ویکی‌پدیا

رودوسن

رودوسن (انگلیسی: Rhodocene) که با نام رسمی بیس(η۵-سیکلوپنتادی‌انیل)رودیم (II)شناخته می‌شود، یک ترکیب شیمیایی با فرمول [Rh(C۵H۵)۲] است. هر مولکول از این ترکیب شامل یک اتم فلز رودیم بوده که ما بین دو صفحه آروماتیک ۵ کربنی با نام حلقه‌های سیکلوپنتادی‌انیل و با آرایش ساندویچی قرار دارد. این ترکیب یک ترکیب آلی فلزی است که در آن پیوندهای کووالانسی(هاپتیسیته) بین کربن-رودیم وجود دارد.[۵] رادیکال [Rh(C5H5)2] در دماهای بالای ۱۵۰ °C و یا در شرایطی که توسط نیتروژن مایع در دمای -۱۹۶ °C نگه داری شود، قابل ردیابی است. در دمای اتاق، جفت‌های این رادیکال از طریق حلقه سیکلوپنتادی‌انیل خود با یکدیگر پیوند خورده و یک دیمر ایجاد می‌کنند که به صورت جامد زرد رنگ یافت می‌شود.[۶][۷][۸]

رودوسن
Skeletal structure of the staggered conformation of rhodocene
نام‌گذاری آیوپاک

bis(η5-cyclopentadienyl)rhodium(II)

دیگر نام‌ها

rhodocene
dicyclopentadienylrhodium

شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس ۱۲۳۱۸-۲۱-۷ N
پاب‌کم ۳۰۸۲۰۲۲
کم‌اسپایدر ۲۳۳۹۵۱۲ ✔Y
جی‌مول-تصاویر سه بعدی Image 1

  • [cH-]1cccc1.[cH-]1cccc1.[Rh+2]

  • InChI=1S/2C5H5.Rh/c2*1-2-4-5-3-1;/h2*1-5H;/q2*-۱;+۲ ✔Y
    Key: IWAKCRNSZSPDTB-UHFFFAOYSA-N ✔Y

    InChI=1/2C5H5.Rh/c2*1-2-4-5-3-1;/h2*1-5H;/q2*-۱;+۲
    Key: IWAKCRNSZSPDTB-UHFFFAOYAC

خصوصیات
فرمول مولکولی C10H10Rh۱
جرم مولی ۲۳۳٫۰۹ g mol−1
شکل ظاهری جامد زرد رنگ (دیمر)[۱]
دمای ذوب ۱۷۴ درجه سلسیوس (۳۴۵ درجه فارنهایت؛ ۴۴۷ کلوین) همراه با تجزیه (دیمر)[۴]
انحلال‌پذیری در آب تاحدی انحلال پذیر در دی‌کلرومتان (دیمر)[۲]
انحلال پذیر در استونیتریل[۳]
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
 N (بررسی) (چیست: ✔Y/N؟)
Infobox references

تاریخچه شیمی آلی فلزی به قرن نوزدهم میلادی و اکتشاف نمک زایس[۹][۱۰] [۱۱] و نیکل تتراکربونیل[۱۲] بر می گردد. این ترکیبات شیمیدان ها را با چالش مواجه نمود چرا که این ترکیبات با مدل های موجود برای پیوند شیمیایی در آن زمان تطابق نداشت. چالش دیگر با کشف فروسن[۱۳]، آنالوگ ساختاری رودوسن و نخستین ترکیب کشف شده از دسته ترکیبات متالوسن، مطرح گردید.[۱۴] فروسن به طور غیرمعمول از نظر شیمیایی پایدار بود،[۱۵] همچنین آنالوگ های ساختاری شامل رودوسنیوم، کاتیون غیر منتظره رودیوم[یادداشت‌ ۱] و ترکیبات همتای کبالت و ایریدیم‌دار رودوسن هم به همین ترتیب پایدار بودند.[۱۸] مطالعه گونه های آلی فلزی مانند این ترکیبات نهایتا موجب توسعه مدل هایی از پیوند شیمیایی شد که تشکیل و پایداری آن ها را توضیح می داد.[۱۹] [۲۰] کارهای انجام شده بر روی ترکیبات ساندویچی، از جمله سامانه های رودوسن-رودوسنیوم، موجب شد تا دو شیمیدان به نام های جفری ویلکینسون و ارنست فیشر جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۷۳ را از آن خود کنند.[۲۱] [۲۲]

