محمد محمدعلی

محمد محمدعلی (زادهٔ اردیبهشت سال ۱۳۲۷ خورشیدی در تهران) نویسنده، عضو کانون نویسندگان ایران، مدرس داستان‌نویسی و پژوهشگر ایرانی است.

نویسنده محمد محمدعلی
زادهٔ	۱۳۲۷ تهران
پیشه	نویسنده
شناخته‌شده برای	ادبیات فارسی
همسر(ها)	نسرین کیهانی

زندگی‌نامه

ابتدای زندگی

محمد محمدعلی در ۷ اردیبهشت ۱۳۲۷ در خیابان مولوی تهران و در خانواده‌ای پرجمعیت متولد شد. در سال ۱۳۴۳ رتبه نخست منطقه آموزش پرورش در مسابقه داستان‌نویسی انجمن ایران و آمریکا را به دست آورد. در سال ۱۳۴۴ و هنگامی که مشغول تحصیل در دبیرستان مروی بود علاوه بر نگارش چند نمایش‌نامه، سالنامه مروی را منتشر کرد. پس از اخذ دیپلم در سال ۱۳۴۹ به خدمت سربازی اعزام شد و در سپاه ترویج و آبادانی خدمت کرد. در همان دوران سربازی بود که طرح‌های اولیهٔ داستان‌های درهٔ هندآباد گرگ داره و از ما بهتران شکل گرفت.

در سال ۱۳۵۳ وارد دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی شد و سپس با لیسانس علوم سیاسی و اجتماعی به استخدام سازمان بازنشستگی کشوری درآمد. محمدعلی از ۱۳۶۹ به وزارت فرهنگ و آموزش عالی منتقل شد و در مرکز اسناد و مدارک علمی کشور مشغول کار گردید. در ۱۳۸۱ بازنشسته شد.

فعالیت حرفه‌ای

نخستین کتابش را که مجموعه داستانی با نام «درهٔ هندآباد گرگ داره» بود در ۱۳۵۴ منتشر کرد و در آن به شیوه ای واقع‌گرایانه به زندگی فقر زده روستاییان پرداخت. در سال ۱۳۵۶ به عضویت در کانون نویسندگان ایران درآمد و به مدت ۱۷ سال به عنوان حسابدار و مسئول کمیته امور مالی کانون فعالیت کرد. محمدعلی یکی از اعضا و شرکت‌کنندگان جلسات داستان‌خوانی و داستان‌نویسی پنج‌شنبه‌ها با نظارت هوشنگ گلشیری بود. از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ سردبیری فصلنامه ای به نام برج را به عهده داشت و پس از آن نیز کم و بیش با مطبوعات از جمله مجله‌های دنیای سخن و آدینه همکاری می‌کرد و سه ویژه نامه شعر و داستان مجله آدینه به سردبیری او منتشر شد. در سال ۱۳۶۴ به همراه جواد مجابی، محمد مختاری و حمیدرضا رحیمی جلسه شاعران سه شنبه را تشکیل داد در سال ۱۳۷۳ محمدعلی یکی از افرادی بود که بیانیه ۱۳۴ نویسنده مشهور به متن ما نویسنده‌ایم را امضا کرد. در سال ۱۳۸۵ ترجمه رمان نقش پنهان به ترکی استانبولی منتشر شد.

اتوبوس ارمنستان

مقالهٔ اصلی: ماجرای اتوبوس ارمنستان

وی در ماجرای اتوبوس ارمنستان در سال ۱۳۷۵ و در جریان قتل‌های زنجیره‌ای در لیست چهره‌های فرهنگی اعزامی بود که قرار بود در اتوبوس توسط دولت جمهوری اسلامی به قتل برسند. محمدعلی در سال ۱۳۷۹ شرح سفر بیست و یک نویسنده به ارمنستان را در روزنامه فتح منتشر کرد.

زندگی شخصی

محمدعلی در سال ۱۳۵۴ با نسرین کیهانی ازدواج کرد. محمدعلی دو روز پیش از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ به همراه همسرش به کانادا مهاجرت کرد تا کنار فرزندانش زندگی کند.

