شوره سر

شورهٔ سَر (ریشه لاتین: Pityriasis simplex capillitii) ریخته شدن سلول‌های مردهٔ اِسکالپ (فضای آناتومیک پوست سر٬از رُستَنگاه مو تا گردن) است و نباید با خشکی پوست سر اشتباه گرفته شود.

شوره سر
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام	690.18
دادگان بیماری‌ها	11911

پوست انسان در خارجی‌ترین سطح خود به‌دلیل داشتن کراتین مدام در حال بازسازی سلولی است و این بدین معنیست که در تماس مداوم با فضای اطراف کرار پوست خارجی (اپیدرم) در لایه بیرونی از بین می‌روند و نیاز به جایگزینی دارند. این بازسازی در تمام سطح بدن وجود دارد ولی هنگامی‌که در اسکالپ سر به‌دلیلی این روند مرگ سلولی افزایش پیدا کند به شکل ذرات قابل دیدن یا به اصطلاح شوره سر پدید می‌آید.

انواع شوره سر

شوره سر به دو شکل خشک یا چرب بروز می‌کند.

شورهٔ خشک

این دست از شوره‌ها قابل دیدن و به شکل لایه‌هایی از پوست سر می‌باشند. بیشتر آنها در فرق سر پدیدار می‌شوند. سفید، مسطح، و به آسانی جدا شونده هستند. بیشتر کسانی که به این نوع شوره دچار می‌شوند موهای خشکی دارند. در بیشتر موارد سبب خارش آزار دهنده‌ای می‌شوند و خاراندن آن، روند افزایش و تکثیرشان را تندتر می‌کند. همچنین خارش آن‌ها سبب ملتهب شدن پوست سر و تلاش بیشتر پوست برای نوسازی و در نتیجه افزایش شوره می‌شود.

شورهٔ چرب

ذرات کوچکتر، گردتر و کمی زرد رنگ هستند. به صورت ذرات چربی به پوست سر چسبیده و جدا کردن آن‌ها سخت‌تر و باعث زخم‌شدن می‌شود. سبب احساس خارش زیادی می‌شوند و اغلب نشانی از ریزش مو می‌باشند و با توجه به این نکته از خارش سر در شوره چرب باید اکیداً پرهیز شود. در کل ان ذرات زردرنگ و چرب هستند و به پوسته سر چسبیده‌اند. و در بسیاری موارد از زیر پوست سر ایجاد می‌شوند و چاره اش استفاده از پمادهایی مثل ویتامین ا و تتراساکلین است تا خشک شده و جدا گردد.

دلیل ایجاد شوره‌های چرب، غدد تولید کننده سبوم یا چربی است که در پوست سر قرار دارند. فعالیت طبیعی این غدد باعث مرطوب شدن پوست و محافظت از آن می‌شود؛ اما ترشح بیش از حد چربی باعث چرب شدن پوست سر خواهد شد.

علت‌شناسی

در ایجاد شوره سر علتهای مختلفی می‌توانند دخالت کنند ولی نوع خشک یا چرب آن بستگی به نوع پوست بیمار دارد. از دلیل‌های اصلی ایجاد شوره می‌تواند:

• اختلال در سیستم هورمونی
• تغذیه نامناسب و ناهماهنگ
• مصرف دخانیات
• استرس به‌ویژه در دوره‌های مداوم و شدید
• کامل نبودن شستشوی سر و باقی‌ماندن مواد شوینده روی پوست سر
• نوعی قارچ به نام مالاسزیا فورفور
• بیماری‌های زمینه‌ای: افراد مبتلا به بیماری پارکینسون و برخی از بیماری‌های عصبی دیگر مستعد ابتلا به شورهٔ سر و درماتیت سبورئیک هستند. یک مطالعه نشان داد که بین ۳۰ تا ۸۳ درصد از افراد مبتلا به ایدز در مقایسه با ۳ تا ۵ درصد در جمعیت عمومی دچار درماتیت سبورئیک هستند. بیماران مبتلا به حمله قلبی یا سکته مغزی و کسانی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند نیز ممکن است مستعد ابتلا به شورهٔ سر باشند.

درمان

دختر ایرانی در حال شوره‌زدایی در عصر قاجار.

در درمان شوره سر علاوه بر راه‌حلهای دارویی و استفاده از شامپوهای ویژه ضد شوره (Anti Dandruff) مانند پیریتیون زینک و سلنیوم سولفاید و کتوکنازول می‌توان از روشهای مراقبت پوست نیز استفاده نمود.

• پرهیز از خارش پوست سر
• ماساژ پوست سر و استفاده از فشار پخش شدهٔ دوش آب در هنگام شستشو
• استفاده از آب با گرمای مناسب برای شستشوی سر
• خشک کردن موی سر بدون استفاده از خشک کن و در صورت استفاده با دمای پائین
• بهداشت سر و عوض کردن دائم روکش بالش خواب
• عدم استعمال دخانیات در صورت امکان
• استفاده از شامپوی ملایم و مناسب با توجه به پوست سر (از نظر خشکی یا چرب بودن)

درمان‌های سنّتی همچون ماساژ ۲۰ دقیقه پوست سر با ماست پیش از آبکشی یا ماساژ سر با شانه و برس آغشته به نمک خوراکی نیز وجود دارند. نکته مهم در شوره سر اینکه در صورت طولانی مدت شدن مشاهدهٔ شوره سر باید آن را جدی گرفته و به پزشک مراجعه کرد زیرا پوست سر در این شرایط می‌تواند میزبان بسیاری از باکتریها و قارچها شود.

منابع

1. Journal of Dermatology : Dandruff The most commercially exploited skin disease
2. tout pratique : comment plus avoir de pellicules

!Doctissimo : Stop aux pellicules #

1. دانشنامه رشد : شوره سر
2. جام‌جم آنلاین : پیشگیری و درمان شوره سر