تاریخچه ویرایش

گونه‌زایی ویرایش

سنتز ویرایش

استخلاف‌های رودوسن و نمک‌های رودوسنیوم ویرایش

استخلاف‌هایپنتا در لیگاندهای سیکلوپنتادی‌انیل ویرایش

کاربردها ویرایش

استفاده‌های زیست پزشکی از مشتقات ویرایش

برهمکنش فلز-فلز در متالوسن‌های پیوند شده ویرایش

پلیمرهای حاوی رودوسنیوم ویرایش

یادداشت‌ها ویرایش

  1. ↑ کاتیون [Rh(C5H5)2]+ با ۱۸ الکترون لایه ظرفیت در برخی مجلات با نام کاتیون رودوسنیوم(rhodocenium)[۱۶] و در برخی دیگر کاتیون رودیسینیم(rhodicinium) نام برده شده است.[۱۷] نام رودوسنیوم در مقالات اخیر بیشتر به کار رفته است و ما در این مقاله نیز از آن استفاده می کنیم. اما هر دو نام به یک گونه شیمیایی اشاره دارد.

پانویس ویرایش

  1. ↑ El Murr, Electrochemical Reduction Pathways of the Rhodocenium Ion. Dimerization and Reduction of Rhodocene.
  2. ↑ El Murr, Electrochemical Reduction Pathways of the Rhodocenium Ion. Dimerization and Reduction of Rhodocene.
  3. ↑ El Murr, Electrochemical Reduction Pathways of the Rhodocenium Ion. Dimerization and Reduction of Rhodocene.
  4. ↑ El Murr, Electrochemical Reduction Pathways of the Rhodocenium Ion. Dimerization and Reduction of Rhodocene.
  5. ↑ Crabtree, The Organometallic Chemistry of the Transition Metals.
  6. ↑ El Murr et al, Electrochemical Reduction Pathways of the Rhodocenium Ion. Dimerization and Reduction of Rhodocene.
  7. ↑ Fischer and Wawersik, Über Aromatenkomplexe von Metallen. LXXXVIII. Über Monomeres und Dimeres Dicyclopentadienylrhodium und Dicyclopentadienyliridium und Über Ein Neues Verfahren Zur Darstellung Ungeladener Metall-Aromaten-Komplexe.
  8. ↑ Keller and Wawersik, Spektroskopische Untersuchungen an Komplexverbindungen. VI. EPR-spektren von (C5H5)2Rh und (C5H5)2Ir.
  9. ↑ Zeise, On the interaction between platinum chloride and alcohol, and the new substances thereby formed.
  10. ↑ Hunt, The First Organometallic Compounds: William Christopher Zeise and his Platinum Complexes.
  11. ↑ Winterton, Some Notes on the Early Development of Models of Bonding in Olefin-Metal Complexes.
  12. ↑ Crabtree, The Organometallic Chemistry of the Transition Metals.
  13. ↑ Laszlo and Hoffmann, Ferrocene: Ironclad History or Rashomon Tale?.
  14. ↑ Federman Neto, Darin and Pelegrino, Ferrocene: 50 Years of Transition Metal Organometallic Chemistry — From Organic and Inorganic to Supramolecular Chemistry.
  15. ↑ Kealy and Pauson, A New Type of Organo-Iron Compound.
  16. ↑ El Murr et al, Electrochemical Reduction Pathways of the Rhodocenium Ion. Dimerization and Reduction of Rhodocene.
  17. ↑ Cotton, Whipple and Wilkinson, Bis-Cyclopentadienyl Compounds of Rhodium(III) and Iridium(III).
  18. ↑ Cotton, Whipple and Wilkinson, Bis-Cyclopentadienyl Compounds of Rhodium(III) and Iridium(III).
  19. ↑ Mingos, A Historical Perspective on Dewar's Landmark Contribution to Organometallic Chemistry.
  20. ↑ Mehrotra and Singh, Organometallic Chemistry: A Unified Approach.
  21. ↑ Sherwood, Metal Sandwiches.
  22. ↑ "The Nobel Prize in Chemistry 1973" (به انگلیسی). Nobel Foundation. Archived from the original on 3 April 2019. Retrieved 12 September 2010.

