی بازتاب می‌داد. .

زاکاریان به‌جز ترانه‌سرایی، در زمینه نمایشنامه‌نویسی نیز دارای آثاری متعددی است. خود او دربارهٔ نمایشنامه‌هایش می‌گوید: «در آمریکا ۶ نمایشنامه نوشته‌ام که یکی از آن‌ها به نام قصه‌های آقا جمال، محبوبیت بسیاری پیدا کرد و ۹ ماه روی صحنه بود.» در سال ۱۳۸۱، ماندانا زندیان ، که خود اکنون در آمریکا اقامت دارد، به جمع‌آوری و تنظیم ترانه‌های زویا زاکاریان پرداخت و گزیده‌ای از آن آثار را با نظارت شاعر در مجموعه‌ای به نام «طلوع از مغرب» در ایران منتشر کرد.

ترانه‌شناسی

مقالهٔ اصلی: ترانه‌شناسی زویا زاکاریان

اطلاعات مندرج در این جدول بر اساس کتاب «پاکت بی‌تمبروتاریخ» (گفت‌وگو و مجموعه‌ترانه‌های زویا زاکاریان) تنظیم شده‌است.

نام ترانه	خواننده	آهنگساز	تنظیم‌کننده	سال انتشار
قُمری	لیلا فروهر	فرید زلاند	Eric Arconte	۱۹۷۵
چلچله	حسن شماعی‌زاده	مارتیک	Redy Bobbio	۱۹۷۵
حریر	مارتیک	مارتیک	Eric Arconte	۱۹۷۶
جادهٔ سبز	مارتیک	مارتیک	Eric Arconte	۱۹۷۶
حرف عاشقونه	مارتیک	مارتیک	کامران خاشع	۱۹۷۶
کشتی زرورقی	مارتیک	مارتیک	کامران خاشع	۱۹۷۶
شاعر	گوگوش و مارتیک	مارتیک	مارتیک - مصطفی کفایی - Eric Arconte	۱۹۷۶
فصل تازه	گوگوش	واروژان	واروژان	۱۹۷۶
گهواره	گوگوش	واروژان	واروژان	۱۹۷۶
معشوق	گوگوش	مارتیک	Eric Arconte	۱۹۷۶
منو بشناس	گوگوش	حسن شماعی‌زاده	منوچهر چشم‌آذر	۱۹۷۷
طلوع از مغرب	مارتیک	مارتیک	آندرانیک	۱۹۷۷
شب‌زده	ابی	واروژان	واروژان	۱۹۷۷
خالی	ابی	سیاوش قمیشی	Eric Arconte	۱۹۷۸
آینه	مارتیک	مارتیک	آندره آرزومانیان	۱۹۷۸
روز خوب	گوگوش	مارتیک	سیمون آوانسیان	۱۹۷۸
وفادار وطن	داوود بهبودی	داوود بهبودی	منوچهر چشم‌آذر	۱۹۸۲
صحنه	حسن شماعی‌زاده	حسن شماعی‌زاده	حسن شماعی‌زاده	۱۹۸۲
وقت آمده	عارف	احمد پژمان	احمد پژمان	۱۹۸۹
ترس از عشق	دلارام	احمد پژمان	احمد پژمان	۱۹۸۹
فقط یک بار	مارتیک	مارتیک	مارتیک	۱۹۸۹
پارهٔ نور	مارتیک	مارتیک	مارتیک	۱۹۸۹
نگو عاشق نیستی	مارتیک	مارتیک	مارتیک	۱۹۸۹
خواجه	بهار	داوود اردلان	داوود اردلان	۱۹۹۳
چکامهٔ سفرهٔ سین	داریوش	داوود اردلان	داوود اردلان	۱۹۹۳
امروز	گروه سیلوئت	فرزین فرهادی	فرزین فرهادی	۱۹۹۶
پنجم تیر	گروه سیلوئت	فرزین فرهادی	فرزین فرهادی	۱۹۹۶
نه نباید	عارف	مارتیک	عبدی یمینی	۱۹۹۶
