شورای عالی فضای مجازی
شورای‌عالی فضای مجازی یکی از شوراهای حاکمیتی در ایران است که به فرمان سید علی خامنه‌ای، رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران تشکیل شده‌است.[۱] در حال حاضر، ریاست این شورا بر عهده مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران است و سید محمدامین آقامیری دبیری شورای‌عالی فضای مجازی را بر عهده دارد.[۲] سازمان گزارشگران بدون مرز این نهاد را در فهرست نهادهای سرکوبگر سایبری در جهان قرار داده‌است.[۳]
شورای‌عالی فضای مجازی | |
|---|---|
 | |
| تاریخچه | |
| بنیادگذاری | ۱۷ اسفند ۱۳۹۰ |
| رهبری | |
رئیس | |
دبیر | |
| محل نشست‌ها | |
| تهران، ایران | |
| وبگاه | |
دبیران
| ر. | نام | آغاز تصدی | پایان تصدی | رئیس جمهور | م. |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | مهدی اخوان بهابادی | ۶ خرداد ۱۳۹۱ | ۳۰ شهریور ۱۳۹۲ | احمدی‌نژاد | |
| محمود واعظی (سرپرست) | ۳۰ شهریور ۱۳۹۲ | ۱۲ آذر ۱۳۹۲ | روحانی | ||
| ۲ | محمدحسن انتظاری | ۱۲ آذر ۱۳۹۲ | ۲۵ شهریور ۱۳۹۴ | روحانی | |
| ۳ | سید ابوالحسن فیروزآبادی | ۲۵ شهریور ۱۳۹۴ | ۶ اسفند ۱۴۰۱ | روحانی رئیسی |
|
| ۴ | سید محمدامین آقامیری | ۶ اسفند ۱۴۰۱ | اکنون | رئیسی |
تاریخچه
شورای‌عالی فضای مجازی به تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۹۰ به فرمان سید علی خامنه‌ای تشکیل شد و موظف است که مرکز ملی فضای مجازی کشور را راه اندازد.[۴][۵]
در بخشی از فرمان‌نامهٔ وی آمده‌است:
گسترش فزاینده فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی به‌ویژه شبکهٔ جهانی اینترنت و آثار چشمگیر آن در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی و لزوم سرمایه‌گذاری وسیع و هدفمند در جهت بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌های ناشی از آن در جهت پیشرفت همه‌جانبهٔ کشور و ارائه خدمات گسترده و مفید به قشرها گوناگون مردم و همچنین ضرورت برنامه‌ریزی و هماهنگی مستمر به منظور صیانت از آسیب‌های ناشی از آن اقتضا می‌کند که نقطهٔ کانونی متمرکزی برای سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور به وجود آید. به این مناسبت شورای‌عالی فضای مجازی کشور با اختیارات کافی به ریاستِ رئیس‌جمهور تشکیل می‌گردد و لازم است به کلیهٔ مصوبات آن ترتیب آثار قانونی داده شود.
در ادامه گفته‌است که شورا وظیفه دارد «مرکز ملی فضای مجازی کشور» را درست کند تا کامل و به‌روز بر فضای مجازی درونی و بیرونی اشراف داشته و دربارهٔ نحوهٔ رویارویی با آسیب‌های اینترنت تصمیم بگیرد. او همهٔ دستگاه‌های کشور را موظف به همکاری با مرکز کرده‌است.[۶]
جلسه‌ها
نخستین جلسه
نخستین جلسه با حضور رئیس‌جمهور و دیگر عضوها در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۳۹۰ تشکیل شد.
محمود احمدی‌نژاد در این جلسه به اهمیت و جایگاه این شورا در کشور اشاره کرد و گفت:
همان‌طور که رهبر معظم انقلاب فرمودند، در شرایط فعلی کشور و جهان، فضایِ مجازی از جایگاه ویژه برخورداراست، به طوری که امروزه ابعاد گستره آن در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها نقش بسزایی را ایفا می‌کند… در شرایط کنونی مرکز ملی فضای مجازی می‌تواند نقطه‌ای متمرکز در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان کشور باشد و در عرصهٔ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و صیانت از آسیب‌های این فضا تأثیرگذار باشد.