منابع ویرایش

  • Andre, M.; Schottenberger, H.; Tessadri, R.; Ingram, G.; Jaitner, P.; Schwarzhans, K. E. (1990). "Synthesis and Preparative HPLC-Separation of Heteronuclear Oligometallocenes. Isolation of Cations of Rhodocenylferrocene, 1,1'-Dirhodocenylferrocene, and 1-Cobaltocenyl-1'-rhodocenylferrocene". Chromatographia (به انگلیسی). 30 (9–10): 543–545. doi:10.1007/BF02269802.
  • Clarke, M. J.; Sadler, P. J. (1999). Metallopharmaceuticals: Diagnosis and therapy (به انگلیسی). Berlin: Springer.
  • Clarke, M. J. (2002). "Ruthenium Metallopharmaceuticals". Coordination Chemistry Reviews (به انگلیسی). 232 (1–2): 69–93. doi:10.1016/S0010-8545(02)00025-5.
  • Collins, J. E.; Castellani, M. P.; Rheingold, A. L.; Miller, E. J.; Geiger, W. E.; Rieger, A. L.; Rieger, P. H. (1995). "Synthesis, Characterization, and Molecular-Structure of Bis(tetraphenylcyclopentadienyl)rhodium(II)". Organometallics (به انگلیسی). 14 (3): 1232–1238. doi:10.1021/om00003a025.
  • Crabtree, R. H. (2009). The Organometallic Chemistry of the Transition Metals (به انگلیسی). Hoboken, NJ: John Wiley and Sons. p. 2. An industrial application of transition metal organometallic chemistry appeared as early as the 1880s, when Ludwig Mond showed that nickel can be purified by using CO to pick up nickel in the form of gaseous Ni(CO)4 that can easily be separated from solid impurities and later be thermally decomposed to give pure nickel.

    ... Recent work has shown the existence of a growing class of metalloenzymes having organometallic ligand environments – considered as the chemistry of metal ions having C-donor ligands such as CO or the methyl group

