ویکی‌پدیا

هله‌لویا

» و «یاه» از زبان عبری است که برای ادا کردن شکرگزاری‌ای مسرت‌آمیز نسبت به خداوند به کار می‌رود.[۱][۲][۳][۴][۵] هله‌لویا، ۲۴ بار در تنخ (در کتاب مزامیر)، دو بار در کتب آپوکریفا (ثانویه قانونی)، و چهار بار در کتاب مکاشفه یوحنا در عهد جدید مسیحی به کار رفته است.[۶]

دست‌نوشته فرانسوی از مزمور ۱۴۹، واژه هللویا(הללויה) در زیر دست شخصی که اشاره می کند با حروف بزرگ قابل ملاحظه است.
همسرایی هللویا در آیین عشای ربانی


این عبارت توسط یهودیان در دعاهای هَلِل (یعنی مزامیر ۱۱۱ الی ۱۱۸) و توسط میسیحیان به طور گسترده در دعاهای مسیحی استفاده می‌شود.[۶] از همان اوایل،[۷] این واژه به اشکال گوناگون در لیتورژی‌ها،[۸] به ویژه در کلیسای کاتولیک، کلیساهای لوتری و کلیسای ارتدوکس شرقی به کار رفته است.[۹][۱۰] این سه کلیسا از شکل لاتین آللویا استفاده می‌کنند که بر اساس آوانویسی دیگر عبارت اصلی هله‌لویا در زبان یونانی است.[۴]

ریشه‌شناسی

ویرایش

هَلِه‌لویا در واقع آوانویسی‌ای از عبارت عبری הַלְלוּ־יָהּ‎ است، به معنای «یهوه را ستایش کنید!».[۱۱] (برگرفته از הַלְלוּ، به معنای «ستایش کنید!» و יָהּ‎، به معنای «یهوه»).[۱۲] واژه هَلِل (הַלְל) در عبری به معنای ستایشی شادمانه همراه با آواز است. بخش دوم، יָהּ‎، شکل کوتاه شده تتراگراماتون (یهوه یا یِهُووَه) است.

تفسیر

ویرایش

در کتاب مقدس عبری، هَلِه‌لُویا در واقع یک عبارت دو کلمه‌ای و نه یک کلمه‌ای است:هله‌لو-یاه. بخش اول، هَلو، فعل امر دوم شخص جمع مذکر از فعل عبری هیلِل (הִלֵּל) است.[۱۳] پس عبارت هَلِه‌لُویا به «ستایش یهوه یا یاه» ترجمه می‌شود،[۵][۱۴] اگرچه معنای عمیق‌تری دارد؛ زیرا واژه هَلِل در عبری به معنای ستایش شادمانه در قالب آواز و برای بالیدن به خداست.[۱۵][۱۶]

بخش دوم، یاه، شکل کوتاه شده ی‌ه‌و‌ه است و شکل کوتاه شده‌ای از نام «خداوند» یا «یهوه» محسوب می‌شود.[۶] تلفظ این نام، یعنی نام خداوند در دوران یهودیت معبد دوم، یعنی حدود قرن سوم پیش از میلاد، به دلیل اعتقادات مذهبی متوقف شد[۱۷] و به همین دلیل تلفظ دقیق آن مشخص نیست. با این حال، گاهی اوقات در منابع غیریهودی به صورت «یهوه» یا «یِهُووَه» ترجمه می‌شود. ترجمه‌ی هفتادگانی هم، به تبعیت از این رسم یهودیان که نام مقدس را با عبارت «آدونای» به معنای «سرورم» جایگزین کرده‌اند، یاه را به Kyrios (کوریوس، که در انگلیسی با حروف بزرگ به شکل LORD نوشته می‌شود[۱۸]) ترجمه می‌کند.

گیلعاد زاکرمن معتقد است که اصل عبارت هَلِه‌لُویا معمولاً با ترجمه‌هایی مانند «خدا را ستایش کنید!» قابل جایگزینی نیست، به دلیل اعتقاد به تصویرگونگی[الف]: این عقیده که بین صدای کلمه و معنای آن ارتباط ذاتی وجود دارد.[۱۹]: 62 

در کتاب مقدس

ویرایش

هَلِه‌لُویا در ۲۴ آیه از کتاب مزامیر[۲۰] (۱۰۴–۱۰۶، ۱۱۱–۱۱۷، ۱۳۵، ۱۴۵–۱۵۰) یافت می‌شود، اما دو بار در مزمور ۱۵۰:۶ تکرار شده است. این عبارت آغازگر و پایان‌بخش تعدادی از مزامیر است.

