مهرداد ششم (پنتوس)
مهرداد ششم (به پارسی باستان: میتراداتا - (Miθradāta) «داده میترا (مهر)» و به یونانی: Μιθριδάτης میتراداتس)[۱] ملقب به اوپاتور و نامور به مهرداد بزرگ مقتدرترین شاه پُنتوس در شمال سرزمین آناتولی بود. او مدعی بود که از نوادگان کوروش بزرگ و از خانواده داریوش بزرگ است.[۲]
| مهرداد ششم | |
|---|---|
| شاهنشاه | |
 مهرداد ششم از موزه لوور | |
| سلطنت | ۱۲۰–۶۳ پیش از میلاد |
| جانشین | فرنانکیس از پونتوس |
| پدر | مهرداد پنجم پنتوس |
| مادر | لائودیس ششم |
.jpg)
نامویرایش
نام او به پارسی نو «مهرداد» است، که در پارسی باستان «میثراداتا» به معنای «داده میثره (مهر)» بوده است. یونانیان و رومیان او «میتراداتس» خوانده اند.
تبارویرایش
مهرداد یک شاهزاده ایرانی و دارای‌تبار یونانی بود. او مدعی بود که تبار ایرانی‌اش به کوروش بزرگ و داریوش بزرگ شاهان هخامنشی می‌رسد. همچنین او مدعی بود که تبار یونانی‌اش به آنتیپاتر که یکی از سرداران اسکندر بود و سلوکوس پادشاه پرآوازه سلوکی بازمی‌گردد.[۳]
زندگیویرایش
وی که از حدود سال ۱۲۰ تا ۶۳ پیش از میلاد[۴] سلطنت نمود، بزرگترین دشمن امپراتوری روم در طول یک قرن پیش از میلاد محسوب می‌شد. مهرداد بزرگ به تدریج بر کاپادوکیه، پافلاگونیا، بیثونیا و تقریباً تمامی کرانه‌های دریای سیاه تسلط یافت. مخالفت وی با شاهان بیثونیا و پیشروی نیروهای روم به مدیترانه شرقی، دولت روم را در مقابل وی قرار داد و موجب شد تا سه بار با رومیان بجنگد و این جنگها در تاریخ به نام «جنگهای مهردادی» معروف است.
مهرداد در نخستین جنگ که از ۸۹ تا ۸۴ پیش از میلاد طول کشید همهٔ نواحی سرزمین آسیای کوچک را فتح نموده و ساکنان رومی این نواحی را به قتل رساند و حتی یونان را به چنگ آورد تا اینکه سردار وی در یونان از دست سولا سردار رومی شکست خورد و مهرداد ناچار به صلح شد و غرامت زیادی پرداخت. در دومین جنگ (۸۳ تا ۸۱ پیش از میلاد) پس از یک رشته کشمکش‌های جزئی، مهرداد با شکست سپاهیان رومی پونتوس را مورد حمله قرار داد اما رومیان به پیروزی دست یافته و او را تا ارمنستان عقب راندند. در سومین جنگ (۷۴ تا ۶۴ پیش از میلاد) مهرداد بیثونیا را متصرف شد و پونتوس را از نو فتح کرد (۶۸ تا ۶۷ پیش از میلاد) اما از پومپه سردار رومی در سال ۶۶ پیش از میلاد شکست خورد و به کریمه گریخت. در اینجا بود که او طرح نقشه بزرگ و بلندپروازانه‌ای مبنی بر حمله به روم را، در سر می‌پروراند اما فرزندش با خیانت به او، وی را از سلطنت خلع کرده و مهرداد ناخرسند از این عمل، سرانجام خودکشی نمود.[۵][۶]
سالشمارویرایش
- سال ۱۲۰ پیش از میلاد، اوج گرفتن قدرت پادشاهی پنتوس به وسیله مهرداد ششم پنتوس بود.[۴]
- از سال ۱۲۰ تا ۹۰ پیش از میلاد دوران اتحاد مهرداد ششم پنتوس با روم بود.[۴]
- ۱۰۰ تا ۹۱ پیش از میلاد: حمله مهرداد ششم پنتوس به خاک جمهوری روم در آسیای صغیر.[۴]
- ۹۰ تا ۸۸ پیش از میلاد: فتح کاپادوکیه در آسیای صغیر به وسیله مهرداد ششم پنتوس.[۴]
- از سال ۸۷ تا ۸۶ پیش از میلاد جنگهای مهردادی شروع می‌شود و مهرداد ششم پنتوس به وسیله رومیان از یونان و دیگر نقاط اروپا عقب رانده می‌شود.[۴]
- از سال ۷۵ تا ۷۲ پیش از میلاد: شکست مهرداد ششم پنتوس از رومیان و گریختن و پیوستن به هم پیمانش تیگران دوم پادشاه ارمنستان.[۴]
- ۶۳ پیش از میلاد: مرگ مهرداد ششم پنتوس.[۴]
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
- ↑ این نام یونانی شده یک نام ایرانی بوده و برگرفته از ایزد ایرانی میترا و همچنین کلمه هندواروپایی «دا» به معنی دادن یا بخشیدن است و معنی این نام «بخشیده شده توسط میترا» است و همچنین میتریدات نیز فرم دیگر آنست. منبع: میترادات بایگانی‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine در دانشنامه بریتانیکا کلاسیک ۱۹۱۱
- ↑ "Mithridates VI of Pontus". Wikipedia. 2018-06-11.
- ↑ «MITHRADATES VI – Encyclopaedia Iranica». ۲۰۱۳-۰۵-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۱۶.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ ۴٫۶ ۴٫۷ CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org
- ↑ مهرداد ششم در وبگاه بی‌بی‌سی (تاریخ جهان)
- ↑ مدخل مهرداد ششم در لغتنامه دهخدا
| در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مهرداد ششم (پنتوس) موجود است. |