  • Noviandri, I.; Brown, K. N.; Fleming, D. S.; Gulyas, P. T.; Lay, P. A.; Masters, A. F.; Phillips, L. (1999). "The Decamethylferrocenium/Decamethylferrocene Redox Couple: A Superior Redox Standard to the Ferrocenium/Ferrocene Redox Couple for Studying Solvent Effects on the Thermodynamics of Electron Transfer". Journal of Physical Chemistry B (به انگلیسی). 103 (32): 6713–6722. doi:10.1021/jp991381.
  • Gusev, O. V.; Peterleitner, M. G.; Ievlev, M. A.; Kal'sin, A. M.; Petrovskii, P. V.; Denisovich, L. I.; Ustynyuk, Nikolai A. (1997). "Reduction of Iridocenium Salts [Ir(η5-C5Me5)(η5-L)]+ (L= C5H5, C5Me5, C9H7); Ligand-to-Ligand Dimerisation Induced by Electron Transfer". Journal of Organometallic Chemistry (به انگلیسی). 531 (1–2): 95–100. doi:10.1016/S0022-328X(96)06675-2.
  • El Murr, N.; Sheats, J. E.; Geiger, W. E.; Holloway, J. D. L. (1979). "Electrochemical Reduction Pathways of the Rhodocenium Ion. Dimerization and Reduction of Rhodocene". Inorganic Chemistry (به انگلیسی). 18 (6): 1443–1446. doi:10.1021/ic50196a007.
  • Fischer, E. O.; Pfab, W. (1952). "Zur Kristallstruktur der Di-Cyclopentadienyl-Verbindungen des zweiwertigen Eisens, Kobalts und Nickels" [On the crystal structure of the dicyclopentadienyl compounds of divalent iron, cobalt and nickel] (به انگلیسی). 7 (6): 377–379. doi:10.1002/zaac.19532740603. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  • Federman Neto, A.; Pelegrino, A. C.; Darin, V. A. (2004). "Ferrocene: 50 Years of Transition Metal Organometallic Chemistry — From Organic and Inorganic to Supramolecular Chemistry". ChemInform (به انگلیسی). 35 (43): 147–169. doi:10.1002/chin.200443242.
  • Pavlishchuk, V. V.; Addison, A. W. (2000). "Conversion Constants for Redox Potentials Measured Versus Different Reference Electrodes in Acetonitrile Solutions at 25 °C". Inorganica Chimica Acta (به انگلیسی). 298 (1): 97–102. doi:10.1016/S0020-1693(99)00407-7.
  • Fischer, E. O.; Wawersik, H. (1966). "Über Aromatenkomplexe von Metallen. LXXXVIII. Über Monomeres und Dimeres Dicyclopentadienylrhodium und Dicyclopentadienyliridium und Über Ein Neues Verfahren Zur Darstellung Ungeladener Metall-Aromaten-Komplexe" [Aromatic Complexes of Metals. LXXXVIII. On the Monomers and Dimers Dicyclopentadienylrhodium and Dicyclopentadienyliridium and a New Method for the Preparation of Uncharged Metal-Aromatic Complexes]. Journal of Organometallic Chemistry (به انگلیسی). 5 (6): 559–567. doi:10.1016/S0022-328X(00)85160-8.
  • Fouda, M. F. R.; Abd-Elzaher, M. M.; Abdelsamaia, R. A.; Labib, A. A. (2007). "On the Medicinal Chemistry of Ferrocene". Applied Organometallic Chemistry (به انگلیسی). 21 (8): 613–625. doi:10.1002/aoc.1202.
  • Gagne, R. R.; Koval, C. A.; Lisensky, G. C. (1980). "Ferrocene as an Internal Standard for Electrochemical Measurements". Inorganic Chemistry (به انگلیسی). 19 (9): 2854–2855. doi:10.1021/ic50211a080.
  • Goldschmidt, Z.; Crammer, B. (1988). "Vinylcyclopropane Rearrangements". Chemical Society Reviews (به انگلیسی). 17: 229–267. doi:10.1039/CS9881700229.
  • Green, M. L. H.; Pratt, L.; Wilkinson, G. (1959). "760. A New Type of Transition Metal–Cyclopentadiene Compound". Journal of the Chemical Society (به انگلیسی): 3753–3767. doi:10.1039/JR9590003753.
  • He, H. T. (1999). Synthesis and Characterisation of Metallocenes Containing Bulky Cyclopentadienyl (PhD thesis) (به انگلیسی). University of Sydney. OCLC 222646266.
  • Hughes, R. P.; Trujillo, H. A.; Egan, J. W.; Rheingold, A. L. (1999). "Skeletal Rearrangement during Rhodium-Promoted Ring Opening of 1,2-Diphenyl-3-vinyl-1-cyclopropene. Preparation and Characterization of 1,2- and 2,3-Diphenyl-3,4-pentadienediyl Rhodium Complexes and Their Ring Closure to a 1,2-Diphenylcyclopentadienyl Complex". Organometallics (به انگلیسی). 18 (15): 2766–2772. doi:10.1021/om990159o.
  • Jones, C. J.; Thornback, J. (2007). Medicinal Applications of Coordination Chemistry (به انگلیسی). Cambridge, UK: RSC Publishing.
  • Keller, H. J.; Wawersik, H. (1967). "Spektroskopische Untersuchungen an Komplexverbindungen. VI. EPR-spektren von (C5H5)2Rh und (C5H5)2Ir" [Spectroscopic studies of complex compounds. VI. EPR spectra of (C5H5)2Rh and (C5H5)2Ir]. Journal of Organometallic Chemistry (به انگلیسی). 8 (1): 185–188. doi:10.1016/S0022-328X(00)84718-X.
  • Kölle, U.; Kläui, W. Z.l (1991). "Darstellung und Redoxverhalten einer Serie von Cp*/aqua/tripod-Komplexen des Co, Rh und Ru" [Preparation and redox behaviour of a series of Cp* / water / tripod complexes of Co, Rh and Ru]. Zeitschrift für Naturforschung B (به انگلیسی). 46 (1): 75–83. doi:10.1515/znb-1991-0116.