Hallelujah
کرس هله‌لویا در اوراتوریو

آوانویسی یونانی ἀλληλούϊα (تلفظ به صورت: اَلیلویا) در نسخه‌ی هفتادگانی همین مزامیر، در توبیاس ۱۳:۱۷ و مکابیان سوم ۷:۱۳، و چهار بار در مکاشفه ۱۹:۱ الی ۱۹:۶، یعنی سرود بزرگِ ستایش خدا برای پیروزی‌اش بر فاحشه بابل، ظاهر می‌شود.[۶][۷] چارلز جننز از همین بخش‌ها، برای متن کُر بخش هَلِه‌لُویا در اورتوریو مسیحای هندل اقتباس کرد. این آوانویسی مبنای آوانویسیِ جایگزین لاتین «Alleluia» است که مسیحیان نیز از آن استفاده می‌کنند.[۴]

کاربرد توسط یهودیان

ویرایش

عبارت هَلِه‌لُویا به عنوان بخشی از مزامیر هَلِل (که بین مزامیر ۱۱۳ تا ۱۵۰ پراکنده شده‌اند) خوانده می‌شود.[۲۱] در رساله‌ی شَباتِ تلمود، از خاخام یوسی نقل شده است که مزامیر پِسوکی دِزیمرا باید به طور روزانه تلاوت شوند.[۲۲] مزامیر ۱۴۵ تا ۱۵۰، که به هَلِلِ پِسوکی دِزیمرا نیز معروفند، برای برآوردن این نیاز در آیین مذهبی سنتی یهودی شَحَریت (عبادت صبحگاهی) گنجانده شده‌اند.[۲۳] علاوه بر این، در اعیاد سه‌گانه، ماه نو و حنوکا، مزامیر ۱۱۳ تا ۱۱۸ تلاوت می‌شوند.[۲۴] درواقع، مزامیر مذکور به عنوان هَلِل و بدون هیچ وصف اضافه‌ای[ب] شناخته می‌شوند.

مزمور ۱۴۶:۱۰، که با هَلِه‌لُویا به پایان می‌رسد، سومین و آخرین نقل‌قول کتاب مقدس در قِدوشا است. قدوشا شکل طولانی‌تری از دعای سوم در عَمیده است که در طول نمازهای شحریت و مَنحا (صبح و عصر) هنگامی که مینیان (حد نصاب ده نفر) حضور دارد، گفته می‌شود.[۲۵] مزامیر ۱۰۶، ۱۱۱، ۱۱۲، ۱۱۳، ۱۳۵، ۱۴۶-۱۵۰ معمولاً تحت عنوان «مزامیر هَلِه‌لُویا» شناخته می‌شوند.

کاربرد توسط مسیحیان

ویرایش

برای بیشتر مسیحیان، هَلِه‌لُویا یک عبارت مسرت‌آمیز برای ستایش خدا تلقی می‌شود، نه یک عبارت امری برای ستایش او. واژه آللویا، مشتقی لاتین از عبارت عبری هَلِه‌لُویا، به همین شیوه به کار رفته است، اگرچه در آیین‌های مذهبی مسیحی، آللویا به طور خاص به یک سرود سنتی اشاره دارد که این کلمه را با آیاتی از مزامیر یا دیگر کتبِ کتاب مقدس ترکیب می‌کند. در آیین‌های عبادی لاتین کلیسای کاتولیک و در بسیاری از فرقه‌های پروتستان قدیمی‌تر، مانند کلیساهای لوتری، آللویا و «ستایش از آنِ خدا در اعلی‌علیین باد» (به انگلیسی: Gloria in excelsis Deo) در طول چله روزه (لنت) نه گفته می‌شود و نه خوانده می‌شود و جای آن با اخذ رای ربانی لنتی پر می‌شود، در حالی که در کلیساهای شرقی، آللویا در طول لنت در آغاز مراسم ماتینز (نماز سحرگاهی) خوانده می‌شود و جایگزین تئوس کیریوس (به انگلیسی: Theos Kyrios) که شادمانه‌تر تلقی می‌شود، می‌گردد.[۲۶] در مراسم عید پاک و در طول دوره‌ی پنجاه روزه‌ی پنطیکاستریون، سلام عید پاک به جای هَلِه‌لُویا در آیین غربی برای بیان شادی خوانده می‌شود.