وی افزود فضای مجازی نامحدود است و مرز ندارد. پس باید کوشید با برنامه‌ریزی دقیق از فضای سایبری در راستای هدف‌ها و پیشرفت نظام جمهوری اسلامی ایران استفاده کرد.
اعضا
در متن فرمان رهبر ایران، اعضای حقیقی و حقوقی به مدت سه سال تعیین شدند.[۹]
اعضای حقوقی
- رئیس‌جمهور (رئیس شورا): مسعود پزشکیان
- رئیس مجلس شورای اسلامی: محمدباقر قالیباف
- رئیس قوهٔ قضائیه: غلامحسین محسنی اژه‌ای
- رئیس سازمان صدا و سیما: پیمان جبلی
- رئیس مرکز ملی فضای مجازی (دبیر شورا): سید محمدامین آقامیری
- وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات: سید ستار هاشمی
- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: سید عباس صالحی
- وزیر علوم، تحقیقات و فناوری: حسین سیمایی صراف
- وزیر آموزش و پرورش: علیرضا کاظمی
- وزیر اطلاعات: سید اسماعیل خطیب
- وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح: سرتیپ عزیز نصیرزاده
- معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور: حسین افشین
- رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی: مرتضی آقاتهرانی
- رئیس سازمان تبلیغات اسلامی: محمد قمی
- فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: سرلشکر پاسدار حسین سلامی
- فرمانده کل انتظامی: سرتیپ پاسدار احمدرضا رادان
- دادستان کل کشور: محمد موحدی آزاد
- رئیس سازمان پدافند غیر عامل: سرتیپ پاسدار غلامرضا جلالی
اعضای حقیقی
اعضای پیشین
تحریم وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا
در ۲۲ دی ۱۳۹۶، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا شورای‌عالی فضای مجازی را به دلیل نقض حقوق بشر از طریق اعمال سانسور و محدود کردن آزادی بیان در اینترنت مورد تحریم قرار داد.[۱۰]
بر اساس بیانیه وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، شورای‌عالی فضای مجازی مسئول مسدود کردن ده‌ها هزار تارنمای متعلق به رسانه‌های خبری بین‌المللی، مخالف حکومت و شبکه‌های اجتماعی در ایران است. در ابتدای این بیانیه آمده‌است: «شورای‌عالی فضای مجازی در سال ۲۰۱۲ توسط رهبر ایران با هدف تمرکز و نظارت بر سیاست گذاری‌ها و تنظیم مقررات مربوط به اینترنت حکومت ایران ایجاد شد».
این وزارت‌خانه همچنین شورای‌عالی فضای مجازی را به عنوان عالی‌ترین نهاد سیاست‌گذار در مورد اینترنت معرفی کرده که بر کار حکومت ایران در زمینه ایجاد اختلال در جریان آزاد اطلاعات نظارت دارد.[۱۱]
واکنش‌ها
روز پنجشنبه ۲۲ بهمن همزمان با «روز جهانی مبارزه با سانسور سایبری»، سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارشی که به مناسبت «روز جهانی مبارزه با سانسور سایبری» منتشر کرده‌است، «شورای‌عالی فضای مجازی ایران» را در فهرست نهادهای سرکوبگر سایبری در جهان ثبت کرده‌است؛ که دارای بدترین کارنامه در سرکوب سایبری هستند و تأکید شده‌است که فعالیت آنها خطری آشکار برای آزادی عقیده و بیان تصریح شده در ماده ۱۹ اعلامیه حقوق بشر است. همچنین این مرکز را یکی از نهادهای سرکوبگر اطلاع‌رسانی در فضای مجازی خوانده‌است. گزارشگران بدون مرز تأکید کرده‌است: «در ایران از خاموش کردن اینترنت به‌طور فزاینده‌ای برای کنترل و سرکوب اعتراضات خیابانی و اعمال محدودیت در انتقال و انتشار اطلاعات مستقل استفاده می‌شود؛ اطلاعاتی که محتوای ضدانقلاب یا خرابکارانه خوانده می‌شود». این سازمان هشدار داده‌است که این مرکز، مشغول ایجاد یک سپر دفاعی (فایروال) با بهره‌گیری از فناوری فیلتر اینترنت در ایران است.[۳][۱۲]
نهادهای مرتبط
شورای عالی انفورماتیک، شورای عالی اطلاع‌رسانی و شورای عالی فناوری اطلاعات شوراهای و نهادهایی هستند که پیش از تشکیل این شورا در حکم سیاست‌گذار و مجری در این حوزه عمل می‌کرده‌اند. همچنین این شورا به عنوان وضع‌کنندهٔ قانون با مجلس شورای اسلامی در تعارض قرار دارد.
