کندوان

روستایی در استان آذربایجان شرقی، ایران

کَندُوان یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی واقع در شهرستان اسکو است که از پیشینه تاریخی هفت هزار ساله برخوردار است.[۱] این روستای تاریخی دارای جاذبه‌های گردشگری است و در ۱۸ کیلومتری شهر اسکو واقع شده‌است.[۲][۳]این روستا ۶۰۱ نفر جمعیت دارد.[۴][۵]

تصویری از
تصویری از
تصویری از
اطلاعات کلی
کشور ایران
استانآذربایجان شرقی
شهرستاناسکو
بخشبخش مرکزی
دهستانسهند
کندوان بر ایران واقع شده‌است
۳۷°۴۷′۴۱″شمالی ۴۶°۱۴′۵۶″شرقی / ۳۷٫۷۹۴۸°شمالی ۴۶٫۲۴۸۸°شرقی / 37.7948; 46.2488
مردم
جمعیت۶۰۱۰۰۰۰ نفر
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا۱۲۸۵
آب‌وهوا
روزهای یخبندان سالانه۱۸۰روز
اطلاعات روستایی
ره‌آوردانواع تره‌های کوهی - عسل - آب معدنی
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۴۱
کندوان
Map
نامکندوان
کشورایران
استاناستان آذربایجان شرقی
شهرستاناسکو
بخشبخش مرکزی
اطلاعات اثر
نام محلیکندوان
نام‌های دیگرکندجان
نوع بناسنگی
کاربریمسکونی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۱۸۵۷
تاریخ ثبت ملی۱۵ اردیبهشت ۱۳۷۶

معماری کله‌قندی روستای کندوان در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۸۵۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. با توجه به سنگی بودن خانه‌ها، در زمان‌های قدیم نام این مکان تاریخی «کندجان» بود (محلی برای حفظ جان) که در حال حاضر نیز در شناسنامه متولدین کندوان از واژه کندجانی استفاده شده‌است.[۶]

در سال ۲۰۲۳ در لیستی که توسط سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) ارائه شده بود، کندوان در فهرست بهترین دهکده جهانی گردشگری ثبت شد. [۷][۸]

تاریخچه و موقعیت ویرایش

بر اساس شواهد و مستنداتی که از گذشته بر جای مانده‌اند، کندوان را در قرن هفتم هجری ساکنین روستایی به نام "حیله ور" به وجود آوردند. این مردم که برای در امان ماندن از هجوم مغول‌ها به دنبال سر پناهی امن بودند، به دشتی در نزدیکی کندوان مهاجرت کرده و پس از گذشت سال‌ها با حفاری کوه‌های کله قندی کندوان درون آن‌ها سکنی گزیدند. روستاهای عنصرود، آمقان و کهنمو در همسایگی این روستا قرار دارند.

مشاغل ویرایش

حرفه اهالی کندوان تحت تأثیر آب‌وهوا و اقلیم این منطقه است. به‌علت ارتفاع بالا و وجود برف در تمام مدت سال و ذوب تدریجی برف‌ها، مراتع طبیعی در اطراف روستا وجود دارد که همین امر موجب شده تا دامداری جزو فعالیت‌های اصلی اهالی به‌شمار رود. کشاورزی دیمی نیز در دامنه‌ها و زمین‌های ناهموار منطقه در مسیر چشمه‌سارهای پرآب کوهستانی انجام می‌شود. باغداری نیز از دیگر شغل‌های مردمان این روستا است.

سوغات ویرایش

عسل کوهستان یکی از مهم‌ترین محصولات کندوان است. لبنیات، آب‌معدنی، گردو، گیاهان دارویی، دوشاب یا شیره انگور، عسل و بادام از خوراکی‌هایی است که می‌توانید با خود از این روستا سوغات ببرید. همچنین گلیم، جاجیم و روسری‌های کلاقه‌ای نیز از صنایع دستی تولید شده این مردمان است.

آب و هوا ویرایش

روستای کندوان در ارتفاع ۲٬۲۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و روستایی ییلاقی، کوهستانی و سردسیر با آب و هوایی مطبوع در تابستان است. در فصل‌های پاییز و زمستان روستای کندوان آب و هوای سردی دارد؛ به‌گونه‌ای که مردمان آن ۱۸۰ روز از سال را در شرایط یخبندان می‌گذرانند. همچنین به خاطر یخبندان در این در این دو فصل تعداد گردشگران کمتر می شود.

