دره‌شوری
دره شوری نام بزرگترین طایفه در ایل قشقایی می‌باشد که گاهی به‌علت پر‌جمعیت‌بودن آن و تیره‌های زیادی که در آن وجود دارد، به عنوان یک ایل نیز شناخته می‌شود. نام دره شوری از نام محل ییلاق آن‌ها یعنی دره شور (درهٔ نمک) در شهرستان سمیرم گرفته شده‌است.[۳]
 | |
| کل جمعیت | |
|---|---|
| حدود ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ الی ۲٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر (تخمین سال ۲۰۲۱ [۱] [۲]) | |
| مناطق با جمعیت چشمگیر | |
 ایران : مناطق سنتی : ساکن در استان های فارس، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر و خوزستان | |
| زبان‌ها | |
| ترکی قشقایی و ترکی چهارمحالی | |
| دین | |
| اسلام؛ شیعه | |
| قومیت‌های وابسته | |
| قزلباش ها، آذری های ایرانی و دیگر مردمان ایرانی تبار |
ایشان را بازماندگان جنگاوران قزلباشی می‌دانند که در زمان شاه عباس بزرگ به منطقه آورده شده‌اند و در دورهٔ کریم‌خان زند به اتحادیهٔ ایلی قشقایی پیوسته‌اند. ایشان بزرگترین پرورش‌دهندگان و صاحبان اسب در میان قشقایی‌ها هستند و با سیاست‌ها و حمایت‌های پادشاهان پهلوی در این کار بسیار موفق شدند .
دره شوری، یکی از طوایف مشهور ایل قشقایی است که طبق آمار دولتی، دارای ۶۴ تیره، ۳۰۰ بُنکو و ۲۵۰۰۰۰ خانوار (بیله:اُبا) و حدود ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ الی ۲٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر جمعیت می باشد. [۳]
پراکندگی ویرایش
تعدادی از مردم این طایفه «تخته قاپو» گردیده و بقیه هم در حال اسکان می‌باشند.
| قومیت | استان | شهرستان‌های محل سکونت |
|---|---|---|
| دره شوری | اصفهان | سمیرم، شهرضا، دهاقان، لنجان، چادگان و فریدن |
| دره شوری | چهارمحال و بختیاری | شهرکرد، بروجن، فارسان، بن و سامان |
ییلاق: چهارمحال، شهرضا، سمیرم، دهاقان، لنجان، چادگان، فریدن، پادنا، شهرکرد، بروجن، سامان، کیان، جونقان، بلداجی، طاقانک، بن، سودجان، سفیددشت، فرادنبه، گندمان، نقنه
قشلاق: گچساران، سر مشهد، باشت، چهاربیشه، امامزاده جعفر، تلخاب شیرین، جَرِه، خِشت، نور آباد ممسنی، شهرستان بیضا، دشت ارژن، چنار شاهیجان، آباده، ماهور، بشارجان، کازرون، ایذه، هفتکل، قلعه تل، هندیجان، امیدیه، آغاجاری، بهبهان، لیراوی شمالی، دیلم، کوه سیاه و زیدون است.
وجه تسمیه ویرایش
بعد از قدرت‌یافتن خوانین دره شوری که نسبتی با ایلخان های قشقایی نداشتند، بسیاری از طوایف اطراف خود را به اطاعت واداشتند و به صورت یک واحد یکپارچه ایلی درآوردند و خود قدرتی در مقابل ایلخان ایجاد کردند.
در حال حاضر، طایفهٔ دره شوری متشکل از تیره‌های گوناگونی است که طی سده‌ها زندگی کنار یکدیگر با هم خویشاوند و متحد شده و از نظر تشکیلاتی و سیاسی یک واحد هستند.[۴]
از کلانتران این طایفه می‌توان از حاج جعفرقلی خان پناهپور، حسین خان دره شوری، نصرالله خان پناه پور، زکی خان فرهنگ دره شوری، زیادخان سترگ‌دره‌شوری(نماینده دوره بیستم مجلس شورای ملی)[۵] و همچنین هدایت خان ارژنگ (برادر نصرالله خان به مدت یک سال)، نصرت‌الله خان پناهپور (فرزند نصرالله خان پناهپور به مدت یک سال) نام برد.
