محمد محمدعلی

محمد محمدعلی نویسندهٔ معاصرِ ایرانی، زادهٔ اردیبهشت سال ۱۳۲۷ خورشیدی در تهران است. وی در ماجرای اتوبوس ارمنستان در سال ۱۳۷۵ و در جریان قتل‌های زنجیره‌ای در لیست چهره‌های فرهنگی اعزامی بود که قرار بود در اتوبوس توسط دولت جمهوری اسلامی به قتل برسند.

نویسنده محمد محمدعلی
زادروز	۱۳۲۷ تهران
پیشه	نویسنده
شناخته‌شده برای	ادبیات فارسی

سال شمار زندگی

• متولد ۷ اردیبهشت ۱۳۲۷
• ۱۳۴۳ - نفر اول منطقه آموزش پرورش در مسابقه داستان‌نویسی انجمن ایران و آمریکا
• ۱۳۴۴- انتشار سالنامه مرویٍ و نگارش چند نمایش‌نامه در دبیرستان مروی
• ۱۳۴۷ - دریافت لوح افتخار روزنامه‌نگاری دبیرستان‌ها از وزیر آموزش و پرورش
• ۱۳۴۹ - اعزام به خدمت سربازی در سپاه ترویج و آبادانیٍ و نگارش طرح‌های اولیهٔ داستان‌های درهٔ هندآباد گرگ داره، و از ما بهتران
• ۱۳۵۳- ورود به دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی
• ۱۳۵۴ - استخدام در سازمان بازنشستگی کشوری و ازدواج با نسرین کیهانی
• ۱۳۵۶ - عضویت در کانون نویسندگان ایران
• ۱۳۵۸ - انتخاب به عنوان بازرس مالی کانون نویسندگان ایران
• ۱۳۵۹ - سردبیر فصل نامه برج
• ۱۳۶۰ - تشکیل جلسه داستان‌نویسی پنج شنبه (همراه با هوشنگ گلشیری و…)
• ۱۳۶۴ - تشکیل جلسه شاعران سه شنبه (همراه با جواد مجابی، محمد مختاری و حمیدرضا رحیمی)
• ۱۳۶۹- انتقال از سازمان بازنشستگی به وزارت علوم و آموزش عالی
• ۱۳۷۳- مشارکت در تدوین متن مشهور به ۱۳۴ «ما نویسنده‌ایم»
• ۱۳۷۵ - حسابدار و مسوول کمیته امور مالی کانون نویسندگان ایران
• ۱۳۷۵ - همراهی با بیست نویسنده و شاعر، در سفر ناموفق به ارمنستان
• ۱۳۷۶- سردبیری داستان‌های ویژه نامه‌های ادبی مجله آدینه
• ۱۳۷۷ - دریافت دیپلم افتخار بیست سال داستان‌نویسی ایران از وزیر ارشاد
• ۱۳۷۹ - انتشار شرح سفر بیست و یک نویسنده به ارمنستان در روزنامه فتح
• ۱۳۸۰ - یکی از پنجاه نویسنده دعوت شده از سراسر جهان، به فستیوال ادبی برلین - ترجمه چند داستان کوتاه، همکاری با مجله کارنامه و…
• ۱۳۸۱ - برنده جایزه بهترین رمان سال جایزه یلدا به خاطر رمان برهنه در باد و بازنشستگی از وزارت علوم و آموزش عالی و اشتغال در مؤسسه فرهنگی هنری کارنامه به عنوان مدرس
• ۱۳۸۳ - سخنرانی در کتابخانه مرکزی تورنتو و مونترال و سخنرانی در دانشگاه علم و صنعت دربارهٔ نفی اقتدارگرایی
• ۱۳۸۵ - انتشار ترجمه رمان نقش پنهان به ترکی استانبولی و سخنرانی در کتابخانه مرکزی دانشگاه توب و بیلسکی ترکیه
• ۱۳۸۷ - بزرگداشت و دریافت لوح سپاس در نشر ثالث

فعالیتها

در گذشته نه چندان دور به صورت فعال عضو کانون نویسندگان ایران بوده که پیرو این عضویت فعالیت سیاسی اندکی نیز داشته‌است. البته هم‌اکنون نیز عضو کانون است ولی مانند سابق فعال نیست. در حال حاضر به آموزش نویسندگی در چند مؤسسه نشر مشغول است. نویسندگی کتابهای رمان، فعالیت در نشریات ادبی از جمله سایر فعالیت‌های دیگر اوست.

