پهلوان
پهلوان واژه‌ای فارسی است که در غرب آسیا برای نامیدن برخی ورزشکاران حرفه‌ای به کار می‌رود. در واقع، پهلوان لقبیست که به ورزشکارانی با منش بزرگ و ( پهلوانی )داده میشد و در واقع یک ویژگی اخلاقی است که از چندین مولفه تشکیل میشود که مهم ترین آنها دادگری و دفاع از حقوق ضعفا و همچنینن از خود گذشتگی و ایستادگی در مقابل ظالمان است
پهلوان ترکیبی‌است از «پهلَو» + «ـان» و آن را منسوب به پَهلَو سرزمین و مردم آن دیار[۱] دانسته‌اند که مردمانش به توانایی و دلیری شهرت داشتند. سنت‌هان ایشان هم که آمیزه‌ای از سلحشوری و جوانمردی بوده‌است نزد ایرانیان به سنت پهلوانی مشهور گشت و بر زندگی و حماسه‌های ایرانیان تأثیر بسیاری گذاشت.[۲]
برخی از ملقبان به «پهلوان» عبارت‌اند از:
- گرشاسپ
- رستم («جهان‌پهلوان»)
- کیخسرو («شاه پهلوان»)
- اسفندیار
- فیله همدانی
- پوریای ولی
- پهلوان موسی خمیس گرزدین وند
- ابراهیم حلاج یزدی
- حسین گلزار
- اکبر خراسانی
- حمزه پهلوان‌پور پهلوان اول دورهٔ پهلوی و صاحب زورخانه پهلوان‌پور[۳]
- پهلوان آقا حسین گلزار کرمانشاهی
- پهلوان علی آقا جاویدان کرمانشاهی
- سید علی حق‌شناس کمیاب (۱۲۸۵–۱۳۵۲)
- احمد وفادار (۱۳۰۶_۱۳۸۳)
- غلامرضا تختی (۱۳۰۹–۱۳۴۶) (در ادبیات کشتی معروف به «جهان‌پهلوان»)
- یعقوبعلی شورورزی (۱۳۰۲–۱۳۷۸)
- خلیل عقاب (۱۳۰۳–۱۴۰۲)
- رسول خادم
القاب و عناوین پهلوانان
ویرایشالقاب و عناوین پهلوانان به شرح زیر بوده‌است:
- پهلوان اول کشور
این پهلوان باید تمام پهلوانان کشور را مغلوب کرده و آخرین کُشتی را در حضور پادشاه می‌گرفت.
- پهلوان صاحب تاج
کسی که غیر از مقام پهلوانی و استادی و نیروی بدنی به نیکنامی معروف بوده مضافاً به کسوت و طریقت اهل فقر درآمده باشد ضمن انجام مراسمی به دست پیر و مرشد و مراد خویش به استعمال تاج فقر مفتخر می‌گردید.
- بد افت
کشتی‌گیرانی که در دست حریف سرسختی نشان داده او را به زحمت می‌انداخته‌اند بدافت می‌شدند.
- بدل‌کار
از فنون کشتی یکی بدل‌کاری است یعنی هر فن که حریف به کار ببرد او بدل کند و حریف را به زحمت بیندازد.
- پهلوان زورگر
زورگران معمولاً از تنومندترین ورزشکاران باستانی بوده‌اند که چون بدنشان با آلات سنگین ورزشی به ورزیدگی و رسایی کامل می‌رسید به نمایش زورگری در نزد رجال درجه اول و حکام و خان‌ها یا در محل‌های عمومی می‌پرداختند و از این رهگذر ارتزاق می‌کردند.
- پهلوان کنفت‌کن
به کسی می‌گفتند که در کشتی مقام و منزلتی نداشت ولی هنگام درگیری و زورآزمایی با پهلوانان نامی سرسختی نشان می‌داد و با نیرنگ و زیرکی مقاومت می‌کرد و گهگاه با حرکاتی ناشایست موجب لکه‌دار شدن حیثیت حریف می‌گشت.
- پهلوان پنبه
این پهلوان ورزشکاری بود درشت‌اندام و قوی‌هیکل ولی بی هنر و جبون و ترسو که نه میدان رفته و کشتی گرفته بود و نه جسارت و شجاعتی از خود نشان می‌داد اما بسیار ادعای پهلوانی می‌کرد و در عالم حرف و پرچانگی پشت حریفان نامدار را به خاک می‌مالید.[۴]
بازوبند پهلوانی ایران
ویرایشرقابتهای کشتی پهلوانی ایران برای شناختن پهلوانِ ایران، رقابت‌های ورزشی است که هر ساله در ایران برگزار میشود و در آن ورزشکاران از سراسر ایران برای دستیابی به بازوبند در آن شرکت می‌جویند. اگرچه این رقابت‌ها ریشه‌های باستانی دارند، چارچوب نوین آن از سال ۱۳۲۳ (۱۹۴۴) برگزار شده‌است.[۵]
برنده این رقابت‌ها پهلوان نامیده میشد و دارنده بازوبند پهلوانی میشد.[۶] پهلوانان صاحب بازوبند پهلوانی ایران علاوه بر مقام پهلوانی از لحاظ اجتماعی نیز جای‌گاه ویژه‌ای در میان توده مردم داشتند.
جستارهای وابسته
ویرایشپانویس
ویرایش- ↑ سرزمین پارت در پارسی باستان «پَرثَوه» خوانده میشد و سپس‌تر به «پَهلَو» تبدیل شد.
- ↑ افشاری، «پهوان».
- ↑ «قد کشیدن در گود مقدس». ایران آنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲.
- ↑ «پهلوان پنبه». Aftabir.com. ۲۰۰۹-۱۲-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۱۵.
- ↑ پویا عباسی (۵ آذر ۱۳۸۸). «پهلوانی؛ از معابر زرتشتیان تا تختی» (PDF). تماشاگر، مؤسسه همشهری. ص. ۷۴-۷۵. شاپا ۷۵۳۵-۱۷۳۵مقدار
|issn=را بررسی کنید (کمک). دریافت‌شده در ۱ خرداد ۱۳۹۳.[پیوند مرده] - ↑ Sarrafi, Khashayar. "Modern Pahlevan: Jahan Pahlevan Takhti" (PDF). Shanghai University. Archived from the original (PDF) on 22 May 2014. Retrieved 1 August 2012 – via Shanghai University Sports Research Center, College of Physical Education.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help)
منابع
ویرایش- افشاری، مهران. «پهلوان». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج. ۱۴. مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱.
- افشاری، مهران. «پهلوان». دانشنامهٔ جهان اسلام. بنیاد دائرةالمعارف اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱.
