فریدیش ریس
فریدیِش ریس (مجاری: Riesz Frigyes؛[الف] ۲۲ ژانویه ۱۸۸۰ – ۲۸ فوریه ۱۹۵۶) ریاضی‌دان مجار بود که با برادرش مارتسل ریس کمک‌های بنیادینی به توسعهٔ آنالیز تابعی کرد.[۱][۲]
| فریدیِش ریس | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۲۲ ژانویهٔ ۱۸۸۰ دیور، اتریش-مجارستان |
| درگذشت | ۲۸ فوریهٔ ۱۹۵۶ (۷۶ سال) بوداپست، جمهوری خلق مجارستان |
| شناخته‌شده برای | آنالیز تابعی معادله انتگرالی نظریه ارگودیک قضیه نمایش ریس قضیه ریس–فیشر فضای ریس فضای هاردی فضای لبگ لم ریس Radon–Riesz property proximity space قضیه فردریش و مارتسل ریس |
| پیشینه علمی | |
| شاخه(ها) | ریاضیات |
| استاد راهنما | Gyula Vályi |
| دانشجویان دکتری | János Aczél Steven Gaal John Horvath Tibor Radó آلفرد رنیی |
زندگی‌نامهویرایش
او و برادر کوچکترش مارتسل ریس در یک خانواده یهودی در دیور به دنیا آمدند. در سال‌های ۱۹۱۱ – ۱۹۱۹ ریس در دانشگاه فرانتس یوزف در شهر کُلُژوار، در اتریش-مجارستان استاد دانشگاه بود. بعد از جنگ جهانی اول، بنا بر پیمان تریانون، ترانسیلوانی و کُلُژوار به رومانی تعلق بخشید؛ و این دانشگاه در سال ۱۹۲۱ به سگد با نام دانشگاه سگد نقل مکان کرد.[۳] ریس به عنوان رئیس و هم استاد در دانشگاه سگد و همچنین عضو فرهنگستان علوم مجارستان[۴] فعالیت داشت. او همچنین ژورنالی ریاضی[ب] را به همراه آلفرد هار در ۱۹۲۲ تأسیس نمود.[۵]
ریس کارهای بنیادینی در زمینه توسعه آنالیز تابعی انجام داد و دستاوردهای او در فیزیک کاربردهای مهمی دارد. وی نظریه طیفی را برای عملگرهای متقارن کراندار[پ] به شکل استاندارد امروزین آن بنا نهاد.[۲] او همچنین به حوزه‌های مختلفی چون نظریه ارگودیک، توپولوژی نیز کمک شایانی نموده و اثبات مقدماتی برای نظریه ارگودیک میانگین[ت] ارائه نمود.
او برای سخنرانی روشی غیرمعمولی داشت؛ با دستیار و استادی پاره وقت وارد سالن سخنرانی می‌شد، سپس استاد خواندن بخش‌هایی از کتاب راهنمای ریس را شروع می‌کرده و دستیار معادله مناسب را روی تخته سیاه می‌نوشت و خود ریس کنار می‌ایستاد، و گاه‌گاهی سر تکان می‌داد.[۶]
ریاضی‌دان سوییسی-امریکایی ادگار لورچ در ۱۹۳۴ در سگد تحت مدیریت ریس به سر برد و خاطراتش را شامل همکاری با ریس در این مدت به رشتهٔ تحریر درآورد.[۳]
انتشاراتویرایش
Riesz, Frigyes; Szőkefalvi-Nagy, Béla (1990) [1955]. Functional Analysis. New York: Dover Publications. ISBN 978-0-486-66289-3.
یادداشتویرایش
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
- ↑ Calendar of Historical Events, Births, Holidays and Observances
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Eberhard Zeidler: Nonlinear Functional Analysis and Its Applications: Linear monotone operators. Springer, 1990 [۱]
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Lorch, Edgar R. (1993). Hersh, Rubem (ed.). "Szeged in 1934". Amer. Math. Monthly (به انگلیسی). 100 (3): 219–230. doi:10.2307/2324453. JSTOR 2324453.
- ↑ János Horváth: A Panorama of Hungarian Mathematics in the Twentieth Century, Volume 1, Springer, 2006 [۲]
- ↑ «Acta Scientiarum Mathematicarum». scimagojr.com.
- ↑ Wróblewski, Andrzej Kajetan (September 2008). "Czyściec, niebo i piekło". Wiedza i Życie: 65.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Frigyes Riesz». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۱.
پیوند به بیرونویرایش
- فریدیش ریس در پروژه تبارشناسی ریاضی
- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "فریدیش ریس", MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews
- Hersh, Reuben; John-Steiner, Vera (1993). "A Visit to Hungarian Mathematics" (PDF). Mathematical Intelligencer. 15 (2): 13–26. doi:10.1007/bf03024187.