طرح تامین و انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به فلات مرکزی ایران

طرح تامین و انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به فلات مرکزی ایران، شامل تعدادی پروژه برای تامین آب از محل دریای عمان و خلیج فارس و شیرین سازی و انتقال آن به مقاصد مصرف در استان‌های دارای کمبود آب برای توسعه اقتصادی در فلات مرکزی ایران است که در چند مسیر مختلف به وسیله سیستمی از تأسیسات آب شیرین کن، خطوط لوله انتقال آب، ایستگاه‌های پمپاژ و نیروگاه‌های برق اجرا می‌شود.

در این طرح برای استفاده از ۸٫۳ میلیارد متر مکعب آب دریای عمان و خلیج فارس برنامه‌ریزی شده است که از این میزان ۲٫۷ میلیارد متر مکعب آن شیرین سازی شده و برای تمام متقاضیان خریداری و استفاده از آن در فعالیت‌های صنعتی، آشامیدنی و کشاورزی پربازده صنعتی در طول مسیر خط لوله به مقاصد مصرف در فلات مرکزی ایران منتقل می‌شود. در آخرین نقشه راه آب کشور، برای رفع کسری آب موجود در پاسخ به نیازها در ایران لزوم برنامه‌ریزی و اقدام برای تامین آب کشور از طریق کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی به میزان ۳۰٫۵ میلیارد متر مکعب (معادل ۳۴٪ از کل مصرف آب در سال ۱۴۰۲) و تأمین ۲٫۷ میلیارد متر مکعب آب جدید با شیرین سازی آب دریا برای برخی مناطق (معادل ۳٪ از کل مصرف آب در سال ۱۴۰۲) پیش‌بینی شده است که قسمت دوم در طرح تامین و انتقال آب از دریای جنوب به فلات مرکزی ایران انجام شود.

به گفته علیرضا دائمی، سرپرست وقت معاونت آب و آبفای وزارت نیرو، در سند تخصیص آب برای این طرح‌ها قید شده است که تمامی هزینه طرح‌ها توسط بخش‌خصوصی و صنایع خریدار آب تأمین شود و در هر خط انتقال آب در حدود ۲۰٪ از ظرفیت انتقال آب در طرح برای آب شرب مناطق مسکونی در طول مسیر در نظر گرفته شود تا در صورت نیاز دولت از طریق خط لوله خریداری نماید.

طرح تامین و انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به فلات مرکزی ایران
نقشه خطوط انتقال آب در سال ۱۳۹۹
آغاز	خط یک: ۳۰ کیلومتری غرب بندرعباس به طول ۸۲۶ کیلومتر تا معدن گل گهر سیرجان و اردکان یزد خط دو: ۳۰ کیلومتری غرب بندرعباس به طول ۹۷۰ کیلومتر تا صنایع و معادن استان کرمان و یزد خط سه: فاز ۱: ۳۰ کیلومتری غرب بندرعباس به طول ۱۰۸۰ کیلومتر از سیرجان و یزدتا اصفهان فاز ۲: از ساحل سیریک در دریای عمان به طول ۹۱۰ کیلومتر خط چهار: از دریای عمان در محدوده روستای رمین در شرق چابهار به زاهدان، زابل، بیرجند و مشهد به طول ۱۳۴۲ کیلومتر تا مشهد
پایان	تمامی متقاضیان با توانایی تأمین مالی در استان‌های با کسری آب در جنوب، مرکز و شرق ایران
نام رسمی	طرح تأمین و انتقال آب به فلات مرکزی ایران
نگهداری‌کننده	-
ویژگی‌ها
درازای کل	۳۷۰۰ کیلومتر
گنجایش	خط یک: ۴۷۰ م. م۳ فاز ۱: انتقال ۱۳۰ م. م۳ (و ۵۰ م. م۳ برای مصرف ساحلی) فاز ۲ و ۳: افزایش ظرفیت تا ۴۷۰ م. م۳ خط دو: ۲۰۰ م. م۳ خط سه: ۶۰۰ م. م۳ فاز ۱: ۷۰ یا ۲۰۰ م. م۳ فاز ۲: ۴۰۰ م. م۳ خط چهار: ۸۰۰ م. م۳ انتقال تا پایان فاز دوم فاز ۱: انتقال ۲۳۰ م. م۳ (و ۵۰ م. م۳ برای مصرف ساحلی) فاز ۲: افزایش ظرفیت به ۸۰۰ م. م۳ فاز ۳: - خط پنج: ۲۱۰ م. م۳ فاز ۱: ۹۵ م. م۳ فاز ۲: افزایش ظرفیت تا ۲۱۰ م. م۳
پیشینه
گشایش	خط یک: فاز ۱: ۱۳ آبان ۱۳۹۹

