مهرداد ششم (پنتوس)

مهرداد پنتوس (به یونانی: Μιθραδάτης) از سال ۱۲۰ تا ۶۳ پیش از میلاد، حاکم پادشاهی پنتوس در شمال آناتولی بود و یکی از مخالفان جدی و مصمم جمهوری روم به حساب می‌آمد. مهرداد یک حاکم مؤثر، جاه طلب و مقتدر بود که قصد داشت بر آسیای صغیر و مناطق حاشیه دریای سیاه تسلط یابد و در این جهت چندین جنگ بزرگ و سخت اما در نهایت ناموفق (جنگ‌های مهردادی) برای شکستن سلطه روم بر آسیا و جهان انجام داد. او را بزرگترین پادشاه پنتوس لقب داده‌اند و پس از مرگ وی را مهرداد بزرگ نامیدند، او مدعی بود که از نوادگان کوروش بزرگ و از خانواده داریوش بزرگ است.

مهرداد پنتوس
شاه شاهان
سردیس مهرداد پنتوس در موزه لوور
پادشاه پنتوس
سلطنت	۱۲۰ – ۶۳ پ. م
پیشین	مهرداد پنجم
جانشین	فارناک دوم
زاده	۱۳۵ پ. م
درگذشته	۶۳ پ. م
فرزند(ان)	فارناک کلئوپاترا
دودمان	مهردادیان
پدر	مهرداد پنجم
مادر	لائودیس
پیشینه نظامی
وفاداری	پادشاهی پنتوس
جنگ‌ها و عملیات‌ها	جنگ‌های مهردادی

نام

نام او به زبان فارسی امروزی «مهرداد» است، که در پارسی باستان «میثره‌داتَه» به معنای «دادهٔ میثره (مهر)» بوده‌است. یونانیان و رومیان او را «میتراداتس» خوانده‌اند.

تبار

مهرداد مدعی بود که تبار ایرانی‌اش به کوروش بزرگ و داریوش بزرگ شاهان هخامنشی می‌رسد. همچنین او مدعی بود که تبار یونانی‌اش به آنتیپاتر که یکی از سرداران اسکندر بود و سلوکوس پادشاه پرآوازه سلوکی بازمی‌گردد.

سالشمار

سکه مهرداد ششم کشف شده در پرگامون

• ۱۲۰ پیش از میلاد: اوج گرفتن قدرت پادشاهی پنتوس به وسیله مهرداد ششم پنتوس بود.
• ۱۲۰ تا ۹۰ پیش از میلاد: دوران اتحاد مهرداد ششم پنتوس با روم بود.
• ۱۰۰ تا ۹۱ پیش از میلاد: حمله مهرداد ششم پنتوس به خاک جمهوری روم در آسیای صغیر.
• ۹۰ تا ۸۸ پیش از میلاد: فتح کاپادوکیه در آسیای صغیر به وسیله مهرداد ششم پنتوس.
• ۸۷ تا ۸۶ پیش از میلاد: جنگ‌های مهردادی شروع می‌شود و مهرداد ششم پنتوس به وسیله رومیان از یونان و دیگر نقاط اروپا عقب رانده می‌شود.
• ۷۵ تا ۷۲ پیش از میلاد: شکست مهرداد ششم پنتوس از رومیان و گریختن و پیوستن به هم پیمانش تیگران دوم پادشاه ارمنستان.
• ۶۳ پیش از میلاد: مرگ مهرداد ششم پنتوس.

دوران سلطنت

وی که از حدود سال ۱۲۰ تا ۶۳ پیش از میلاد سلطنت نمود، بزرگترین دشمن امپراتوری روم در طول یک قرن پیش از میلاد به‌شمار می‌آمد. مهرداد بزرگ به تدریج بر کاپادوکیه، پافلاگونیا، بیثونیا و تقریباً تمامی کرانه‌های دریای سیاه تسلط یافت. مخالفت وی با شاهان بیثونیا و پیشروی نیروهای روم به مدیترانه شرقی، دولت روم را در مقابل وی قرار داد و موجب شد تا سه بار با رومیان بجنگد و این جنگها در تاریخ به نام «جنگهای مهردادی» معروف است.

مهرداد در نخستین جنگ که از ۸۹ تا ۸۴ پیش از میلاد به طول انجامید تمامی نواحی سرزمین آسیای کوچک را فتح نموده و ساکنان رومی این نواحی را به قتل رساند و حتی یونان را به چنگ آورد تا اینکه سردار وی در یونان از دست سولا سردار رومی شکست خورد و مهرداد ناچار به صلح شد و غرامت زیادی پرداخت. در دومین جنگ (۸۳ تا ۸۱ پیش از میلاد) پس از یک رشته کشمکش‌های جزئی، مهرداد با شکست سپاهیان رومی پونتوس را مورد حمله قرار داد اما رومیان به پیروزی دست یافته و او را تا ارمنستان عقب راندند. در سومین جنگ (۷۴ تا ۶۴ پیش از میلاد) مهرداد بیثونیا را متصرف شد و پونتوس را از نو فتح کرد (۶۸ تا ۶۷ پیش از میلاد) اما از پومپه سردار رومی در سال ۶۶ پیش از میلاد شکست خورد و به کریمه گریخت. در اینجا بود که او طرح نقشه بزرگ و بلندپروازانه‌ای مبنی بر حمله به روم را، در سر می‌پروراند اما فرزندش با خیانت به او، وی را از سلطنت خلع کرده و مهرداد ناخرسند از این عمل، سرانجام خودکشی نمود.

جستارهای وابسته

• مهردادگری
• جنگ مهردادی یکم
• جنگ مهردادی دوم
• جنگ مهردادی سوم
• نامه مهرداد