تَبعید اجبار کردن شخصی توسط یک حکومت برای زندگی در یک محل خاص را می‌نامند. در زمان تبعید شخص باید خود را به‌طور دائم به مقامات تعیین شده معرفی کند و نباید در تمام مدت زمان تبعید اقدام به ترک محل تبعید نماید. در تاریخ بسیاری از افرادی که مورد تأیید حکومت‌ها نبودند، تبعید می‌شدند و همواره در میان حکومت‌ها تبعید به عنوان ابزار حذف مخالفان استفاده می‌شود.[۱]

دانته در تبعید

واژه‌شناسی ویرایش

تبعید، از ریشه «ب ـ ع ـ د» و در لغت به معنای دور کردن است.[۲][۳][۴]

(به عربی: نَفي) واژه‌ای عربی معادل تبعید در فارسی است که در میان مفاهیم نظام حقوقی، به‌کار می‌رود. نفی یعنی بیرون کردن بزه‌کار از محلّ زندگی یا محلّ ارتکاب بزه یا محلّ اجرای حد که از آن در باب حدود سخن رفته‌است.[۵]

در تاریخ ویرایش

 
ناپلئون تبعید شده در سنت هلن

قانون‌ها ویرایش

برخی از تبعیدشدگان اهل ایران
محمدعلی‌شاه در روسیه
احمدشاه در فرانسه
رضا شاه در آفریقا
خمینی در ترکیه

از دیرباز تاکنون قانون‌های بسیاری برای تبعید در نظر گرفته شده‌است.

نفی بلد در ایران ویرایش

در مادهٔ ۱۹۰ قانون مجازات اسلامی ایران یکی از حدهای محاربه و افساد فی‌الارض، نفی بلد دانسته شده‌است.[۱۴]

مراد از نفی بلد در میان فقهای امامیه اخراج محارب از سرزمین محل جرمشان است به شکلی که به هر سرزمینی وارد شوند از هم‌خوارکی، هم‌نشینی، خرید و فروش، ازدواج و… با آن‌ها پرهیز شود است. از این دیدگاه نفی بلد یعنی تبعیدی که همراه با سخت‌گیری‌های دیگری در محل تبعید است. از علی بن موسی الرضا در این مورد که محارب چگونه نفی می‌شوند نقل شده که «محارب از شهری که در آن مرتکب جرم گردیده به شهر دیگری فرستاده می‌شود و به اهل آن شهر نوشته می‌شود که این شخص اخراج شده‌است، پس با او هم‌نشینی، معامله، ازدواج و نیز هم غذا نشوید و این عمل تا یک سال در مورد وی اجرا می‌گردد.» همچنین حبس‌کردن محارب در محل تبعیدشان نیز از مباحث مطرح‌شده در این زمینه است که برخی علمای معاصر شیعه زندانی‌کردن در مکان تبعید را جایز ندانسته‌اند؛ با این حال برخی هم در شرایطی که تبعیدی در تبعیدگاه ایجاد مفسده کند و کنترل و مراقبتش ممکن نباشد، زندانی‌کردن در محل تبعید را جایز شمرده‌اند.[۱۵]

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. «تبعید و اقامت اجباری - مجموعه قوانین آیین داددرسی کیفری». گروه وکلای بازرگان. ۲۰۲۰-۱۱-۲۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۵.
  2. «الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة - الجوهری، أبو نصر - کتابخانه مدرسه فقاهت». lib.eshia.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۱۴.
  3. «لسان العرب - ابن منظور - کتابخانه مدرسه فقاهت». lib.eshia.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۱۴.
  4. «مجمع البحرین - الطریحی النجفی، فخر الدین - کتابخانه مدرسه فقاهت». lib.eshia.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۱۴.
  5. «تبعید - ویکی فقه». fa.wikifeqh.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۱۴.
  6. «ارسطو Aristotle | دانشنامه پژوهه پژوهشکده باقرالعلوم». pajoohe.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۴.
  7. Behnegarsoft.com (۲۰۱۴-۱۰-۰۱). «معلم اول در مکتب کتاب / کتابشناسی ارسطو به بهانه سالمرگش | ایبنا». خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۴.
  8. «مرگ ناپلئون در تبعید». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۶.
  9. «هشت واقعیت زندگی ویکتور هوگو که نمی‌دانستید». samirpublication.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۴.
  10. «ویکتور هوگو و خلق آثار ادبی ماندگار در ۱۹ سال تبعید». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۶-۰۵-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۴.
  11. «چرا رضاشاه به جزیره موریس تبعید شد؟». اعتمادآنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۶.
  12. «تبعید امام خمینی به پاریس - ویکی فقه». wikifeqh.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۶.
  13. بهبودی، هدایت الله (۱۳۹۱). شرح اسم. موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی. ص. ۳۰۳ تا ۳۲۴. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۷۸۶-۱۷-۰.
  14. «متن کامل قانون مجازات اسلامی ایران». سایت مطالعات حقوقی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۳ فوریهٔ ۲۰۱۳.
  15. «تبدیل تبعید حدی به مجازات حبس». وبگاه معاونت حقوقی و امور مجلس. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۳ فوریهٔ ۲۰۱۳.