نامه	سیاوش قمیشی	سیاوش قمیشی	استیو مک‌کرام	۱۹۹۶
نامهٔ ۲	احمدرضا نبی‌زاده	احمدرضا نبی‌زاده	احمدرضا نبی‌زاده	۱۹۹۷
گُل	حسن شماعی‌زاده	حسن شماعی‌زاده	منوچهر چشم‌آذر	۱۹۹۷
خوش به حالتون	مارتیک	حسن شماعی‌زاده	منوچهر چشم‌آذر	۱۹۹۷
چهل سال	مارتیک	مارتیک	تیگران ساکیان	۱۹۹۷
مهتاب‌ خانوم	مارتیک	مارتیک	منوچهر چشم‌آذر	۱۹۹۷
دلغرقه	مارتیک	امیر خانیان	تیگران ساکیان	۱۹۹۷
سرشار از عشق	مارتیک	داوود اردلان	تیگران ساکیان	۱۹۹۷
چه خبر	مارتیک	حسن شماعی‌زاده	تیگران ساکیان	۱۹۹۷
دوست و دشمن	مارتیک	حسن شماعی‌زاده	تیگران ساکیان	۱۹۹۷
شراب‌خانه	مارتیک	لقمان ادهمی	منوچهر چشم‌آذر	۱۹۹۷
بسه	رازمیک	واهان اسکندریان	واهان اسکندریان	۱۹۹۹
رقیب	رازمیک	واهان اسکندریان	واهان اسکندریان	۱۹۹۹
صدام کن	رازمیک	واهان اسکندریان	واهان اسکندریان	۱۹۹۹
عشق سوم	رازمیک	واهان اسکندریان	واهان اسکندریان	۱۹۹۹
شاخه نبات	رازمیک	واهان اسکندریان	واهان اسکندریان	۱۹۹۹
بگو بگو	نوش‌آفرین	فرزین فرهادی	فرزین فرهادی	۱۹۹۹
گله نکن	نوش‌آفرین	Brian Wayy	Brian Wayy	۱۹۹۹
پرستو	پیروز	فرزین فرهادی	فرزین فرهادی	۱۹۹۹
قصهٔ ما	شهرزاد سپانلو	فرزین فرهادی	فرزین فرهادی	۲۰۰۰
اعتراض	شهرزاد سپانلو	فرزین فرهادی	فرزین فرهادی	۲۰۰۰
بی تو	شهرزاد سپانلو	فرزین فرهادی	فرزین فرهادی	۲۰۰۰
شب	ستار	حسن شماعی‌زاده	منوچهر چشم‌آذر	۲۰۰۱
قدیما	لیلا فروهر	سیاوش قمیشی	شوبرت آواکیان	۲۰۰۱
موندگار	نوش‌آفرین	فرزین فرهادی	فرزین فرهادی	۲۰۰۱
فرصت	نوش‌آفرین	فرزین فرهادی	فرزین فرهادی	۲۰۰۱
بی‌بی جون	شهرام صولتی	صادق نوجوکی	صادق نوجوکی	۲۰۰۲
بزی جون	گروه شی با هی	رامین زمانی	رامین زمانی	۲۰۰۲
اسمت چیه	گروه شی با هی	رامین زمانی	رامین زمانی	۲۰۰۲
با شما	مارتیک	مارتیک	مارتیک - آلبرت بلبلیان	۲۰۰۲
نوش	مارتیک	مارتیک	مارتیک - آلبرت بلبلیان	۲۰۰۲
دست‌های من	مارتیک	مارتیک	آرتاشز کارتالیان	۲۰۰۲
منو ببخش	مارتیک	آرمن آهارونیان	منوچهر چشم‌آذر	۲۰۰۲
گریه هم چیز بدی نیست	مارتیک	مارتیک	مارتیک	۲۰۰۲
آذرآبادگان من	داریوش	رحمان وطن‌دوست	آرمن آهارونیان	۲۰۰۳
کیو کیو! بنگ بنگ!	گوگوش	مهرداد آسمانی	منوچهر چشم‌آذر	۲۰۰۳
نگاه تو	مارتیک و هلن	زویا زاکاریان	محمد ستاری	۲۰۰۳
ماهک	مهرداد آسمانی	مهرداد آسمانی	منوچهر چشم‌آذر	۲۰۰۳
جادوی عشق	مهرداد آسمانی	مهرداد آسمانی	محمد ستاری	۲۰۰۳