برای این منظور تاکنون طرح ۵ مسیر و خط آبگذر نهایی و عملیاتی شده است که برای انتقال آب دریای جنوب به ۷ استان است و طول این خطوط انتقال آب ۳۷۰۰ کیلومتر می‌باشد.

اهداف و دلایل توجیهی طرح

در مطالعات جامع آب کشور با افق ۱۴۲۵ به این نتیجه رسیده شد که در منطقه در محدوده رشته کوه زاگرس تا منتهی علیه شرق کشور تا افق ۱۴۲۵ برای تامین نیازهای آب شرب و صنعت به میزان ۲ میلیارد متر مکعب کمبود آب وجود دارد. از طرف دیگر در این مطالعات نتیجه‌گیری شد که برای توسعه پایدار در این منطقه از ایران باید هم مصرف آب کشاورزی و هم سطح زیر کشت محصولات کشاورزی کاهش یابد و با این وجود کسری آب وجود خواهد داشت و امکان تامین این ۲ میلیارد متر مکعب برای شرب و صنعت وجود ندارد.

از طرف دیگر در قوانین کشوری خرید آب کشاورزی و تغییر کاربری آن برای صنعت و شرب (خدمات) ممنوع شده است و تلاش‌ها برای تصویب قوانین جدید در مجلس برای ایجاد امکان خرید و فروش آب و ایجاد بازار آب ناموفق بوده است.

لذا برای تامین این ۲ میلیارد متر مکعب دو راه پیشنهاد شد که مورد اول شامل خرید آب آمو دریا از کشور تاجیکستان و راه دوم شیرین سازی آب دریای جنوب و انتقال به مقاصد مصرف در این منطقه از فلات مرکزی ایران بود. برای خرید آب از تاجیکستان و انتقال به این منطقه از ایران مذاکراتی هم انجام شد. در نهایت شیرین سازی و انتقال آب از دریای جنوب به مناطق دارای کسری آب برای صنعت و شرب در فلات مرکزی ایران با قید این شرط که تمام هزینه تامین آب برای صنعت توسط بخش خصوصی تامین شود و برای تامین آب شرب، سهم ۲۰٪ از خطوط لوله در نظر گرفته شود تا در صورت نیاز دولت آب برای شرب خریداری کند، در دستور کار قرار گرفته شد.

در این مطالعات دو گزینه دیگر خرید آب از حوضه آبریز رود سند و پاکستان و استفاده از سدهای زیرزمینی در سواحل و در مسیر رودهای زیرزمینی بررسی نشد. حوضه آبریز رود سند با آورد آب سالانه ۲۴۳ میلیارد متر مکعب به دلیل وضعیت زمین‌شناسی و رسوبات بسیار بالای همراه آب، ظرفیت ساخت سدهای بزرگ با طول عمر بالا و ذخیره‌سازی قابل توجه آب در حوضه آبریز را ندارد و سدهای موجود نیز به با سرعت بالا در حال پر شدن با رسوبات می‌باشند.

از حدود ۶۰ میلیارد متر مکعب آب مصرفی در محدوده سرزمین کم آب مورد بررسی، ۲ میلیارد متر مکعب به مصرف صنعت می‌رسد که این میزان تا ۳۰ سال آینده (افق ۱۴۲۵) به بیش از ۳ میلیارد متر مکعب خواهد رسید. برای تامین این میزان آب در این محدوده برآوردها نشان می‌دهد برای مصارف بخش صنعت سالیانه ۹۵۰ میلیون مترمکعب کمبود آب خواهند بود که برای تامین نیازهای این بخش نیاز است از طریق انتقال آب از دریا تامین شود.