در موقعیت‌های روزمره، عبارات «هَلِه‌لُویا» و «Praise the Lord» (به معنی «خدا را شکر») توسط مسیحیان از شادی، سپاسگزاری و ستایش نسبت به خدا به کار می‌روند.[۲۷] در مراسم‌های عبادی معاصر در فرقه‌های مختلف، استفاده از این عبارات شادمانه نیازی به درخواست یا راهنمایی خاص از سوی رهبران سرود و پرستش ندارد.[۲۸][۲۹] در عبادات و سنت‌های متدیست‌ها، «هَلِه‌لُویا!» یک دعای سریع، کوتاه و متداول[پ] است.[۳۰]

در عبادات مسیحی، آللویا به عنوان یک سرود عبادی به کار می‌رود که در آن این کلمه با آیاتی از کتاب مقدس، معمولاً از مزامیر، ترکیب می‌شود.[۱۴]

جستارهای وابسته

ویرایش

یادداشت‌ها

ویرایش
  1. ↑ iconicity
  2. ↑ یعنی بدون اینکه هلل با عبارت دیگری به عنوان صفت ترکیب شود.
  3. ↑ به انگلیسی ejaculatory prayer (تحت‌اللفظی به معنای: دعای واپرشی، یا دعای برون‌پرشی)، شکل خاص و کوتاهی از نیایش و دعاست که در طی آن، ذهن انسان تحت هر شرایطی به یاد خدا معطوف می‌شود.

