فضل بن شاذان
ابومحمد فضل بن شاذان بن خلیل ازْدی یا ابن شاذان نیشابوری (فوت ۲۶۰ق-۸۷۳م) محدث، متکلم و فقیه شیعه دوازده امامی بود. وی از اصحاب محمد بن علی (جواد)، علی بن محمد و حسن بن علی (عسکری) (ائمه نهم، دهم و یازدهم شیعه) بود. برخی از محدثین وی را از اصحاب علی بن موسی الرضا، امام هشتم شیعیان دانسته‌اند. وی ۱۸۰ جلد کتاب در دفاع از شیعه نوشت.
فضل بن شاذان بن خليل ابو الازدی النيشابوری | |
|---|---|
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | اواخر قرن دوم هجری |
| درگذشته | اوايل ۲۶۰ ه.ق |
| محل دفن | نیشابور |
| دین | اسلام |
| والدین |
|
| مذهب | شیعه |
| آثار معروف | حدود ۱۸۰ کتاب توسط فضل بن شاذان تألیف شده است. |
| تحصیلات | نیشابور و بغداد و کوفه |
| پیشه | کلام و فقه و حدیث |
از دیگر آثار او می توان به کتاب فی الجبر و التشبیه، کتاب المسائل الاربع فی الامامه اشاره کرد. فضل بن شاذان عمری دراز یافت و در سال ۲۶۰ هجری قمری درگذشت. آرامگاه وی در نیشابور و هم‌جوار بهشت فضل است. گورستان عمومی نیشابور به دلیل وجود آرامگاه فضل بن شاذان، بهشت فضل نام گرفته است. بنابر برخی تحقیقات، فضل بن شاذان، همان فضل بن سنان مورد اشاره شیخ طوسی در رجال است که یکی از وکلای علی بن موسی الرضا دانسته شده است.
.jpg)
فضل بن شاذان از اصحاب محمد بن علی جواد است که دو امام بعدی شیعه یعنی علی بن محمد هادی و حسن عسکری را هم درک کرده است. بیش از صد عنوان کتاب در زمینه فقه و حدیث تالیف کرده و بر فرقه های ضالّه ردّیه نوشته است. سی عنوان آن را شیخ طوسی نام برده‌است. کتاب فی الجبر و التشبیه، کتاب المسائل الاربع فی الامامه از جلمه این آثار است.از تالیفات او جز اندکی باقی نمانده است.
نام و تبار ویرایش
نسب ابومحمد فضل بن شاذان به قبیله عرب اَزْد[یادداشت ۱] می‌رسید.[۱] پدر فضل، شاذان بن خلیل از اصحاب یونس بن عبدالرحمان بود.[۲]
زندگی‌نامه ویرایش
در مورد زندگی فضل بن شاذان اطلاعات دقیقی به دست نرسیده و رفع تناقض بین اطلاعات پراکنده موجود نیز تاحدی مشکل است. ظاهراً او در نیشابور متولد شده است. [۳] عطاردی، حدیث‌شناس شیعه در کتاب راویان امام رضا گزارش می‌کند که فضل از جمله افرادی بود که با مخالفان به مناظره می‌نشست که مناظرات و احتجاجات وی از راه بیان و قلم معروف می‌باشد.[۴] به گفته طوسی رجال‌شناس شیعه، فضل یکی از فقیهان و متکلمان می‌باشد. [۵] نجاشی یکی دیگر از رجال‌شناسان شیعه، وی را به عنوان فردی ثقه معرفی می‌کند که در میان اصحاب حدیثی شناخته شده است.[۶] فضل در اواخر عمر خود در روستایی در حوالی بیهق ساکن شده بود و در همان روستا درگذشت.[۷]
آثار ویرایش
به گفته نجاشی رجال‌شناس شیعه، حدود ۱۸۰ کتاب توسط فضل بن شاذان تألیف شده است.[۸] در این میان طوسی در الفهرست و نجاشی در کتاب رجال برخی آثار او را آورده‌اند، از جمله: الفرائض الكبير، الفرائض الصغير، الطلاق، المسائل الاربع في الامامه، الرد على الأصم، الاعراض والجواهر، العلل و الایمان.[۹][۱۰]
یادداشت‌ها ویرایش
- ↑ نام عمومی مجموعه‌ای از قبایل کهن عرب می‌باشد که چندین قبیله مهم، از جمله اوس، خزرج و خُزاعه از فروع آن دانسته شده‌اند. بر پایۀ منابع نسب‌شناسی، ازد نام نیای مشترک این قبایل بوده است که با سلسلۀ نسبی به صورت «ازد بن غوث بن نیت بن مالک بن زید بن کهلان بن سبأ‌بن یشجب بن یعرب بن قحطان»، به قحطان منتهی می‌گردد(ببینید: بهرامیان، «ازد»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.)
پانویس ویرایش
- ↑ پاکتچی، «ابن شاذان، ابومحمد»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ خوئی، معجم رجال الحدیث، ۳۰۹.
- ↑ پاکتچی، «ابن شاذان، ابومحمد»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ عطاردی، راویان امام رضا علیه‌السلام در مسندالرضا، ۳۴۱.
- ↑ طوسی، الفهرست، ۱۹۷.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۳۰۷.
- ↑ خوئی، معجم رجال الحدیث، ۳۱۵.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۳۰۷.
- ↑ طوسی، الفهرست، ۱۲۴.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۳۰۷.
منابع ویرایش
- خوئی، سیدابوالقاسم. معجم رجال الحدیث. ج. ۱۴. قم: مؤسسه الخوئی الإسلامیة.
- نجاشی، ابوالعباس (۱۴۰۷). رجال النجاشی. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
- طوسی، محمد بن حسن (۱۴۱۷). الفهرست. قم: مؤسسة نشر الفقاهة.
- دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ۱۳۹۹.
- عطاردی، عزیزالله (۱۳۶۷). راویان امام رضا علیه‌السلام در مسندالرضا. مشهد: کنگره جهانی حضرت رضا علیه‌السلام.