جونقان

شهری در استان چهارمحال و بختیاری

جونـِقان مرکز بخش جونقان در شهرستان فارسان و استان چهارمحال و بختیاری است.[۲] این شهر در دل رشته کوه‌های زاگرس و در دامنه جنوبی قله جهانبین واقع شده‌است.

جونقان
گونکان
کشور ایران
استانچهارمحال و بختیاری
شهرستانفارسان
بخشجونقان
سال شهرشدن۱۳۵۶[نیازمند منبع]
مردم
جمعیت۱۴٬۴۳۳ نفر (۱۳۹۵)[نیازمند منبع]
آب‌وهوا
میانگین بارش سالانه۶۴۱ میلی‌متر[۱]
اطلاعات شهری
شهرداراسماعیل امانی
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۳۸۳۳۲۶
جونقان بر ایران واقع شده‌است
جونقان
روی نقشه ایران
۳۲°۰۹′۰۸″شمالی ۵۰°۴۱′۲۸″شرقی / ۳۲٫۱۵۲۲°شمالی ۵۰٫۶۹۱۱°شرقی / 32.1522; 50.6911

وجه تسمیه

درباره وجه تسمیه این شهر آرای گوناگونی وجود دارد، از جمله گفته شده‌است که اهالی آن از اعقاب ترکان قشقایی مهاجری بودند که برای تملک مراتع و چراگاه‌های شهر، با بختیاری‌ها درگیریهای بسیاری داشتند که طی آن عده‌ای نیز کشته شدند؛ از این‌رو، جونقان به معنای محل جاری‌شدن خون دانسته شده‌است (در ترکی، قان به معنای خون است). دیگر اینکه به سبب کشاورزی پررونق این محل، نام آن ابتدا جای دهقان بوده و سپس تبدیل به جانقان و جونقان شده‌است. همچنین، این شهر به لُری «گینه‌کان» نیز خوانده می‌شود[۳]

مردم

مردم شهر جونقان از قوم لرِ بختیاری و ایل قشقایی هستند و به زبان‌های لری بختیاری، ترکی قشقایی سخن می‌گویند.[۴][۵]

 
شهر جونقان در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران

زبان مردم جونقان در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران ترکی و مذهب آنها «شیعه» ذکر شده‌است.[۶]

جمعیت

جمعیت این شهر بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۴٬۴۳۳ نفر (در ۴٬۱۵۴ خانوار) بوده‌است.[۷]

جمعیت تاریخی
سالجمعیت±%
۱۳۸۵۱۴٬۶۶۰—    
۱۳۹۰۱۴٬۸۰۰۱٪+
۱۳۹۵۱۴٬۴۳۳۲٫۵٪−

اماکن گردشگری

مکان‌های دیدنی شهر جونقان عبارتند از:

حمام تاریخی کربلایی موسی[۸]

قلعه جونقان[۹]

آبشار کردیت

بنای طاق سنگی خان اوی

چشمه‌های باغ رستم

چشمه بلبل

چشمه صالح

سنگ نوشته سراب جونقان

قزقلعه سی (قلعه دختر)

مین زر داشی

قورد دلیگی

کنده باخان

پیرویس

باغهای بکان

پل قز جونقان[۱۰]

آثار تاریخی

کتیبه سراب

سنگ نوشتهٔ سراب جونقان که بر فراز ارتفاعات جهان بین در کناره یکی از مسیرهای مربوط به جاده باستانی دزپارت بر روی صخره‌ای حکاکی گردیده و مربوط به زمان قاجاریه است. این سنگ نوشته در سال جلوس مظفر الدین شاه و در ماه فلکی میزان که برابر با مهرماه است و در اواسط ماه شعبان نوشته شده و موضوع آن دربارهٔ بیماری وبا و شیوع آن در تمام میزدج است که در آن حال گروهی از خان‌ها از جونقان کوچ و در سراب سکنی گزیده‌اند. این سنگ نوشته در دامنهٔ کوه جهان بین و در کنار چشمهٔ سراب خودنمایی می‌کند.

طاق سنگی خان اوی

در نزدیکی شهر جونقان آثار بقایای جاده سنگفرش نردبانی (دزپارت، اتابکی، لینچ یا بختیاری) باقی‌مانده‌است که معرف هویت تجاری این شهر از قدیم‌ترین ازمنه بر سر راه تجاری فرهنگی و ارتباط دهنده نجد مرکزی ایران به جلگه بین‌النهرین سفلی می‌باشد. همچنین به واسطهٔ کنترل آمد و شد در این جاده در نزدیکی این شهر، در کنار محل تلاقی دو سر شاخه رودخانه کارون به نام‌های رودخانهٔ کیار (کلار) و آب جونقان در ابتدای تنگ درکش ورکش آثار سنگی طاق سنگی در عرف محل خان اوی (به ترکی به معنای خانهٔ خان) به چشم می‌خورد که بر اساس حفاری‌های باستان‌شناسی انجام شده، قدمت آن‌ها حد فاصل ادوار پیش از اسلام تا دورهٔ اتابکان را پوشش می‌دهد.

قلعه جونقان

قلعه شخصی سردار اسعد بختیاری که بعداز بازگشت از اروپا ساخته شد و این بنای دو طبقه اواخر دورهٔ قاجاریه با الهام از کاخ‌های اروپایی قرن نوزدهم میلادی با و از پایگاه‌های مشروطیت بود.[۱۱][۱۲]

آبشار کِرِدیت

آبشار کردیت در نزدیکی شهر جونقان در شهرستان فارسان و از توابع استان چهارمحال و بختیاری قرار گرفته‌است. این آبشار در مسیر رود جونقان در تنگه (درکش ورکش) جونقان قرار گرفته‌است. این آبشار توسط رودخانه جونقان به رودخانه کاج و در نهایت به رود کارون می‌ریزد.[نیازمند منبع]

مدارس و مساجد

دانشگاه‌های پیام نور، دانشکده فنی و دانشکده کشاورزی از جمله موسسات عالی این شهر است. ۷۰ درصد مدارس شهر و ۵۰ درصد مساجد جونقان توسط مردم شهر و خیرین جونقانی ساخته شده‌است.[نیازمند منبع]

منابع

  1. سازمان هواشناسی چهار محال و بختیاری http://www.chbmet.ir/stat/archive/p/joneghan.asp بایگانی‌شده در ۶ آوریل ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine
  2. «درباره جونقان | شهرداری جونقان | جونقان». دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۴.
  3. https://rch.ac.ir/article/Details/7681. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  4. اطلس زبانشناسی ایران:جونقان
  5. «دربارهٔ جونقان | شهرداری جونقان | جونقان». دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۵-۱۴.
  6. جلد دهم فرهنگ جغرافیایی ایران تألیف حسینعلی رزم آرا، صفحهٔ ۶۰
  7. «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در ۲۰ شهریور ۱۴۰۲.
  8. «بخشی از دیوار حمام تاریخی جونقان تخریب شد». ایرنا. ۲۳ دی ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۵.
  9. «استقبال مسافران از جاذبه‌های گردشگری جونقان». جام جم. ۱۳۹۸-۰۱-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۵.
  10. «پل جونقان». وبسایت جاذبه ها.
  11. «دربارهٔ جونقان». شهرداری جونقان. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۲.
  12. «قلعه سردار اسد بختیاری». جونقان. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۲.