تیره های طایفه دره شوری ویرایش
طایفهٔ دره شوری از بیش از ۵۰ تیره تشکیل شده که به شرح زیر می باشد:
عباس‌کیخایی - ایاز کیخایی - اسد کیخالو - طیبلو - قره خانلو - وندا - قره جلو - قرمزی - نره ای - نادرلو - اصلانی - دوندولو - باقرکیخایی - گرمسیری - قره‌قانلو - آق‌تومانلو - نیم مردلو - جانبازلو - وزیرخانلو - لک - جلال‌لو - حاجی محمدلو - چارق لو - ایپک لو - حاجی دولو - بهرام کیخالو - کریملو - گوجلو - نفر - زیلابلو - چهارده چریک - ریکه - تله‌بازلو - سادات - کاسه‌تراش - مهدی‌کیخایی - قورد - ابولکرلو - خیراتلو - زرگر - آقا‌کیخایی - میش بسیار - شاهین‌کیخایی - کزنلو - شاقی - صادقلو - درزی - آهنگر - کوربکش - اورجلو - ایمانلو - بلوردی - عثمانلو - عشرلو - طاهری - کاید
اسب دره‌شوری ویرایش
یکی از بهترین نژاد اسب‌های ایرانی، اسب دره شوری است که در کنار اسب عرب، کرد و ترکمن، یکی از چهار نژاد اسب بومی فلات ایران و از ذخایر ژنتیک ارزشمند خاورمیانه است. این نژاد اسب به دلیل پرورش در طایفه دره شوری به این نام شناخته می‌شود. اسب‌های دره شوری، بلند‌قامت، قوی‌جثه و با استقامت می‌باشند.[۶][۷] محمد بهمن‌بیگی (بنیانگذار تعلیمات عشایری) در کتاب بخارای من ایل من در وصف این اسب می‌نویسد: «همه طوایف در مقابل زیبایی و تناسب اندام و نجابت اسب‌های طایفه دره شوری لنگ انداختند. مدعی و رقیبی در کار نبود، زندگی دره‌شوری و اسب درهم آمیخته بود و یکی بدون دیگری مفهوم نداشت. دره‌شوری به اسب عشق می‌ورزید...»
براساس مشاهدات برخی از پژوهشگران در اوایل سده ۱۴ ق / ۲۰ م، این طایفه دارای ۲٫۵۰۰ تا ۳٫۰۰۰ سوارکار مسلح با اسب‌های عالی بوده‌است.[۸]
غزال دره‌شوری ویرایش
به پاس تلاش ها و خدمات بیژن فرهنگ دره‌شوری برای محیط زیست کشور، زیرگونهٔ بومی ایران (جزیرهٔ فارور) آهوی کوهی به نام غزال دره شوری (Gazella dareshurii) نام گذاری شده است.[۹]
پانویس ویرایش
- ↑ https://www.ethnologue.com/country/IR/languages
- ↑ "Kashkay | Ethnologue Free". Ethnologue (Free All) (به انگلیسی). Retrieved 2023-05-28.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «قشقائی - نگاهی به طوایف ایل قشقایی:». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۱ اوت ۲۰۱۰.
- ↑ «سازمان سیاسی - اجتماعی ایل بزرگ قشقائی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳۱ اوت ۲۰۱۰.
- ↑ «مرکز پژوهش‌ها مجلس شورای اسلامی - زیاد سترگ‌دره‌شوری». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۹ نوامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «The International Purebred Dareshuri Horse Association (Brand Two)» (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۳۰.
- ↑ Daghe Do - The Story of the Pure Dareshuri Horse, retrieved 2021-05-30
- ↑ دومورینی، گوستاوو (۱۳۷۵). عشایر فارس. ترجمهٔ جلال الدین رفیع فر. دانشگاه تهران. ص. ۳۱. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۰۳-۶۲۲۸-۰.
- ↑ محمدرضا محمدی، نگرشی اجمالی بر آهوان ایران بایگانی‌شده در ۲۲ اکتبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine، کانون شکار، تیراندازی و طبیعت‌گردی ایران، ۱۳۸۶
جستارهای وابسته ویرایش
منابع و توضیحات ویرایش
شهریاران گمنام - نوشته کسروی