در فرودین ۱۳۹۵، در جلسهٔ شورای‌عالی فضای مجازی که به ریاست حسن روحانی برگزار شد، شورای‌عالی انفورماتیک، شورای‌عالی اطلاع‌رسانی و شورای‌عالی امنیت فضای تبادل اطلاعات (افتا) منحل و کلیهٔ وظایف‌شان در سطح ملی به شورای‌عالی فضای مجازی واگذار شد.[۱۳]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ «تشکیل شورای‌عالی فضای مجازی به‌دستور رهبر جمهوری اسلامی». رادیو زمانه. ۱۷ اسفند ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۱۹ اسفند ۱۳۹۰.
- ↑ https://www.isna.ir/news/1401120604208/
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «"شورای‌عالی فضای مجازی" ایران در فهرست نهادهای سرکوبگر سایبری در جهان». دویچه وله فارسی. ۲۰۲۰-۰۳-۱۱.
- ↑ «با حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی، شورای‌عالی فضای مجازی تشکیل و اعضای حقیقی و حقوقی آن منصوب شدند». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری. ۱۷ اسفند ۱۳۹۰.
- ↑ «تشکیل شورای‌عالی فضای مجازی و انتصاب اعضای حقیقی و حقوقی آن». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای. ۱۷ اسفند ۱۳۹۰.
- ↑ «دستور رهبر ایران برای تشکیل شورای‌عالی فضای مجازی». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۷ اسفند ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۱۹ اسفند ۱۳۹۰.
- ↑ «رئیس‌جمهور دراولین جلسه شورای‌عالی فضای مجازی کشور: باید از فضای سایبری در راستای اهداف و پیشرفت کشور استفاده کرد». خبرگزاری دولت. ۲۷ اسفند ۱۳۹۰.[پیوند مرده]
- ↑ «رئیس‌جمهور دراولین جلسه شورای‌عالی فضای مجازی کشور: باید از فضای سایبری در راستای اهداف و پیشرفت کشور استفاده کرد». پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری ایران. ۲۷ اسفند ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مارس ۲۰۱۲.
- ↑ «حکم انتصاب اعضای شورای‌عالی فضای مجازی». تارنمای رهبر ایران. ۱۴ شهریور ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۲ اسفند ۱۳۹۴.
- ↑ «آمریکا صادق لاریجانی را به دلیل نقض حقوق بشر تحریم کرد». رادیو فردا. ۲۳ دی ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۸ اسفند ۱۳۹۸.
- ↑ «وزارت خزانه‌داری مسئولان نقض حقوق بشر و سانسور را تحریم می‌کند». وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا. ۲۳ دی ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۸ اسفند ۱۳۹۸.
- ↑ «Iran Cyberspace Supreme Council Among 20 Worst Digital Predators in 2020». Radio Farda. ۲۰۲۰-۰۳-۱۲.
- ↑ «انحلال شورای‌عالی انفورماتیک، شورای‌عالی اطلاع‌رسانی و افتا و ادغام آنها در شورای‌عالی فضای مجازی». خبرآنلاین. ۱۴ فروردین ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۶ اردیبهشت ۱۳۹۵.