شرکت ملی نفت ایران

شرکت ملی نفت ایران
نوع	شرکت دولتی
صنعت	نفت و گاز
پیشینیان	شرکت نفت ایران و انگلیس
بنا نهاده	۱۳۲۷
بنیانگذاران	محمد مصدق
دفتر مرکزی	تهران، ایران
محدودهٔ فعالیت	جهانی
مدیر عامل اجرایی	محسن خجسته‌مهر
رئیس هیئت مدیره	جواد اوجی
محصولات	نفت خام; گاز طبیعی; میعانات گازی
درآمد	۱۱۰ میلیارد دلار (۲۰۱۲)
تعداد کارکنان	۸۷،۵۰۰ نفر (۲۰۱۸)
وبگاه	www.NIOC.ir

شرکت ملی نفت ایران (به انگلیسی: National Iranian Oil Company) (مخفف انگلیسی: NIOC) شرکت دولتی نفت‌وگاز ایران است، که در زمینه اکتشاف، تولید، انتقال، بازاریابی و فروش نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی فعالیت می‌کند.

شرکت ملی نفت ایران در سال ۱۳۲۷ پس از ملی شدن نفت ایران، تأسیس و از سال ۱۳۳۰ به‌طور رسمی جایگزین شرکت نفت ایران و انگلیس شد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ و تشکیل وزارت نفت، بخش‌های پائین‌دستی شامل پالایش و پخش، توزیع گاز و صنایع پتروشیمی، از این شرکت منفک شدند و به‌عنوان شرکت‌های مستقل و زیرمجموعه وزارت نفت، به فعالیت خود ادامه دادند.

هم‌اکنون ظرفیت تولید نفت خام شرکت ملی نفت ایران معادل ۴ میلیون بشکه در روز است، که در پی اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران، میزان تولید این شرکت به ۱٫۷ میلیون بشکه در روز که نیاز پالایشی ایران می‌باشد، کاهش یافته‌است. این شرکت روزانه بالغ بر یک میلیارد متر مکعب گاز طبیعی تولید می‌کند، همچنین میزان تولید میعانات گازی آن در حدود ۹۰۰ هزار بشکه در روز است.

حجم ذخایر زیرزمینی نفت خام تحت مالکیت این شرکت در حدود ۱۵۷ میلیارد بشکه برآورد می‌شود و دومین شرکت دارنده ذخایر نفت جهان به‌شمار می‌آید.^[۲] شرکت ملی نفت ایران از نظر میزان تولید مجموع نفت و گاز، پس از شرکت‌های سعودی آرامکو (عربستان سعودی) و گازپروم (روسیه) در رتبه سوم جهان قرار دارد.^[۳]

با وجود داشتن پیشوند ملی هیچگاه همه یا حتی بخشی از سهام شرکت ملی نفت و ۳ شرکت دیگر تابعه وزارت نفت ایران، به‌شکل سهام عدالت یا عرضه اولیه در بورس، در اختیار مردم ایران قرار نگرفته‌است.^[۴]^[۵]

تاریخچه ویرایش

شرکت ملی نفت ایران پس از ملی شدن نفت ایران و انحلال شرکت نفت ایران و انگلیس در سال ۱۳۲۷، از تأسیسات و دارایی‌های این شرکت در ایران تأسیس شد، ولی به‌طور رسمی فعالیت خود را از سال ۱۳۳۰ آغاز کرد. اولین هیئت مدیره موقت شرکت ملی نفت ایران، در پی اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت و پس از خلع ید از شرکت نفت انگلیس و ایران، در خردادماه ۱۳۳۰ تشکیل شد و نخستین مدیرعامل این شرکت نیز مهدی بازرگان بود. در سالهای نخست شرکت ملی نفت تنها در بخش پایین‌دستی صنعت نفت فعالیت می‌کرد، ولی به‌تدریج دامنه فعالیت‌های خود را به بخش بالادستی، در خارج از منطقه جغرافیایی قرارداد کنسرسیوم گسترش داد.^[۶] در سال ۱۳۴۴ با تصویب قانون توسعه صنایع پتروشیمی در مجلس شورای ملی، شرکت ملی نفت فعالیت در صنایع پتروشیمی که از سال ۱۳۳۷ با راه‌اندازی واحد تولیدی کود شیمیایی شیراز آغاز شده بود را گسترش داد، همچنین اقدام به تأسیس بخش توزیع گاز خود در همین سال (۱۳۴۴) نمود. پس از وقوع انقلاب ۱۳۵۷ و تشکیل وزارت نفت، بخش‌های پائین‌دستی شامل پالایش و پخش، توزیع گاز و صنایع پتروشیمی، از این شرکت منفک شدند و به‌عنوان شرکت‌های مستقل و زیرمجموعه وزارت نفت، به فعالیت خود ادامه دادند. پس از وقوع انقلاب تاکنون تمرکز شرکت ملی نفت بر فعالیت‌های بخش بالادستی (اکتشاف و تولید نفت و گاز) معطوف می‌باشد و انحصار تولید نفت و گاز را در کشور در اختیار دارد.^[۷]

هیئت مدیره ویرایش

نام	سمت	جایگاه
جواد اوجی	وزیر نفت ایران	رئیس هیئت مدیره
محسن خجسته‌مهر	مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران	نایب رئیس هیئت مدیره
نسرین محمدی	رئیس امور مجامع	دبیر هیئت مدیره
محمد رضا نقیبی	رئیس کل حسابرسی و امور مجامع وزارت نفت	عضو هیئت مدیره
مهدی فکور	مدیر اکتشاف	عضو هیئت مدیره
کریم زبیدی	مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران	عضو هیئت مدیره
محسن قمصری	مدیر امور بین‌الملل	عضو هیئت مدیره
محمد روستا	مدیر امور مالی	عضو هیئت مدیره

شرکت‌های تابعه ویرایش

شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب با تولید ۸۵٪ از نفت خام این شرکت، بزرگترین تولیدکننده نفت شرکت ملی نفت ایران به‌شمار می‌آید و پس از آن، به ترتیب شرکت نفت فلات قاره ایران و شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، بزرگترین زیرمجموعه‌های شرکت ملی نفت ایران محسوب می‌شوند.