سبک نوشته‌ها

اکثر آثار محمد محمدعلی به شیوه‌ای واقع گرایانه به زندگی فقر زده مردم پرداخته‌است و به نوعی سمبولیسم را با واقعیات اجتماعی تلفیق کرده‌است. مرگ و مرگ طلبی از مضامین اصلی رمان‌های اوست. همچنین توجهی خاص به آب و معضلات ناشی از آن و ریشه یابی این مسئله نشان می‌دهد. در واقع می‌توان گفت که هیچ نویسنده‌ای به اندازه او بر آب و نان و مسائل مترتب بر آن تمرکز نکرده‌است. تقریباً در تمام رمان‌هایش چندآوایی داستانی وجود دارد و بدنه داستان از زبان راوی‌های متعدد و گاه راوی- نویسنده شکل می‌گیرد. همچنین در بیشتر آن‌ها عدم قطعیت و تعلیقی در پایان بندی دیده می‌شود.

فهرست آثار

مجموعه داستان

• درهٔ هندآباد گرگ داره (۱۳۵۴)(انتشارات پیروز)
• از ما بهتران (۱۳۵۷) (انتشارات رواق)
• بازنشستگی و داستان‌های دیگر (۱۳۶۶) (انتشارات آگاه) و انتشار ویژه نامه هنر و ادبیات «مس» (انتشارات نگاه)
• چشم دوم (۱۳۷۳) (انتشارات مرکز)
• دریغ از رو به رو (۱۳۷۸) (انتشارات راهیان اندیشه)

رُمان

• رعد و برق بی باران (۱۳۷۰)(نشر بزرگمهر)
• نقش پنهان (۱۳۷۰) (انتشارات قطره)
• باورهای خیس یک مرده (۱۳۷۶) (نشر علم)
• برهنه در باد (۱۳۷۹) (نشر مرکز)
• قصهٔ تهمینه (۱۳۸۲) (انتشارات افق)
• آدم و حوا (۱۳۸۲) (انتشارات کاروان)
• جمشید و جمک (۱۳۸۳) (انتشارات کاروان)
• مشی و مشیانه (۱۳۸۶) (انتشارات کاروان)
• جهان زندگان (1394) (کتابسرای تندیس)

مقالات و آثار دیگر

• جنگ مس (۱۳۶۶) انتشارات نگاه
• سه گفت و گو با احمد شاملو، محمود دولت‌آبادی و اخوان ثالث (۱۳۷۲)- انتشارات قطره
• فراخوان فرزانگان (مقاله) (۱۳۷۳)- مجلهٔ تکاپو
• پنج سال قبل از ۱۹۸۵ (سفرنامه شوروی - ۱۳۷۸) انتشارات علم
• از کیومرث تا همای/ ۱۳۹۵ / کتابسرای تندیس
• جستاری در وغ وغ ساحاب، محمد محمدعلی، کتابسرای تندیس، تهران، ۱۳۹۷.

کتاب‌های دربارهٔ محمد محمدعلی

• واقعیت و رؤیا (گفتگو با محمد محمدعلی)- علیرضا پیروزان- انتشارات افق (۱۳۸۳)
• از قعر دره تا روز اول عشق (گفتگو با محمد محمدعلی)- فرامرز پورنوروز- انتشارات پرینت دیپو- ونکوور (۲۰۰۵)
• بررسی سیمای زن در رمان‌های محمد محمدعلی - فرانک جهان‌بخش- انتشارات هورمزد(۱۳۸۸)

منابع

• زندگی‌نامه و داستانی از محمدعلی
• محمد محمدعلی، نقش پنهان، انتشارات کاروان، ۱۳۸۰

جمشید برزگر. «سالگرد 'سفر مرگ'؛ اتوبوسی که دیگر حرکت نمی‌کند؟». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۶.

«مروری بر قتلهای زنجیره‌ای پس از هفت سال: بخش سوم اتوبوس مرگ». رادیوفردا. ۳ آذر ۱۳۸۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۱۶.

«akhbare-rooz (iranian political Bulletin)». web.archive.org. ۲۰۱۸-۰۸-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۴.