کیا حسین دوم چلاوی

پس از تشکیل دولت صفوی در سال ۹۰۷ قمری با رسمیت یافتن مذهب تشیع جعفری در تبریز، مخالفت‌های زیادی از سوی مخالفان سنی و هم پیمانان شیعی آنها بروز نمود که یکی از پس دیگری سرکوب گردید. یکی از این مخالفان، کیا حسین دوم چلاوی از نوادگان اسکندر شیخی حاکم خوار (گرمسار)، سمنان، دماوند و فیروزکوه و مازندران بود. وي که در آغاز به قدرت رسیدن شاه اسماعیل اول در مازندران قدرت و شوکتی پیدا کرده بود، ادعا میکرد که به زودي بر شاه اسماعیل خواهد شورید، پایتخت ایران را از او پس گرفته او را در قفسی که از پیش ساخته بود، اسیر و زندانی خواهد کرد.

قلعه استوناوند، پایگاه کیا حسین چلاوی

برخورد شاه اسماعیل و کیا حسین

پس از فتح تبریز در سال ۹۰۷ قمری و شکست و فراری شدن الوند میرزای آق قویونلو و سلطان مراد، بعضی از فراریان آق قویونلو به قلاع مازندران و سمنان پناه بردند. حاکم این قلاع، کیا حسین دوم چلاوی، تهدیدی برای شاه جوان صفوی به حساب می‌آمد و امکان داشت در غیاب شاه اسماعیل به اتفاق آق قویونلوها مجدداً به پایتخت حمله کنند. شاه اسماعیل به دنبال فرصت مناسب و بهانه‌ای بود که بر آن‌ها بتازد. شاه اسماعیل بعد از طغیان کیا حسین، الیاس بیگ ایغوت اوغلی را همراه با سپاهی به دفع وی فرستاد. چون الیاس بیگ به رستمدار عازم گشت، کیا حسین قلعه ورامین را محاصره کرد و چون دید فتح قلعه با جنگ میسر نمی‌شود با حیله سفیرانی نزد الیاس بیگ فرستاد و از صلح سخن راند و بعد از تأکید بر عهد و پیمان، الیاس بیگ با مردم فراوان از قلعه بیرون آمد. کیا حسین نقض عهد کرده و وی را با همه ملازمان به قتل رساند. وقتی خبر قتل الیاس بیک به شاه اسماعیل رسید، در پایان زمستان سال ۹۰۹ قمری و در آخر رمضان، از طریق قم به ری و از آنجا به قلعه گلخندان - اولین قلعه تحت تسلط کیا حسین- حمله نمود.

قلعه گلخندان

برای فتح دژ گل خندان، شاه اسماعیل دستور داد تا استحکامات چوبی آن را با پرتاب آتش و نفت سوزانده و با پر نمودن خندق‌ها و نقب زدن وارد قلعه شوند. ساکنان قلعه چون مقاومت را بی‌فایده دیدند امان خواسته و تسلیم شدند، ولی بر طبق حکم شاه اسماعیل در دوم ماه شوال قتل‌عام گردیده و قلعه گلخندان با خاک یکسان شد.

قلعه فیروزکوه

محاصره قلعه فیروزکوه ده یا پانزده روز طول کشید و از آنجاییکه کوتوال قلعه علی کیای ضماندار، مبارزه و مقاومت سپاه خود را بیفایده می‌دید، به وساطت امیر نجم زرگر رشتی کلید قلعه را تسلیم شاه کرده به جنگ خاتمه داد. مردم سپاهی این قلعه نیز قتل‌عام شدند و به قول صاحب فتوحات شاهی «اهل و عیال» آنها هم به قتل رسیدند.

قلعه استا

محاصره قلعه استا (استوناوند) که کیا حسین و دوازده هزار تن از همراهان وی شامل بازماندگان آق قویونلو به آن پناه برده بودند. در ۲۴ شوال شاه اسماعیل قلعه استا را محاصره کرد و مردم اهل قلعه از بالای برج تیر و تفنگ می‌انداختند. به فرمان شاه اسماعیل مسیر رودخانه حبله به قلعه را تغییر دادند. روز سوم بستن آب، اهل قلعه به سمت ارگ محل تحصن کیا حسین رفتند و سه روز دیگر غبار جنگ بالا گرفت و در روز ۲۷ ذی القعده آن موضع نیز به تسخیر درآمد و تمامی اهل استا و ارگ که نزدیک به ده هزار نفر بودند به قتل رسیدند. به فرمان شاه اسماعیل، کیا حسین در قفس آهنینی محبوس شد. در حینی که نگهبانان غافل بودند کیا حسین زخمی به خود زد اما کارگر نشد و در سوم ذی الحجه کیا حسین بخاطر زخمی که به خود زده بود در گنبد کبود درگذشت.

منابع

• یوسف جمالی، حبیبی نوده (1390). ناهمخوانی رفتارهای شاه اسماعیل اول با مذهب تشیعدر حوادث قلعه استای مازندران. پژوهش نامه تاریخ – سال هفتم – شماره ٢٥. {{cite book}}: External link in |title= (help)
• روملو, حسن بیگ (1342). احسن التواریخ، به تصحیح چارلز نورمن سیدن. انتشارات کتابخانه صدر.
• خنجی, امیرحسین. قزلباشان در ایران. وبگاه ایران تاریخ. {{cite book}}: External link in |title= (help)