گروه فلسفه دانشگاه تهران
گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران از گروه‌های آموزشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران است که در حوزهٔ فلسفه فعالیت می‌کند. این گروه که قدیمی‌ترین گروه آموزشی فلسفه در ایران است، عمدتاً بر سه حوزهٔ تاریخ فلسفه غرب، فلسفه اسلامی و فلسفه قاره‌ای معاصر متمرکز است.[۱]
| بنیانگذاری شده | ۱۳۱۳ |
|---|---|
نهاد مادر | دانشگاه تهران |
| ارائه دهنده رشته‌های | فلسفه |
| رئیس | حسین غفاری |
| موقعیت | تهران، ایران |
| زبان | فارسی |
| وبگاه |
پیشینه
ویرایشبعد از پایه‌گذاری دانشکده ادبیات در سال ۱۳۱۳، این گروه با عنوان فلسفه، علوم تربیتی و روان‌شناسی به پذیرش دانشجو پرداخت و در سال ۱۳۴۳ رشته‌های علوم تربیتی و روان‌شناسی از فلسفه جدا شد.[۲][۳][۴][۵]
تا کنون بیش از ۲۵۰ عنوان پایان‌نامهٔ دکترا و کارشناسی ارشد در این گروه دفاع شده و بیش از صد جلد کتاب توسط استادان گروه ترجمه و تألیف شده است. این گروه دارای کتابخانهٔ تخصصی با بیش از شش هزار جلد کتاب است که بسیاری از این کتاب‌ها اهدایی سیدیحیی مهدوی و منوچهر بزرگمهر هستند.[۶]
گرایش فلسفی
ویرایشسنتگرایی
ویرایشسید حسین نصر در سال ۱۳۳۷ با درجهٔ دانشیاری فلسفه و تاریخ علوم وارد گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران می‌شود، و به برنامه‌ریزی آموزشی-پژوهشی فلسفه متناسب با سنت‌گرایی می‌پردازد. او در دورهٔ حضور خود تحولی جدی را در آموزش فلسفهٔ اسلامی ایجاد کرد و واحدهای تخصصی ناظر به فلاسفه و عرفایی چون ابن سینا، سهروردی، ملاصدرا و ابن عربی را در برنامهٔ فلسفهٔ غرب دانشگاه تهران وارد کرد.[۷]
احمد فردید
ویرایشسید حسین نصر به توصیهٔ یحیی مهدوی، اولین رئیس گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران، احمد فردید را در سال ۱۳۴۷ برای تدریس «فلسفهٔ هایدگر، پدیدارشناسی و مکتب فرانکفورت» به دانشگاه دعوت کرد.[۸] نصر می‌گوید: «من گروه فلسفه را مجاب کردم تا فلسفهٔ غرب را از منظر فلسفهٔ ایرانی بررسی کنند، و نه از دید اروپامحوری که در تمام کشورهای جهان سوم رایج بود». برخی از دروسی که فردید تدریس می‌کرد عبارت بودند از:[۹]
- تاریخ فلسفهٔ جدید، از بیکن تا کانت؛
- تاریخ فلسفهٔ جدید و معاصر، از کانت تا کنون، پدیدارشناسی.
رضا داوری اردکانی در مقاله‌ای در نشریهٔ نامهٔ فرهنگ (۱۳۸۳) راجع به این ادعا که گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران پیرو مارتین هایدگر است، می‌نویسد: «اینکه اخیراً گفته می‌شود گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران هیدگری است هیچ وجهی ندارد [...] هیچ‌یک از همکاران من تا آنجا که می‌دانم تعلق خاطر خاصی به هیدگر ندارند». او سپس توضیح می‌دهد که هایدگر فیلسوفی نیست که یک گروه آموزشی بتواند او را نادیده بگیرد، اما این احترام به هایدگر اختصاص ندارد. او همچنین به حضور احمد فردید در این گروه اشاره می‌کند و می‌گوید یحیی مهدوی که فردید را صاحب‌نظر می‌دانست «در سال‌های اول انقلاب به من که مدیر گروه آموزشی بودم سفارش کرد که ایشان را برای تدریس دعوت کنم.»[۱۰]
چالش‌ها
ویرایشمحمود خاتمی
ویرایشدر سال ۱۳۹۳، بازتاب خبرهایی مبنی بر انتحال محمود خاتمی، عضو هیئت علمی این گروه، در نشریات و خبرگزاری‌ها جنجالی شد.[۱۱] در همین زمینه، دانشگاه تهران در بیانیه‌ای بدون نام بردن از خاتمی، خبر از تشکیل کمیته‌ای از برجسته‌ترین استادان این دانشگاه برای بررسی موضوع سرقت علمی «یکی از اعضاء هیئت علمی دانشگاه» داد.[۱۲]
در سال ۱۴۰۱ شایعاتی مبنی بر احتمال بازگشت خاتمی به تدریس در دانشگاه تهران منتشر شد.[۱۳] در همین سال انجمن علمی دانشجویان فلسفهٔ دانشگاه تهران در نامه‌ای به سیدمحمد مقیمی، رئیس دانشگاه تهران، خواستار شفافیت در وضعیت رسیدگی به پروندهٔ تخلفات علمی محمود خاتمی شد.[۱۴] ۱۰۴ دانشجوی فلسفهٔ دانشگاه تهران نیز در نامهٔ دیگری اعلام کردند که از نظر ایشان «تدریس مجدد آقای خاتمی در دانشکدهٔ ادبیات حیثیت علمی این دانشکده را بیش از پیش لکه‌دار خواهد ساخت».[۱۵]
در سال ۱۴۰۲ بازگشت خاتمی به گروه برای تدریس در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری انتقادهایی را برانگیخت.[۱۶]
جواد طباطبایی در مقدمهٔ کتابِ ملاحظات دربارهٔ دانشگاه مفصلاً به این سرقت علمی و شرایط و پیامدهای آن پرداخته است.[۱۷]
اعضای هیئت علمی
ویرایشاعضای کنونی
ویرایش- علی اردشیر لاریجانی (دانشیار)
- محمدرضا حسینی بهشتی (دانشیار)
- موسی دیباج (دانشیار)
- احمد رجبی (استادیار)
- مصطفی زالی (استادیار)
- محمدتقی طباطبایی (استادیار)
- سید حمید طالب‌زاده (استاد)
- حسین غفاری (استاد)
- مهدی قوام صفری (دانشیار)
- حامد علی‌اکبرزاده (استادیار)
- سید عمار کلانتر (استادیار)
- علیرضا مازاریان (استادیار)
اعضای سابق
ویرایشپس از انقلاب
ویرایشپیش از انقلاب
ویرایشنشریات
ویرایشجستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ «STUDY OF PERSIAN PHILOSOPHY IN TEHRAN UNIVERSITY» (PDF).
- ↑ «گروه فلسفه». دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۱-۱۴.
- ↑ «رئیس مجلس شورای اسلامی: قدر و اعتبار گروه فلسفه دانشگاه تهران ناشی از صبر، مدیریت و بزرگواری دکتر یحیی مهدوی است». ایسنا. ۲۰۰۴-۰۷-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۱-۱۴.
- ↑ "FACULTIES OF THE UNIVERSITY OF TEHRAN iv. Faculty of Letters and Humanities". Encyclopaedia Iranica (به انگلیسی). Retrieved 2024-11-14.
- ↑ «مراسم بزرگداشت دکتر «یحیی مهدوی؛ بنیانگذار گروه فلسفه دانشگاه تهران» برگزار شد». خبرگزاری بین‌المللی قرآن. ۱۳۸۶.
- ↑ «Magiran | روزنامه اعتماد (1386/07/17): دکتر حسین غفاری مدیر گروه فلسفه دانشگاه تهران شد». www.magiran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۱-۱۴.
- ↑ شجاعی جشوقانی، مالک (۱۴۰۰). آموزش عالی فلسفه در ایران (گفتمان‌های فکری، برنامه‌ریزی آموزشی، مهارت و اشتغال). پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ص. ۳۷. شابک ۹۷۸-۶۲۲-۷۶۸۹-۳۹-۶.
- ↑ شریعتی، احسان (۱۴۰۲). سنجش پیامدهای هستی‌شناسی هایدگر: نقد خوانش احمد فردید، ترجمهٔ امیر رضایی. تهران: نشر نی. صص. ۹۸–۱۰۱.
- ↑ Mirsepassi, Ali (2019). Iran's Troubled Modernity: Debating Ahmad Fardid's Legacy (به انگلیسی). Cambridge University Press. pp. 29–33.
- ↑ داوری اردکانی، رضا (۱۳۸۴). فلسفه معاصر ایران. ساقی. صص. ۱۲۶–۱۲۷.
- ↑ «ورای تقلب و انتحال». روزنامه شرق.
- ↑ «بیانیه دانشگاه تهران…». دانشگاه تهران. ۱۰ آذر ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ دسامبر ۲۰۱۴.
- ↑ «استاد متقلب به دانشگاه برمی‌گردد؟». نسیم‌آنلاین.
- ↑ «نامهٔ انجمن علمی فلسفه دانشگاه تهران دربارهٔ یک «سرقت علمی گسترده»». انصاف‌نیوز.
- ↑ «انتشار نامهٔ ۱۰۴ دانشجوی فلسفهٔ دانشگاه تهران پس از شش ماه». انصاف‌نیوز.
- ↑ «انتقاد به بازگشت استاد متهم به سرقت علمی در دانشگاه تهران | پایگاه خبری تحلیلی انصاف نیوز». انصاف نیوز. ۲۰۲۳-۰۹-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۲-۲۰.
- ↑ طباطبایی، جواد (۱۳۹۸). ملاحظات دربارهٔ دانشگاه. مینوی خرد.
- ↑ «آرامش دوستدار، اندیشمند برجسته ایران درگذشت». دویچه‌وله.
- ↑ «بازنشستگی دو استاد دانشگاه تهران». فرارو.
- ↑ «درگذشت دکتر سعیده کوکب " استاد گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی "». دانشگاه تهران.
- ↑ «اخراج حسین مصباحیان، استاد ادبیات و فلسفه دانشگاه تهران». ایران‌وایر. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۱-۰۹.