مطالعات فنی و اقتصادی انجام شده نشان می‌دهد انتقال آب شیرین شده از دریای عمان و خلیج فارس به مجتمع‌های صنعتی و معدنی جنوب شرق ایران اقتصادی تر از انتقال ماده معدنی به سواحل خلیج فارس است. در این راستا طرح شیرین سازی و انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به معادن جنوب شرق کشور برنامه‌ریزی شد تا ایجاد ارزش افزوده معدنی بالا، فرآوری مواد معدنی و جلوگیری از خام فروشی و در نتیجه جهش تولید و توسعه در این بخش محقق شود.

در فروردین ماه سال ۱۳۹۵ وزیر نیروی وقت ایران از طرح در دست بررسی انتقال آب از دریای جنوب به ۱۷ استان برای تأمین نیاز بخش‌های مختلف به ویژه صنعت گفت. در این طرح تا افق سال ۱۴۲۰ برای تامین بخشی از نیاز آبی به ۱۷ استان آبرسانی می‌شود که شامل ۷۹٪ مساحت کشور می‌شود.

تاریخچه

با توسعه صنایع فلات مرکزی ایران و افزایش نیاز به آب برای تامین نیاز آن‌ها و توسعه صنعتی نیاز به تغییر کاربری آب‌های موجود در منطقه (که اکثراً در کشاورزی استفاده می‌شدند) برای استفاده صنعت و خدمات به وجود آمد ولی قوانین موجود اجازه خرید و فروش آب چاه کشاورزی برای استفاده در صنعت یا حتی شرب را نمی‌داد. با همراهی وزارت نیرو سال‌ها سعی شد قوانین خرید و فروش آب و تغییر کاربری آب چاه کشاورزی برای صنعت در مجلس تصویب شود ولی این مهم با مخالفت اکثر نمایندگان ادوار مجلس و وزارت خانه‌های جهاد کشاورزی در دولت‌های مختلف اتفاق نیفتاد و ممنوعیت فروش آب کشاورزی برای صنعت و خدمات پابرجا ماند.

با توسعه صنایع معدنی و فرآوری محصولات آن در استان کرمان نیاز به آب در این صنایع تشدید شد. از طرف دیگر خشکسالی و بحران آب شدیدی در دشت‌های رفسنجان و سیرجان در سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ به وجود آمد، به طوری که چاه‌هایی که از عمق ۷۰ متری آب می‌کشیدند تا عمق ۳۰۰ متر هم دیگر آبی نداشتند. قوانین موجود نیز اجازه خرید آب چاه کشاورزی برای مصارف در صنعت و کاهش سطح زیر کشت کشاورزی را نمی‌داد. در این شرایط سندی در وزارت نیرو تهیه و به برخی صنایع فلات مرکزی ابلاغ شد که در این شرایط تا تاریخ مشخصی دیگر امکان تامین آب آن‌ها از منابع موجود در این فلات وجود ندارد و باید تا قبل از تاریخ مشخص شده با هزینه خود یا صنایع را به کنار دریا ببرند یا آب دریا را به این صنایع منتقل نمایند. مطالعات فنی و اقتصادی مختلف برای بررسی دو گزینه انجام شد و نتیجه گرفته شد انتقال آب دریا به کنار معادن و فرآوری محصولات در کنار معدن (مانند معادن و صنایع گل گهر) به صرفه تر از انتقال مواد معدنی به سواحل است.

در این شرایط برخی شرکت‌های صنعتی و معدنی در استان کرمان و یزد شرکت تأمین و انتقال آب خلیج فارس (WASCO) را برای تامین آب این صنایع تأسیس کردند و کار ایجاد خط اول انتقال آب دریا به این صنایع با عنوان طرح ملی ساقی کوثر برای ساخت تأسیسات شیرین سازی و انتقال آب دریا به ظرفیت ۵۹۵ میلیون متر مکعب در روز ظرف ۲ سال در اواخر دولت دهم و در اردیبهشت سال ۱۳۹۲ به صورت رسمی با حضور رئیس‌جمهور احمدی‌نژاد در بندرعباس شروع شد. پروژه خط اول در دولت یازدهم و دوازدهم در حالی اجرا شد که با مخالفت شدید وزارت نیرو و شخص وزیر وقت نیرو (حمید چیت چیان) و وزیر راه و شهرسازی (عباس آخوندی) همراه بود صنایع در خفا و بدون کمترین حمایتی از طرف دولت، با توجه به داشتن مجوز برداشت آب دریا از وزارت نیرو و مجوز شروع کار که در دولت دهم صادر شده بود و طی کردن فرایند اخذ مجوز محیط زیستی، این طرح خط لوله انتقال آب دریا را اجرا کردند و در مراحل نهایی به تدریج وزارت‌خانه‌های مربوط و وزرای وقت توجیه شده و حتی در مراحل پایانی ساخت و افتتاح پروژه حضور پر رنگ داشتند.