معماری ویرایش

روستای کندوان اسکو در دامنه‌های سهند قرار دارد و به خاطر معماری صخره‌ای آن معروف است که در اثر فعل و انفعالات آتشفشانی کوه‌های سهند ایجاد شده‌است. توده‌ها و گدازه‌های مذاب آتشفشانی، به وسیله باد، برف و باران در طی هزاران سال متمادی شکل گرفته و به فرم کران درآمده‌است.

معماری بومی روستای کندوان معماری صخره‌ای است، این روستا به سبب ویژگی معماری صخره‌ای و بافت مخصوص آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است. کندوان یکی از سه روستای صخره‌ای جهان است که این موجب جذابیت آن شده‌است.[۹]

معماری روستای کندوان و جاری بودن زندگی مردم در قالب بافت قدیمی آن یک استثناء در دنیا به حساب می‌آید. چرا که دیگر در کاپادوکیه ترکیه و داکوتا آمریکا (هر دو دارای معماری صخره‌ای هستند) کسی زندگی نمی‌کند. در حقیقت آنچه به کندوان هویت باستانی و تاریخی داده‌است، وجود ۱۱۷ خانواده و منزل مسکونی درون توده‌های مخروطی و هرمی شکل است. وجه تسمیه کندوان نیز به خاطر خانه‌های کندویی شکلی است که در دل این صخره‌های مخروطی قرار گرفته‌اند.[۱۰] اجزای خانه‌ها شامل تنور، اتاق‌ها، صندوق خانه، آشپزخانه و غیره بوده و قطر دیوارها بین ۲ تا ۳ متر است.

محصولات ویرایش

خانه‌های کندوان به مانند سنگ‌های کله‌قندی در دل کوه کنده شده‌اند و عسل یکی از مهم‌ترین سوغاتی‌های این روستا است.[۱۱][۱۲] از دیگر محصولات این روستا می‌توان گردو، گیاهان دارویی، دوشاب (شیره انگور) و بادام را برشمرد. همچنین گلیم، جاجیم و روسری‌های کلاقه‌ای از صنایع دستی تولید شده در این روستا هستند.[۱۳]

گردشگری ویرایش

وجه تسمیه کندوان به خاطر خانه های کندویی شکلی است که در دل این صخره های مخروطی قرار گرفته اند که جاذبه طبیعی منحصربفردی در کل ایران دارد و به همین واسطه طبق آمارهای رسمی سالانه حدود ۳۰۰ هزار گردشگر از روستا دیدن می کنند.[۱۴]

نگارخانه ویرایش

سراسرنمای روستای کندوان

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. «آشنایی با روستای کندوان - آذربایجان شرقی». همشهری آنلاین. ۱۰ مهر ۱۳۸۹. دریافت‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۷.
  2. «تصاویری زیبا از روستای کندوان در اسکو». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۲۶ آوریل ۲۰۲۲.
  3. «روستای تاریخی کندوان». اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان آذربایجان شرقی. ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ مارس ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۷.
  4. «درگاه ملی آمار».
  5. «اطلاعات آماری جامعه روستایی».
  6. «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
  7. خبرگزاری صدا و سیما، ثبت «کندوان» در فهرست بهترین دهکده جهانی گردشگری
  8. «کندوان» در فهرست بهترین دهکده جهانی گردشگری ثبت شد
  9. «روستای تاریخی کندوان/ رکورددار بازدید در آذربایجان شرقی». اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان آذربایجان شرقی. ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ مارس ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۷.
  10. درآمدی برشناخت معماری روستایی ایران، تألیف دکتر اکبر زرگر، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۸
  11. «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
  12. «کندوان در ۲۲ کیلومتری اسکو». بانک مجله. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۶.
  13. «سفر به روستای تاریخی کندوان؛ از کران زندگی تا بی‌کران زیبایی». ایرنا. ۴ فروردین ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۷.
  14. روستای کندوان، ایران تریپدیا

پیوند به بیرون ویرایش