سعدالدین کوپک (عربی: سعد الدین کوبک بن محمد، سعدالدین کوپیک بن محمد؛ ترکی استانبولی: Sadettin Köpek‎، درگذشت ۱۲۳۸) مدیر دربار تحت فرمان دو سلطان سلجوقی روم در قرن ۱۳بود و به دلیل نقش غیرمستقیم خود در اطاعت از سلطنت روم توسط امپراتوری مغول به دلیل بی وفایی و اهدافش برای کسب قدرت بیشتر در دوره‌های اغتشاش معروف بود. قرن سیزدهم در آناتولی.

امیر
سعدالدین کوپک
پرتره ای از کوپیک سعدالدین
درگذشت1238
علت مرگگردن زدن
مدفنایلگین، قونیه
ملیتسلجوقی
پیشهوزیر
مدیر دادگاه
شناخته‌شده برایتلاش برای تبدیل شدن به سلطان سلطنت سلجوقیان روم[۱]
مخالف(ها)

او به نام استاد شکار و وزیر کار در زمان کیقوباد اول خدمت نمود و بعد از این مقام، بر ساخت کاخ کوبادآباد در ساحل دریاچه بی‌شهیر نظارت کرد.[۲]

زندگی‌نامه ویرایش

کوپک، به نام مشاور جانشین کیقباد، کیخسرو دوم، نفوذ خود را به میزان قابل توجهی افزایش داد. نخستین اهداف او ضمانت سلطنت سلطان نو بود. وی دو برادر ناتنی کیخسرو را به همراه مادرشان، شاهزاده ایوبی، خفه نمود، ولی موفق نشد، بعداً توسط حسام الدین قراجه کشته شد،[۳] و به دلیل خیانت به دیوارهای کاخ سلجوقی به اعدام شد. همچنین واضح بود که وی خواستار تاج و تخت سلجوقی بوده و با مغولان ارتباط برقرار کرده‌است. وی به وفاداری خوارزمیان، پیروان باقیمانده جلال الدین منگوبرتی که کیقباد در قلعه‌های مختلف آناتولی استقرارکرده بود، شک داشت و رهبر آنان، کرخانی معین، را به زندان انداخت. خوارزمیان پست‌های خود را رها نمودند و به دیار مُدر گریختند و در آن مکان به ایوبیان برای کار به نام مزدور درخواست کردند. بدگمانی کوپک، سلطان نشین را از سربازان کارکشته در زمان تهدید خارجی و بی‌ثباتی داخلی بی نصیب نمود.

 
«زازادین هان» ساخته سعدالدین کوپک

کاروانسرایی که توسط سعدالدین کوپک در تاریخ ۱۲۳۵ تا ۱۲۳۷ ساخته شد[۴] نزدیک به۲۲ کیلومتر (۱۴ مایل)) باقی مانده‌است. از قونیه در جاده آکسارای.[۵] این کاروانسرا که به زازالدین هان مشهور است، دارای دو کتیبه می‌باشد: یکی به اسم کوپک به نام بانی و به تاریخ ۱۲۳۵–۱۲۳۶، آن دیگری حاکی از حمایت کیقباد اول و کیخسرو دوم می‌باشد.

در فرهنگ عامه ویرایش

در مجموعه تلویزیونی ترکی قیام ارطغرل، سعدالدین کوپک توسط بازیگر ترک، مورات گاریپاغا اوغلو به رخ کشیده.[۶] در سریال، اسم سعدالدین کوپک به ترکی به عنوان Sadettin Köpek است و به نام یک خائن نشان داده می‌شود و در نهایت توسط قهرمان داستان، ارطغرل، گردن زده می‌شود.