منابع

ویرایش
  1. ↑ Hallelujah, also spelled Alleluia, فرهنگ بریتانیکا
  2. ↑ Brown-Driver-Briggs (Hebrew and English Lexicon, page 238)
  3. ↑ page 403, note on line 1 of Psalm 113, Alter, Robert (2007). The Book of Psalms: A Translation with Commentary. W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-06226-7.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ Young, Carlton R. (1993). Companion to the United Methodist Hymnal (به انگلیسی). Abingdon Press. p. 204. ISBN 978-0-687-09260-4. Alleluia is the Latin form of Hallelujah, an acclamation formed by joining "Hallelu" (to praise) with the first syllable in a Hebrew name for God, Yahweh.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Hardon, John (4 September 1985). Pocket Catholic Dictionary: Abridged Edition of Modern Catholic Dictionary (به انگلیسی). Crown Publishing Group. p. 13. ISBN 978-0-385-23238-8. Alleluia. Hebrew hallelujah "praise Yahweh".
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ Woods, F. H. (1902). "Hallelujah". In Hastings, James (ed.). A Dictionary of the Bible. New York: Charles Scribner's Sons. p. 287.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Scott Nash, "Hallelujah" in Mercer Dictionary of the Bible (Mercer University Press 1990 شابک ‎۹۷۸−۰−۸۶۵۵۴۳۷۳−۷), p. 355
  8. ↑ Alter, Robert (2007). The Book of Psalms: A Translation with Commentary. W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-06226-7.
  9. ↑ Andrew McGowan, "Alleluia" in The New Scm Dictionary of Liturgy and Worship (Hymns Ancient & Modern 2002 شابک ‎۹۷۸−۰−۳۳۴۰۲۸۸۳−۳), p. 6
  10. ↑ Fakes, Dennis R. (1994). Exploring Our Lutheran Liturgy (به انگلیسی). CSS Publishing. p. 68. ISBN 978-1-55673-596-7.
  11. ↑ Page H. Kelley, Biblical Hebrew, an Introductory Grammar, page 169. Ethics & Public Policy Center, 1959. شابک ‎۹۷۸−۰−۸۰۲۸−۰۵۹۸−۰.
  12. ↑ Hallelujah, also spelled Alleluia, Encyclopædia Britannica
  13. ↑ Page H. Kelley, Biblical Hebrew, an Introductory Grammar, page 169. Ethics & Public Policy Center, 1959. شابک ‎۹۷۸−۰−۸۰۲۸−۰۵۹۸−۰.
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ Greenman, Jeffrey P.; Sumner, George R. (2004). Unwearied Praises: Exploring Christian Faith Through Classic Hymns (به انگلیسی). Clements Publishing Group. p. 84. ISBN 978-1-894667-48-7. اصطلاح «آللویا» یا «هَلِه‌لُویا» ندایی برای ستایش است که از عبارت عبری «هَلِلو یاه» (شکل کوتاه‌شده‌ای از یهوه) مشتق شده و در واقع به معنای «خداوند را ستایش کنید» است. معمولا مزامیر مورد استفاده در عبادت‌های معبد با «آللویا» آغاز و پایان می‌یابند. به همین ترتیب، در توصیف پرستش آسمانی در عهد جدید، «هَلِه‌لُویا» را به عنوان مرکز «غرش» ستایش جمع می‌یابیم. آنها ستایشِ خلقت [خداوند] را با سرودن این عبارت جمع‌بندی می‌کنند: «هَلِه‌لُویا! زیرا خداوند خدای قادر مطلق ما سلطنت می‌کند. بیایید شادی کنیم و شادمان باشیم و او را جلال دهیم!» (مکاشفه ۱۹:۶ الی ۱۹:۷). با توجه به شهرت «آللویا» به عنوان شکل اصلی کتاب مقدسی از ستایش خداوند، جای تعجب نیست که یکی از بزرگترین سرودهای عید پاک، «عیسی مسیح امروز برخاسته است»، در پایان هر سطر خود «آللویا» را تکرار می‌کند.
  15. ↑ George Fohrer. Hebrew and Aramaic Dictionary of the Old Testament, under הלל. Walter de Gruyter, 1973. شابک ‎۹۷۸−۳−۱۱−۰۰۴۵۷۲−۷.
  16. ↑ Joseph Samuel C.F. Frey, A Hebrew, Latin, and English dictionary, 1815, entry for הלל on page 254
  17. ↑ Harris, Stephen L. Understanding the Bible: a reader's introduction, 2nd ed. Palo Alto: Mayfield. 1985. page 21.
  18. ↑ "What is the difference between lord, Lord and LORD? | AHRC". www.ancient-hebrew.org. Retrieved 2024-04-14.
  19. ↑ Zuckermann, Ghil'ad (2003), Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew. Palgrave Macmillan. شابک ‎۹۷۸۱۴۰۳۹۱۷۲۳۲ / شابک ‎۹۷۸۱۴۰۳۹۳۸۶۹۵ [۱]
  20. ↑ Psalm 104:35; 105:45; 106:1, 48; 111:1; 112:1; 113:1, 9; 115:18; 116:19; 117:2; 135:1, 3, 21; 146:1, 10; 147:1, 20; 148:1, 14; 149:1, 9; 150:1, 6.
  21. ↑ David E. Garland, Psalms, Volume 5 of The Expositor's Bible Commentary, page 62.
  22. ↑ Shabbat 118b, Sefaria
  23. ↑ Scott-Martin Kosofsky, The Book of Customs, Harper San Francisco, 2004; pages 25-26.
  24. ↑ Elie Munk, The World of Prayer, Vol. 2, Revised ed., Feldheim, Jerusalem, 2007; pages 129-133.
  25. ↑ Scott-Martin Kosofsky, The Book of Customs, Harper San Francisco, 2004; page 33.
  26. ↑ "Why don't we use alleluias during Lent?" (PDF) (به انگلیسی). Evangelical Lutheran Church in America. 2013. Retrieved 22 March 2018.
  27. ↑ Meacock, Ron (31 August 2022). Glimpse of Glory: Understanding Revelation (به انگلیسی). WestBow Press. ISBN 978-1-6642-7420-4. Hallelujah and “Praise the Lord” have become acceptable spontaneous expressions of joy, thanksgiving, and praise towards God in many Christian denominations.
  28. ↑ At Pipe Organ Pizza, a pipeline for prayers بایگانی‌شده در ۲۰۱۶-۰۳-۱۳ توسط Wayback Machine, Milwaukee Journal, July 12, 1981
  29. ↑ "Charismatic Catholicism is alive and well" (به انگلیسی). Crux. 26 September 2014. Retrieved 12 December 2022. The appeal of charismatic prayer “starts with praise and worship,” said Mr. Soares, who is now director of Charismatic Renewal Services for the Archdiocese of Boston. “But as you get deeper, you start to see other things besides just the amen and hallelujah. You see people more rooted in their history.”
  30. ↑ "Shouting Methodists" (به انگلیسی). Jesus Fellowship. 20 January 2007. Archived from the original on 22 December 2018. Retrieved 3 April 2017.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=هله‌لویا&oldid=42109345»