  • Kotz, J. C.; Treichel, P. M.; Townsend, J. R. (2009). Chemistry and Chemical Reactivity (به انگلیسی). Vol. 2 (7 ed.). Belmont, CA: Cengage Learning. p. 1050–1053.
  • Zagorevskii, D. V.; Holmes, J. L. (1992). "bservation of Rhodocenium and Substituted-Rhodocenium Ions and their Neutral Counterparts by Mass Spectrometry". Organometallics (به انگلیسی). 11 (10): 3224–3227. doi:10.1021/om00046a018.
  • Sherwood, Martin (1 November 1973). "Metal Sandwiches". New Scientist (به انگلیسی). 60 (870): 335. Retrieved 17 June 2017.
  • Okuda, J. (1992). "Transition-Metal Complexes of Sterically Demanding Cyclopentadienyl Ligands". Transition Metal Coordination Chemistry. Topics in Current Chemistry (به انگلیسی). Vol. 160. Berlin: Springer-Verlag. p. 97–145. doi:10.1007/3-540-54324-4_3.
  • Wenzel, M.; Wu, Y. F. (1987). "Abtrennung von [103mRh]Rhodocen-Derivaten von den Analogen [103Ru]Ruthenocen-Derivaten und deren Organ-Verteilung" [Separation of [103mRh]rhodocene derivatives from the parent [103Ru]ruthenocene derivatives and their organ distribution]. International Journal of Radiation Applications and Instrumentation A (به انگلیسی). 38 (1): 67–69. doi:10.1016/0883-2889(87)90240-1. PMID 3030970.
  • Cotton, S. A. (1997). "Rhodium and Iridium". Chemistry of Precious Metals (به انگلیسی). London: Blackie Academic and Professional. p. 78–172. Both metals exhibit an extensive chemistry, principally in the +3 oxidation state, with +1 also being important, and a significant chemistry of +4 iridium existing. Few compounds are known in the +2 state, in contrast to the situation for cobalt, their lighter homologue (factors responsible include the increased stability of the +3 state consequent upon the greater stabilization of the low spin d6 as 10 Dq increases)." (p. 78)
  • Szajek, L. P.; Shapley, J. R. (1991). "Unexpected Synthesis of CpIr(η4-C5H6) and a Proton and Carbon-13 NMR Comparison with its Cobalt and Rhodium Congeners". Organometallics (به انگلیسی). 10 (7): 2512–2515. doi:10.1021/om00053a066.
  • Stojanovic, R. S.; Bond, A. M. (1993). "Examination of Conditions under which the Reduction of the Cobaltocenium Cation can be used as a Standard Voltammetric Reference Process in Organic and Aqueous Solvents". Analytical Chemistry (به انگلیسی). 65 (1): 56–64. doi:10.1021/ac00049a012.
  • Donovan-Merkert, B. T.; Tjiong, H. I.; Rhinehart, L. M.; Russell, R. A.; Malik, J. (1997). "Facile, Redox-Promoted Formation of Rhodocenium Complexes Bearing the 1,2,3-Tri-tert-butylcyclopentadienyl Ligan". Organometallics (به انگلیسی). 16 (5): 819–821. doi:10.1021/om9608871.
  • Donovan-Merkert, B. T.; Clontz, C. R.; Rhinehart, L. M.; Tjiong, H. I.; Carlin, C. M.; Cundari, Thomas R; Rheingold, Arnold L.; Guzei, Ilia (1998). "Rhodocenium Complexes Bearing the 1,2,3-Tri-tert-butylcyclopentadienyl Ligand: Redox-Promoted Synthesis and Mechanistic, Structural and Computational Investigations". Organometallics (به انگلیسی). 17 (9): 1716–1724. doi:10.1021/om9707735.
  • Wenzel, M.; Wu, Y. (1988). "Ferrocen-, Ruthenocen-bzw. Rhodocen-analoga von Haloperidol Synthese und Organverteilung nach Markierung mit 103Ru-bzw. 103mRh" [Ferrocene, ruthenocene and rhodocene analogs in haloperidol synthesis and organ distribution after labeling with 103Ru and 103mRh]. International Journal of Radiation Applications and Instrumentation A (به انگلیسی). 39 (12): 1237–1241. doi:10.1016/0883-2889(88)90106-2. PMID 2851003.
  • Yan, Y.; Deaton, T. M.; Zhang, J.; Hongkun, H.; Hayat, J.; Pageni, P.; Matyjaszewski, K.; Tang, C. (2015). "The Syntheses of Monosubstituted Rhodocenium Derivatives, Monomers and Polymers". Macromolecules (به انگلیسی). 48 (6): 1644–1650. Bibcode:2015MaMol..48.1644Y. doi:10.1021/acs.macromol.5b00471.
  • Black, M.; Mais, R. H. B.; Owston, P. G. (1969). "The crystal and molecular structure of Zeise's salt, KPtCl3.C2H4.H2O". Acta Crystallographica B (به انگلیسی). 25 (9): 1753–1759. doi:10.1107/S0567740869004699.
  • Jarvis, J. A. J.; Kilbourn, B. T.; Owston, P. G. (1971). "A Re-determination of the Crystal and Molecular Structure of Zeise's salt, KPtCl3.C2H4.H2O". Acta Crystallographica B (به انگلیسی). 27 (2): 366–372. doi:10.1107/S0567740871002231.

پیوند به بیرون ویرایش

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=رودوسن&oldid=30510435»