منابع ویرایش

H. Crane "Notes on Saldjūq Architectural Patronage in Thirteenth-Century Anatolia," Journal of the Economic and Social History of the Orient, v. 36, n. 1 (1993), p. 43.[۷]

"The Seljuk Han of Anatolia—Zazadin Han".[۸] "Meet Turkish actor who played Sadettin Köpek in 'Ertugrul'".[۹] Dogan, Abdullah (۹ اوت ۲۰۱۹). "Turkey: Ancient caravansary opens doors to tourism". aa.com.tr. Anadolu Agency. Retrieved 30 July 2020.[۱۰] Alican, Mustafa. The Black Writing of History, The Mongols. Timas Publications. s. 108.[۱۱]

"SADEDDIN KOPEK - TDV Encyclopedia of Islam". TDV Encyclopedia of Islam. Archived from the original on 3۱ اکتبر ۲۰۲۰. Retrieved March 12, 2022[۱۲]

منابع ویرایش

  • کلود کاهن، ترکیه پیش از عثمانی: بررسی کلی فرهنگ و تاریخ مادی و معنوی ج. ۱۰۷۱–۱۳۳۰ (تاپلینگر: نیویورک ۱۹۶۸)، ۱۳۳–۳۴.
  • کارول هیلنبراند، «سعدالدین کوپک ب. محمد» دایرةالمعارف اسلام، ویرایش. توسط پی. بیرمن و همکاران. (بریل ۲۰۰۷).
  • SÂDEDDİN KÖPEK (به ترکی) - مقاله ای که در جلد سی و پنجم تی دی وی دایرةالمعارف اسلام، پی پی. ۳۹۲–۳۹۳، در استانبول (۲۰۰۸)

پیوند به بیرون ویرایش

  1. Yildiz, Sara Nur. ""The Rise and Fall of a Tyrant in Seljuk Anatolia: Sa'd al-Din Köpek's reign of terror, 1237-1238" (2013)": 92–100. Retrieved 30 January 2021. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  2. H. Crane "Notes on Saldjūq Architectural Patronage in Thirteenth-Century Anatolia," Journal of the Economic and Social History of the Orient, v. 36, n. 1 (1993), p. 43.
  3. "Is Diriliş: Ertuğrul Historically Accurate? (Part 3 - The Anatolian Seljuk Sultanate)". Ammar ibn Aziz Ahmed (به انگلیسی). Retrieved 2020-10-27.
  4. "The Seljuk Han of Anatolia—Zazadin Han". turkishhan.org. Retrieved 30 July 2020.
  5. Dogan, Abdullah (9 August 2019). "Turkey: Ancient caravansary opens doors to tourism". aa.com.tr. Anadolu Agency. Retrieved 30 July 2020.
  6. "Meet Turkish actor who played Sadettin Köpek in 'Ertugrul'".
  7. Crane, H. (1993). "Notes On Saldjuq Architectural Patronage in Thirteenth Century Anatolia". Journal of the Economic and Social History of the Orient. 36 (1): 1–57. doi:10.1163/156852093x00010. ISSN 0022-4995.
  8. "Genealogical Table of Seljuk Sultans of Anatolia". The Seljuks of Anatolia. 2013. doi:10.5040/9780755693368.007.
  9. KARAKUŞ, Yasemin (2021-04-30). "FİTNE KELİMESİNİN KÖPEK ANLAMI ÜZERİNE". Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature. doi:10.20322/littera.890492. ISSN 2149-892X.
  10. Aysel, YILMAZ; Sibel, ONCEL; Medet, YOLAL (2018). "FOOD CULTURE IN IBN BATTUTA'S TRAVELOGUE". GeoJournal of Tourism and Geosites. 22 (1): 470. doi:10.30892/gtg.22216-303. ISSN 2065-1198.
  11. ALİCAN, Mustafa (2013-01-01). "PSİKOTARİHİN KLİNİK KULLANIMLARI". Journal Of History School. 6 (XVI): 739–747. doi:10.14225/joh334. ISSN 1308-5298.
  12. Shankar, Shobana (2022-02-24). "Women and Islam". Oxford Research Encyclopedia of African History. Oxford University Press.