در آبان ۱۳۹۹ در مراسم افتتاح پروژه خط اول انتقال آب دریا، رئیس‌جمهور حسن روحانی این خط لوله انتقال آب را خط انتقال امید به مردم منطقه نامید و بیان کرد «این طرح مال ملت ایران است؛ کارگران، مهندسین، مدیران و همه آنهایی است که تلاش کردند.» همچنین در این مراسم به صورت همزمان طرح انتقال آب دریا به استان اصفهان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی و رضوی اعلام رسمی و شروع شد.

با پیشرفت مناسب خط ۱ انتقال آب دریا به صنایع در استان کرمان و یزد و نمایان شدن آینده موفقیت‌آمیز طرح، صنایع دارای کمبود آب در استان اصفهان نیز در سال ۱۳۹۷ با تأسیس شرکت تأمین آب صفه، ساخت خط لوله شماره ۳ انتقال آب شیرین سازی شده دریا به صنایع استان اصفهان را در دستور کار قرار دادند.

با قطع شدن جریان معمول آب رودخانه هلمند به دشت سیستان و بحران در تامین آب شرب مردم این منطقه و همچنین مشکل تامین آب زاهدان، انتقال آب دریای عمان به این منطقه در قالب خط ۴ انتقال آب دریا به فلات مرکزی در دستور کار قرار گرفت و انتقال آب به استان خراسان جنوبی و رضوی نیز در همین مسیر و طرح خط لوله تعریف شد. انتقال آب در خط لوله شماره ۴ به ۳ استان شرقی کشور بر خلاف خطوط دیگر بخش عمده تامین آب برای مصارف شرب و خدمات در این مناطق است و خریدار دولتی دارد و کارفرمای آن دولتی بوده و شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی است که به نمایندگی از شرکت آب منطقه‌ای ۳ استان شرقی کشور این کار را انجام می‌دهد. برای این منظور در سال ۱۴۰۰ با حمایت وزارت صمت و سرمایه‌گذاری شرکتهای تابعه و وابسته به وزارت صمت، با هدف تامین آب مورد نیاز خدمات، صنایع و معادن سه استان شرقی کشور، شرکت تأمین آب صنایع و معادن (IMWASCO) تأسیس شد که کار ساخت این خط انتقال آب را انجام دهد.

تأمین مالی طرح‌ها

مطالعات فنی و اقتصادی انجام شده نشان می‌دهد انتقال آب شیرین شده از دریای عمان و خلیج فارس به صنایع معدنی جنوب شرق ایران اقتصادی تر از انتقال ماده معدنی به سواحل خلیج فارس است.

در سند تخصیص آب برای طرح‌های انتقال آب شیرین سازی شده به فلات مرکزی ایران قید شده است که تمامی هزینه طرح‌ها توسط بخش‌خصوصی و صنایع خریدار آب تأمین شود و در هر خط انتقال آب در حدود ۲۰٪ از ظرفیت انتقال آب در طرح برای آب شرب مناطق مسکونی در طول مسیر در نظر گرفته شود تا در صورت نیاز دولت از طریق خط لوله خریداری نماید. بخش خصوصی برای تامین مالی در این طرح‌ها (مثل سایر پروژه‌های توسعه‌ای بخش خصوصی) از منابع مختلف از جمله صندوق توسعه ملی و بانک‌ها تامین مالی کرده است.

