پنجاه و سه نفر
گروه سیاسی چپ‌گرای ایرانی
(تغییرمسیر از ۵۳ نفر)
۶ نفر و ۴۰ نفر و ۳ نفر و ۴ نفر، معروف به جمع ۵۳ نفر، گروهی از زندانیان سیاسی در ایران بودند که در دوران رضاشاه در سال ۱۳۱۶ خورشیدی بازداشت و در زندان قصر محبوس شدند.
بیشتر این زندانیان، گرایش‌هایی به مکتب‌ها و ایده‌های تازه ترجمه و مطرح شدهٔ سوسیال دموکراسی یا کمونیسم-انترناسیونالیسم یا سوسیالیسم ملی‌گرایانه یا افکار بینابینیِ تثبیت‌نشده داشتند.
شش نفر:
- تقی ارانی
- عبدالصمد کامبخش
- احسان طبری
- محمدرضا قدوه
- علی‌اکبر شاندرمنی
- رضا روستا
و چهل نفر:
- محمدِ پژوه
- محمد بهرامی
- محمد شورشیان
- علی صادقپور
- محمود بقراطی
- ضیاء الموتی
- رحیم الموتی
- نورالدین الموتی
- میرعماد الموتی
- محمدباقر فرجامی
- عباس آذری
- نصرت‌الله اعزازی
- اکبر افشان
- مجتبی سجادی
- حسن سجادی
- مهدی رسایی
- مرتضی رضوی
- سیف‌الله سیاح
- علی‌نقی حکمی
- ابوالقاسم اشتری
- فضل‌الله گرگانی
- ولی خواجوی
- یوسف ثقفی
- عزت‌الله عتیقه‌چی
- شعبان زمانی
- حسین تربیت
- رجبعلی نسیمی
- بهمن شمالی
- مهدی لاله
- تقی شاهین
- عباس نراقی
- مهدی دانشور
- حسن حبیبی
- آناقلیج خضربابا
- رضا ابراهیم‌زاده
- خلیل انقلاب آذر
- فریدون منو
- تقی مکی‌نژاد
- سیدجلال حسن نایبی
- حکیم الهی
و سه نفر:
و چهار نفر:
- ایرج اسکندری
- رضا رادمنش (پسر عمه محمد علی مجتهدی)
- مرتضی یزدی
- بزرگ علوی
منابع ویرایش
- پروندهٔ ۵۳ نفر، بزرگ‌ترین دستگیری سیاسی دوران رضاخان بایگانی‌شده در ۱ اکتبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine
- خاطرات انور خامه‌ای، پنجاه و سه نفر، ص۲۷۰
- زندان قصر یکی از ارکان تاریخ معاصر ایران است (قسمت ۵۳ نفر)
- پنجاه و سه نفر کتابی از بزرگ علوی در مورد گروه ۵۳ نفر
- پنجاه و سه نفر
- آبراهامیان، یرواند (۱۳۷۸)، ایران بین دو انقلاب: از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ترجمهٔ کاظم فیروزمند، حسن شمس آوری، محسن مدیر شانه‌چی، نشر مرکز، ص. صص۱۴۴–۱۴۵