سبک نوشته‌ها

اکثر آثار محمد محمدعلی به شیوه‌ای واقع گرایانه به زندگی فقر زده مردم پرداخته‌است و به نوعی سمبولیسم را با واقعیات اجتماعی تلفیق کرده‌است. مرگ و مرگ طلبی از مضامین اصلی رمان‌های اوست. همچنین توجهی خاص به آب و معضلات ناشی از آن و ریشه یابی این مسئله نشان می‌دهد. در واقع می‌توان گفت که هیچ نویسنده‌ای به اندازه او بر آب و نان و مسائل مترتب بر آن تمرکز نکرده‌است. تقریباً در تمام رمان‌هایش چندآوایی داستانی وجود دارد و بدنه داستان از زبان راوی‌های متعدد و گاه راوی- نویسنده شکل می‌گیرد. همچنین در بیشتر آن‌ها عدم قطعیت و تعلیقی در پایان بندی دیده می‌شود.

کتاب‌شناسی

مجموعه داستان

• درهٔ هندآباد گرگ داره (۱۳۵۴)(انتشارات پیروز)
• از ما بهتران (۱۳۵۷) (انتشارات رواق)
• بازنشستگی و داستان‌های دیگر (۱۳۶۶) (انتشارات آگاه) و انتشار ویژه نامه هنر و ادبیات «مس» (انتشارات نگاه)
• چشم دوم (۱۳۷۳) (انتشارات مرکز)
• دریغ از رو به رو (۱۳۷۸) (انتشارات راهیان اندیشه)

رُمان

• رعد و برق بی باران (۱۳۷۰)(نشر بزرگمهر)
• نقش پنهان (۱۳۷۰) (انتشارات قطره)
• باورهای خیس یک مرده (۱۳۷۶) (نشر علم)
• برهنه در باد (۱۳۷۹) (نشر مرکز)
• قصهٔ تهمینه (۱۳۸۲) (انتشارات افق)
• آدم و حوا (۱۳۸۲) (انتشارات کاروان)
• جمشید و جمک (۱۳۸۳) (انتشارات کاروان)
• مشی و مشیانه (۱۳۸۶) (انتشارات کاروان)
• جهان زندگان (۱۳۹۴) (کتابسرای تندیس)

مقالات و آثار دیگر

• انتشار فصلنامه " برج " (۱۳۵۹- ۱۳۶۱) انتشارات آگاه.
• جنگ مس (۱۳۶۶) انتشارات نگاه
• سه گفت و گو با احمد شاملو، محمود دولت‌آبادی و اخوان ثالث (۱۳۷۲)- انتشارات قطره
• فراخوان فرزانگان (مقاله) (۱۳۷۳)- مجلهٔ تکاپو
• پنج سال قبل از ۱۹۸۵ (سفرنامه شوروی - ۱۳۷۸) انتشارات علم
• از کیومرث تا همای/ ۱۳۹۵ / کتابسرای تندیس
• جستاری در وغ وغ ساحاب، محمد محمدعلی، کتابسرای تندیس، تهران، ۱۳۹۷.

دربارهٔ محمد محمدعلی

• واقعیت و رؤیا (گفتگو با محمد محمدعلی)- علیرضا پیروزان- انتشارات افق (۱۳۸۳)
• از قعر دره تا روز اول عشق (گفتگو با محمد محمدعلی)- فرامرز پورنوروز- انتشارات پرینت دیپو- ونکوور (۲۰۰۵)
• بررسی سیمای زن در رمان‌های محمد محمدعلی - فرانک جهان‌بخش- انتشارات هورمزد(۱۳۸۸)
• واقعیت و رؤیا (2 ) گفتگوی بهاره دهکردی با محمدمحدعلی- انتشارات آفتاب نروژ-۱۴۰۰.

جوایز

• ۱۳۷۷ - دریافت دیپلم افتخار بیست سال داستان‌نویسی ایران از وزیر ارشاد
• ۱۳۸۱ - برنده جایزه بهترین رمان سال جایزه یلدا به خاطر رمان برهنه در باد
• ۱۳۸۷ - بزرگداشت و دریافت لوح سپاس در نشر ثالث

منابع

• مقاله نقد و معرفی کتاب آدم و حوا از محمد محمدعلی در سایت وینش
• زندگی‌نامه و داستانی از محمدعلی
• محمد محمدعلی، نقش پنهان، انتشارات کاروان، ۱۳۸۰