تأمین برق

برای اجرای ۵ طرح نخست انتقال آب دریا به فلات مرکزی ایران که در حال ساخت است به ۲۰۰۰ مگاوات برق نیاز است (که تأسیسات تولید و انتقال برق این طرح‌ها در قالب خود پروژه توسط مالکان ساخته خواهد شد) و قرار است بخشی از این انرژی از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر و برق سبز تامین شود. در اسناد مادر تمامی این طرح‌های انتقال آب قید شده است که تأسیسات تامین و انتقال آب در این طرح‌ها باید برق خود را با ایجاد نیروگاه، خود تأمین نمایند.

مشخصات مسیرهای خط لوله انتقال آب

برای انتقال آب به فلات مرکزی ایران تاکنون ۵ خط طرح‌ریزی و تخصیص آب داده شده اشت. خط نخست به طول ۸۲۶ کیلومتر و ظرفیت سالانه ۱۸۰ میلیون متر مکعب اجرا شده و به بهره‌برداری رسیده و که این خط ۵۰ میلیون متر مکعب آب شیرین‌سازی‌شده دریا را به استان هرمزگان و ۱۳۰ میلیون متر مکعب به سه مجموعه صنعتی گل گهر و مس سرچشمه در استان کرمان و چادرملو در استان یزد می‌رساند. خط ۲ از مبدأ خلیج فارس و استان هرمزگان با ظرفیت ۲۰۰ میلیون متر مکعب در سال به سمت استان‌های کرمان و یزد می‌رود. خط ۳ شامل انتقال آب به طول ۹۱۰–۱۰۸۰ کیلومتر از تنگه هرمز به استان اصفهان است که ۲۰۰ میلیون متر مکعب را در فاز اول و ۴۰۰ میلیون متر مکعب را در فاز دوم به این استان منتقل می‌کند. خط چهارم شمال انتقال ۸۰۰ میلون متر مکعب آب تا فاز سوم از دریای عمان در ساحل چابهار به استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و رضوی است. خط پنجم نیز شامل شیرین سازی و انتقال ۹۰ میلیون متر مکعب از خلیج فارس به مناطق صنعتی و جمعیتی استان فارس است.

خط یا مسیر یک

خط نخست شامل شیرین سازی ۱۸۰ میلیون متر مکعب آب دریا از ۳۰ کیلومتری شرق بندرعباس در تنگه هرمز و دهانه خلیج فارس است که ۵۰ میلیون متر مکعب آن به مصرف خود استان هرمزگان می‌رسد و باقی ۱۳۰ میلیون متر مکعب به مراکز صنعتی و جمعیتی استان‌های کرمان و یزد منتقل می‌شود. این طرح در روز ۱۳ آبان ۱۳۹۹ افتتاح شد. این طرح در ۳ قطعه به طول ۸۲۶ کیلومتر لوله گذاری شده و دارای ۱۲ ایستگاه پمپاژ می‌باشد و با حجم سرمایه‌گذاری ۲۰ هزار میلیارد تومانی اجرا و افتتاح شده. طول این خط انتقال با احتساب انشعابات ۹۷۰ کیلومتر می‌باشد.

حوضچه آرامش مجموعه آب شیرین کن خط اول

قطعه نخست طرح از ۳۵ کیلومتری غرب شهر بندرعباس از محل تأسیسات آب شیرین کن (مجاور کارخانه کشتی سازی) آغاز شده و در ادامه به سمت شمال از ارتفاعات وارد دشت شده و در ارتفاع ۱۸۰۰ متری از سطح دریا به سمت مجتمع گل گهر واقع در ۵۰ کیلومتری جنوب غربی سیرجان می‌رسد. پس از آن در ارتفاع ۲۷۵۰ متری به سمت معادن مس سرچشمه واقع در جنوب غرب شهر رفسنجان در استان کرمان ادامه می‌یابد. سپس از ایستگاه شماره ۳ قطعه دوم خط انتقال در ارتفاع ۱۱۹۰ متری به سمت یزد تا منطقه صنایع فولادی اردکان یزد در شمال غرب شهر یزد ادامه مسیر می‌دهد که طبق برنامه‌ریزی انجام شده در آینده به سمت معادن چادرملو خواهد رسید و این یعنی ایجاد خط انتقال به طول ۸۲۰ کیلومتر و استفاده از لوله‌هایی به قطر ۱۲۰۰ تا ۱۶۰۰ میلی‌متر.

خط یا مسیر دو

خط دوم شامل شیرین سازی ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب دریا از ۳۰ کیلومتری غرب بندرعباس است که این آب توسط خط لوله شماره دو به موازات لوله خط ۱ به مقصد مراکز صنعتی و جمعتی استان کرمان و یزد منتقل می‌شود. که ۵۰ میلیون متر مکعب آن به مصرف خود استان هرمزگان می‌رسد و باقی ۱۳۰ میلیون متر مکعب به مراکز صنعتی و جمعیتی استان‌های کرمان و یزد منتقل می‌شود.

در ابتدا طرح خط دوم انتقال آب دریای جنوب به فلات مرکزی با هدف اصلی انتقال آب به استان خراسان جنوبی و خراسان رضوی طراحی شد ولی طرح انتقال آب به این دو استان از طریق این مسیر لغو شد تا انتقال آب به این استان‌ها از مسیر خط ۴ انتقال آب انجام شود.

خط سوم به استان اصفهان

مسیر طرح انتقال آب دریا به اصفهان (خط ۳ و ۶)

در خط سوم، ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب دریا از مبدأ تنگه هرمز (۲۰۰ م.م. م از شرق بندرعباس و ۴۰۰ م.م. م از ساحل سیریک) شیرین‌سازی‌شده و از استان کرمان و یزد به مقصد صنایع و مراکز جمعیتی استان اصفهان در ارتفاع ۱۵۰۰ متری پمپاژ و منتقل می‌شود. میزان سرمایه‌گذاری در این پروژه ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار است.

برای طرح انتقال آب به اصفهان ۲۰ مسیر مورد مطالعه قرار گرفت و به دلیل غلظت املاح کمتر آب در تنگه هرمز (در مقایسه با خلیج فارس)، گزینه برتر آبگیری از ساحل دریای عمان در استان هرمزگان و انتقال از مسیر استان‌های کرمان و یزد تشخص داده شد. همچنین این مسیر امکان دفع شورابه به آب‌های آزاد دریای عمان را داشت. پس از تکمیل مطالعات طرح و انجام ارزیابی‌های زیست‌محیطی، عملیات اجرایی طرح در شهریور ماه سال ۱۴۰۱ آغاز شد.

شرکت‌های شرکت فولاد مبارکه، شرکت ذوب آهن اصفهان، اتاق بازرگانی اصفهان، پالایشگاه نفت اصفهان، سازمان همیاری شهرداری‌های استان اصفهان، شهرداری اصفهان و شرکت فلز تدارک فولاد مبارکه در این طرح سهامدار هستند. ابَرپروژه انتقال آب به استان‌های مختلف از جمله استان صنعتی اصفهان می‌تواند زمینه‌ساز توسعه روزافزون مجموعه‌های بزرگ و کوچک تولیدی، رونق کسب و کار، جهش تولید، درآمدزایی و اشتغالزایی باشد. از سویی دیگر، توسعه صنایع از جمله فولاد در سطح کلان و دیگر مجموعه‌های تولیدی بزرگ و کوچک در زُمره برنامه‌ها و سیاست‌های مدیران و تصمیم‌گیران است و همین امر می‌طلبد که منابع آب تازه‌ای به این مناطق اضافه شود زیرا با منابع موجود نمی‌توان از پسِ نیاز بخش‌های مختلف به ویژه صنعت و تولید برآمد.

فاز اول طرح (خط ۳) برای انتقال ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب شیرین‌سازی‌شده در مسیر۵۲۰ کیلومتری از سیرجان تا اصفهان است و هزینه اجرای این فاز ۲۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است. طول کل این خط انتقال آب ۱۰۸۰ کیلومتر از ساحل شرق بندرعباس تا اصفهان می‌باشد.

فاز دوم طرح (خط ۶) برای انتقال ۴۰۰ میلیون متر مکعب از ساحل سیریک تا اصفهان به طول ۹۱۰ کیلومتر است که هزینه اجرای فاز دوم ۱۱۳ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان است و به منظور انتقال تا ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب از دریای عمان تعریف شده است. طول مسیر این طرح ۴۳۴ کیلومتر است.