فاصله	مهرداد آسمانی	مهرداد آسمانی	منوچهر چشم‌آذر	۲۰۰۳
ننه بارون	مهرداد آسمانی	مهرداد آسمانی	امیر بدخش	۲۰۰۳
یار گلم	مهرداد آسمانی	مهرداد آسمانی	محمد ستاری	۲۰۰۳
دست من نیست	مهرداد آسمانی	مهرداد آسمانی	منوچهر چشم‌آذر	۲۰۰۳
شطرنج	مهرداد آسمانی	مهرداد آسمانی	منوچهر چشم‌آذر	۲۰۰۳
گهوارهٔ سیاوش	مهرداد آسمانی	مهرداد آسمانی	امیر بدخش	۲۰۰۳
خلیج فارس	عارف	محمد شمس	محمد شمس	۲۰۰۴
آهوی عشق	گوگوش	مهرداد آسمانی	منوچهر چشم‌آذر	۲۰۰۴
عید عاشق	گوگوش	مهرداد آسمانی	اندی جی	۲۰۰۴
پیر مشرق	گوگوش	بابک امینی	بابک امینی	۲۰۰۴
با هم	گوگوش	مهرداد آسمانی	اندی جی	۲۰۰۴
بانوی آبی پوش	مجید رکنی	آندرانیک	آندرانیک	۲۰۰۴
یک بوسه	لیلا فروهر	ملودیِ عربی	بیژن مرتضوی	۲۰۰۵
پردیس	لیلا فروهر	بیژن مرتضوی	بیژن مرتضوی	۲۰۰۵
وقتی به تو می‌رسم	لیلا فروهر	رامین زمانی	محمد ستاری	۲۰۰۵
دو عاشق	لیلا فروهر	ملودیِ عربی	Brian Wayy	۲۰۰۵
نزدیک‌تر از عشق	لیلا فروهر	زویا زاکاریان	بیژن مرتضوی	۲۰۰۵
حنا خانم	ابی	شوبرت آواکیان	شوبرت آواکیان	۲۰۰۶
بانوی خاوری	ابی	شوبرت آواکیان	شوبرت آواکیان	۲۰۰۶
حریق سبز	ابی	شوبرت آواکیان	شوبرت آواکیان	۲۰۰۶
من اگه خدا بودم	ابی	شوبرت آواکیان	شوبرت آواکیان	۲۰۰۶
از ساعت یک تا ساعتِ هشت	بیژن آریا	شوبرت آواکیان	شوبرت آواکیان	۲۰۰۶
چه عجب	بیژن آریا	شوبرت آواکیان	شوبرت آواکیان	۲۰۰۶
تو کی هستی؟	سپیده	شوبرت آواکیان	شوبرت آواکیان	۲۰۰۷
به تو گفتم، نگفتم؟	معین	صادق نوجوکی	صادق نوجوکی	۲۰۰۷
گریه کنم یا نکنم؟	گوگوش	بابک امینی	بابک امینی	۲۰۰۸
با تو بد نیستم	مارتیک	زویا زاکاریان	اروین خاچیکیان	۲۰۰۸
چه‌ها شد!	راستین	فرید زلاند	فرید زلاند	۲۰۱۱
لحظهٔ دیدار	مارتیک	فرید زلاند	تیگران ساکیان	۲۰۱۵
خبری نیست	مارتیک	فرید زلاند	منوچهر چشم‌آذر	۲۰۱۵
هم‌آغوش	مارتیک	مارتیک	تیگران ساکیان	۲۰۱۵
سایه‌نشین	مارتیک	مارتیک	مارتیک - Arturo Solar - Jual Portillo	۲۰۱۵
دُردانه	مارتیک	سُلی	آرتور گریگوریان	۲۰۱۵
چه زیبا بود (واروژان)	گوگوش	واروژان	تیگران ساکیان	۲۰۱۵
بهشت	-	-	-
تصویر	-	زویا زاکاریان	-
غفلت	-	مهرداد آسمانی	-
یه نگاه	عارف	زویا زاکاریان	اندی جی
فرار	-	-	-
دموکراسی	-	-	-

جستارهای وابسته

• زنان ارمنی در ایران
• فهرست ارمنی‌های ایران
• فهرست نویسندگان ارمنی