جونقان
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
جونـِقان مرکز بخش جونقان در شهرستان فارسان و استان چهارمحال و بختیاری است.[۲] این شهر در دل رشته کوه‌های زاگرس و در دامنه جنوبی قله جهانبین واقع شده‌است.
| جونقان گونکان | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | چهارمحال و بختیاری |
| شهرستان | فارسان |
| بخش | جونقان |
| سال شهرشدن | ۱۳۵۶[نیازمند منبع] |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۴٬۴۳۳ نفر (۱۳۹۵)[نیازمند منبع] |
| آب‌وهوا | |
| میانگین بارش سالانه | ۶۴۱ میلی متر[۱] |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | اسماعیل امانی |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۳۸۳۳۲۶ |
  جونقان | |
وجه تسمیه
در باره وجه تسمیه این شهر آرای گوناگونی وجود دارد، از جمله گفته شده است که اهالی اصلی آن از طوایف ابلوردی یا ابیوردی جزوی از ترکان قشقایی هستند که برای تملک مراتع و چراگاههای شهر، با بختیاری‌ها درگیریهای بسیاری داشتند؛ از این‌رو، جونقان به معنای محل جاری‌شدن خون می‌باشد (در زبان ترکی، «قان» به معنای «خون» است)
دیگر اینکه به سبب کشاورزی پررونق این محل، نام آن ابتدا جای دهقان بوده و سپس تبدیل به جانقان و جونقان شده است.
همچنین «گونکان» که نام سابق این شهر بوده در زبان ترکی به معنی «جایگاه خورشید» می‌باشد و علت آن قرارگیری این شهر در ارتفاعات کوه جهانبین است.[۳]
مردم
مردم شهر جونقان اصالتا از ایل قشقایی هستند ولی امروزه تعداد زیادی از مردمان بختیاری نیز از اطراف در این شهر سکونت می‌کنند.[۴][۵]
زبان مردم جونقان به دلیل قرار گرفتن در منطقه بختیاری و انبوه مهاجران به این شهر به طور آهسته از ترکی قشقایی به لری بختیاری در حال تغییر است.[۶]
با نگاهی به اسامی اماکن تاریخی جونقان همچون قز قلعه‌سی(قلعه دختر)، کندی باخان(بام شهر)، خان اوی(خانه‌ی خان)، قورد دلیگی(لانه گرگ)، مین زر داشی(هزار سنگ)، پل قز(پل دختر) و همچنین نام جونقان(محل جاری‌شدن خون) و گونکان(جایگاه خورشید) به اصالت قشقایی این شهر پی می‌بریم.
جمعیت
جمعیت این شهر بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۴٬۴۳۳ نفر (در ۴٬۱۵۴ خانوار) بوده‌است.[۷]
| جمعیت تاریخی | ||
|---|---|---|
| سال | جمعیت | ±% |
| ۱۳۸۵ | ۱۴٬۶۶۰ | — |
| ۱۳۹۰ | ۱۴٬۸۰۰ | ۱٪+ |
| ۱۳۹۵ | ۱۴٬۴۳۳ | ۲٫۵٪− |
اماکن گردشگری
مکان‌های دیدنی شهر جونقان عبارتند از:
بنای طاق سنگی خان اوی (خانه خان)
چشمه‌های باغ رستم
چشمه بلبل
چشمه صالح
سنگ نوشته سراب (کوچ خوانین به سراب آذربایجان شرقی)
قزقلعه سی (قلعه دختر)
مین زر داشی (سنگ طلا)
قورد دلیگی (لانه گرگ)
کنده باخان (بام شهر)
پیرویس
باغهای بکان
پل قز جونقان (پل دختر)[۱۰]
آثار تاریخی
کتیبه سراب
سنگ نوشتهٔ سراب جونقان که بر فراز ارتفاعات جهان بین در کناره یکی از مسیرهای مربوط به جاده باستانی دزپارت بر روی صخره‌ای حکاکی گردیده و مربوط به زمان قاجاریه است. این سنگ نوشته در سال جلوس مظفر الدین شاه و در ماه فلکی میزان که برابر با مهرماه است و در اواسط ماه شعبان نوشته شده و موضوع آن دربارهٔ بیماری وبا و شیوع آن در تمام میزدج است که در آن حال گروهی از خوانین از جونقان کوچ و در شهرستان سراب آذربایجان شرقی سکنی گزیده‌اند. این سنگ نوشته در دامنهٔ کوه جهان بین و در کنار چشمهٔ سراب خودنمایی می‌کند.
طاق سنگی خان اوی
در نزدیکی شهر جونقان آثار بقایای جاده سنگفرش نردبانی دزپارت باقی‌مانده‌است که معرف هویت تجاری این شهر از قدیم ترین ازمنه بر سر راه تجاری فرهنگی و ارتباط دهنده منطقه مرکزی ایران به جلگه بین‌النهرین سفلی می‌باشد. همچنین به واسطهٔ کنترل آمد و شد در این جاده در نزدیکی این شهر، در کنار محل تلاقی دو سر شاخه رودخانه کارون، به نام‌های رودخانهٔ کلار و آب جونقان در ابتدای تنگ درکش ورکش آثار سنگی طاق سنگی در عرف محل، خان اوی (به ترکی به معنای خانهٔ خان) به چشم می‌خورد که بر اساس حفاری‌های باستان‌شناسی انجام شده، قدمت آن‌ها حد فاصل ادوار پیش از اسلام تا دورهٔ اتابکان را پوشش می‌دهد.
قلعه جونقان
قلعه شخصی سردار اسعد بختیاری می‌باشد که بعد از بازگشت از فرانسه و اواخر دورهٔ قاجاریه با الهام از کاخ‌های اروپایی قرن نوزدهم میلادی احداث شد و از پایگاه‌های مشروطیت بود.[۱۱][۱۲]
آبشار کِرِدیت
آبشار کردیت که به عنوان وحشی‌ترین آبشار ایران شناخته می‌شود در مجاورت جاده جونقان-اردل و در تنگه درکش ورکش قرار گرفته‌است. بهترین زمان برای مشاهده این آبشار، فصل بهار می‌باشد چون حجم آب آن در فصول دیگر به شدت کاهش می‌یابد. این آبشار توسط رودخانه جونقان به رودخانه کاج و در نهایت به رود کارون می ریزد.
منابع
- ↑ سازمان هواشناسی چهار محال و بختیاری http://www.chbmet.ir/stat/archive/p/joneghan.asp بایگانی‌شده در ۶ آوریل ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine
- ↑ http://jooneghan.com/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AC%D9%88%D9%86%D9%82%D8%A7%D9%86/
- ↑ https://rch.ac.ir/article/Details/7681. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ اطلس زبانشناسی ایران:جونقان
- ↑ «درباره جونقان | شهرداری جونقان | جونقان». دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۵-۱۴.
- ↑ جلد دهم فرهنگ جغرافیایی ایران تألیف حسینعلی رزم آرا، صفحه ۶۰
- ↑ «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در ۲۰ شهریور ۱۴۰۲.
- ↑ «بخشی از دیوار حمام تاریخی جونقان تخریب شد». ایرنا. ۲۳ دی ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۵.
- ↑ «استقبال مسافران از جاذبه‌های گردشگری جونقان». جام جم. ۱۳۹۸-۰۱-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۵.
- ↑ «پل جونقان». وبسایت جاذبه ها.
- ↑ «دربارهٔ جونقان». شهرداری جونقان. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۲.
- ↑ «قلعه سردار اسد بختیاری». جونقان. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۲.