۷ مسیر پیشنهادی برای خط لوله انتقال آب به اصفهان در فاز مطالعاتی طرح

خط چهارم در شرق

در خط چهارم، آب دریای عمان از ساحل شرق شهر چابهار به استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی منتقل می‌شود. این طرح به طول ۱۳۴۲ کیلومتر با سرمایه‌گذاری ۱۶۱ هزار میلیارد تومانی (۳٫۲ میلیارد دلار) اجرایی شد. تاریخ پایان این طرح سال ۱۴۰۴ پیش‌بینی شده است. ظرفیت انتقال آب خط لوله این طرح ۲٫۴ میلیارد متر مکعب آب شیرین‌سازی‌شده تا مقاصد مصرف می‌باشد. طرح انتقال آب از این مسیر، بزرگ‌ترین طرح شیرین سازی و انتقال آب شیرین‌سازی‌شده دریا است.

در ابتدا قرار بر اجرای طرح انتقال آب دریا به خراسان جنوبی و رضوی از طریق دریای عمان بود که توسط کنسرسیوم و شرکتی با عنوان تابش اجرایی شود اما در دوره‌ای بنا به تاکیدات رزم حسینی، استاندار سابق خراسان رضوی، مقرر شد انتقال آب به مشهد از خلیج فارس (که حداقل ۶۰ کیلومتر مسیر نزدیک‌تری دارد) انجام شود. در نهایت این طرح به مهندسان مشاور عرضه شد و ساخت این خط انتقال به این دو استان را از طریق دریای عمان و در مسیر خط ۴ سهل تر و ۳–۴ سال سریع تر تشخیص دادند. دلیل این موضوع توپوگرافی زمین در خط انتقال نزدیک تر از مسیر بندرعباس، کرمان، خراسان جنوبی و مشهد ذکر شد که با حدود ۱۳۰۰ کیلومتر طول مسیر تا شهر مشهد، نیاز به عبور از کوه‌ها و حفاری تونل دارد و ۴–۳ سال زمان رسیدن آب به خراسان رضوی را به تعویق می‌انداخت.

علی عبداللهی، مجری طرح مطالعات نمک‌زدایی و انتقال آب از دریای عمان به استان‌های شرقی کشور در سال ۱۳۹۹ گفت بود که با توجه به این که مسیر انتقال آب خلیج‌فارس (به خراسان در خط ۲) هم اینک ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی را داراست و هزینه‌های کمتری برای انتقال آب به استان‌های خراسان جنوبی و خراسان رضوی دارد (و حدود ۶۰ کیلومتر طول مسیر کوتاه‌تر است) با تصمیم رئیس‌جمهور، تأمین آب صنایع این استان‌ها از طریق خط دو خلیج‌فارس انجام خواهد شد.

این خط از خلیج فارس برای استان فارس با ظرفیت اولیه ۹۵ میلیون مترمکعب در سال و ظرفیت نهایی ۲۱۰ میلیون مترمکعب در دست اجرا است.

خط پنجم در غرب

خط پنجم شامل انتقال آب شیرین‌سازی‌شده از خلیج فارس به متقاضیان در استان فارس می‌باشد که در فاز اول ظرفیت انتقال ۹۵ میلیون متر مکعب آب را دارد که در فاز دوم و نهایی، ظرفیت انتقال به ۲۱۰ میلیون متر مکعب می‌رسد. این طرح با مشکل جذب سرمایه‌گذار و خریدار آب مواجه بوده است. در گذشته بخشی از آب آشامیدنی استان بوشهر از طریق انتقال آب از استان فارس تأمین می‌شد.

طول این خط لوله در حدود ۷۰۰ کیلومتر بوده و قیمت تمام شده آب منتقل شده در مقصد در حدود ۲ یورو است.

جستارهای وابسته

• خط شماره ۴ انتقال آب دریای عمان به شرق ایران
• خط ۳ انتقال آب دریای جنوب به فلات مرکزی ایران (به استان اصفهان)
• طرح احیای دریاچه جازموریان با انتقال آب دریای عمان
• خط شماره ۱ انتقال آب دریای جنوب به فلات مرکزی ایران (به استان کرمان و یزد)