قره‌پاپاق
قره‌پاپاق یکی از ایل‌های گروه قومی آذربایجانی‌ها[۲][۳] بورچالی ساکن در استان آذربایجان غربی سولدوز(شهرستان نقده) و برخی از نواحی همجوار در کشورهای همسایه نظیر جمهوری آذربایجان، گرجستان و ترکیه است.
 مردانی شکارچی از ایل قره‌پاپاق (چیانه سلدوزی) نقده، ایران (۱۹۱۳) | |
| مناطق با جمعیت چشمگیر | |
|---|---|
| ایران،گرجستان،جمهوری آذربایجان، ترکیه،روسیه،قزاقستان | |
| زبان‌ها | |
| ترکی آذربایجانی | |
| دین | |
| اسلام اهل سنت و شیعهٔ دوازده‌امامی | |
| قومیت‌های وابسته | |
| آذری ها |
نام ویرایش
نام «قره‌پاپاق» در زبان ترکی آذربایجانی به معنایِ «کلاهِ سیاه» است.[۴] این ایل همچنین با نامِ عربیِ «تَراکَمه» (که از لحاظ واژگانی، جمعِ مکسرِ «ترکمن» است) نیز شناخته می‌شود.[۵]
تاریخچه ویرایش
در سال ۱۲۴۰ ه.ق(۱۸۲۴ میلادی) ایل قره‌پاپاق از قفقاز به دشت پهناور سولدوز(شهرستان نقده) وارد شد و در آن نشیمن گزید. گویند که قره‌پاپاق ها در ابتدا از سه طایفه اصلی بزچلو، قوزلو،قوچلو و خاندان های بزرگ دیگر تشکیل می‌شده که هر کدام از این طوایف بخشی از مسئولیت اداره ایل را بر عهده می گرفتند. برای مثال خاندان های قوزلو و بزچلو در دامداري و قوچلو ها در نبرد ها و کشاورزی از خاندان های قوی بودند که مثالی از آنها حسن خان و رضا خان قوچلو بوده. همچنین گفته می‌شده که قوچلو ها در ابتدا از نسل پیری بیگ قوچلو و از قزلباش ها بوده اند و بعد از فروپاشی حکومت صفوی به سمت اراک(قره پاپاق) حرکت کرده بودند. البته قدرت و نفوذ قوچلو ها و قدرت شان در ایل از سال ۱۲۵۳ هجری قمری که مصادف با اسکان ایل بود به جز علی علمی که اولین فرمانده سپاه پاسداران نقده از طایفه قوچلو بود، پایان یافت. از معروف‌ترین طوائف این ایل بزرگ می‌توان به طائفهٔ حسن‌زاده اشاره کرد که به رهبری میرزا حسن حسن‌زاده در زمینهٔ تجارت چایی و خشکبار و نفت با حکومت عثمانی وقت و اروپای شرقی سرآمد دیگر تجار زمان بودند.میرزا حسن دارای ۹ پسر بود که پس از حملهٔ ارامنه به بخش‌هایی از آذربایجان ایران و عثمانی فرار کرد و پس از درگیری طوائف قره‌پاپاق با ارامنه و کشته‌شدن بخش اعظمی از اعضای این ایل در جنگ، تنها بازماندهٔ خاندان میرزا حسن پسر کوچک‌تر او میرزا عباس نام داشت پس از فرار به بخش‌های مرکزی آذربایجان جان سالم به در برده.
طوایف ویرایش
ایل قره‌پاپاق دارای طوایف چاخرلو، امیر فلاح، خسروی، منتظمی، خان‌تومان، حسامی، جان احمدلو، قوچلو، جمشیدی ،داغستانی،... و همچنین دیگر گروه‌های تشکیل‌دهندهٔ اهالی قره‌پاپاق شامل ایناللی، غفرانی، همتي سلدوزي، مقدم، عباسی چیانه،حیدرلو، بالخانلی و ایناللو است.
طوایف احتمالی ویرایش
برخی از کارشناسان و مردمان محلی منطقهٔ آواجیق معتقدند که مردمان این منطقه طایفه‌ای از قوم قره‌پاپاق بودند که در زمان کوچ به نقده،ساکن آواجیق شدند.
پانویس ویرایش
- ↑ (ترکی) The Great Borchali and the Karapapak بایگانی‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine by Seyfullah Türksoy
- ↑ "Азербайджанцы". БСЭ. Archived from the original on 20 November 2012. Retrieved 13 September 2013.
- ↑ "Карапапахи". Российский Этнографический музей. Archived from the original on 20 November 2012. Retrieved 24 September 2019.
- ↑ Bournoutian 1992, p. 50.
- ↑ Andrews, Peter. Ethnic Groups in the Republic of Turkey. pp. 75–77. ISBN 978-3895003257.
منابع ویرایش
منبع: فرهنگ لغت ترکی - فارسی داشقین
- منبع: فرهنگ جغرافیایی شهرستانهای کشور (شهرستان ارومیه)، سال ۱۳۷۹، ص۲۳۰.
- کتاب تاریخ ایل قاراپاپاق به کوشش مهدی رضوی
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |