پادشاهی هندوپارتی
پادشاهی هندوپارتی یک پادشاهی پارتی بود که توسط گُندُفَر تأسیس شد و از سال ۱۹ پس از میلاد تا حدود ۲۲۶ پس از میلاد فعال بود. در اوج قدرت، آنها بر منطقه‌ای شامل بخش‌هایی از شرق ایران، مناطق مختلف افغانستان و مناطق شمال غربی شبه‌قاره هند (بیشتر پاکستان امروزی و بخش‌هایی از شمال غربی هند) حکومت می‌کردند. حاکمان احتمالاً از اعضای خاندان سورن بودند و این پادشاهی حتی توسط برخی نویسندگان «پادشاهی سورن» نیز نامیده شده‌است.[۲]
پادشاهی هندوپارتی | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۹ پس از میلاد–۲۲۶ پس از میلاد | |||||||||||||||||||
پادشاهی هندوپارتی در اوج گستردگی خود، حدود ۴۰ پس از میلاد، و دولت‌های همسایه در جنوب آسیا.[۱] | |||||||||||||||||||
| پایتخت | تکسیلا کابل | ||||||||||||||||||
| زبان(های) رایج | آرامی یونانی پالی (خروشتی) سنسکریت، پراکریت (برهمی)، پارتی | ||||||||||||||||||
| دین(ها) | بودیسم هندوئیسم زرتشتی‌گری | ||||||||||||||||||
| حکومت | پادشاهی | ||||||||||||||||||
| شاه | |||||||||||||||||||
• ۱۹–۴۶ | گُندُفَر (نخستین) | ||||||||||||||||||
• ?–۲۲۶ | فرن-ساسان (آخرین) | ||||||||||||||||||
| دوره تاریخی | باستان | ||||||||||||||||||
| ۱۹ پس از میلاد | |||||||||||||||||||
• فروپاشی | ۲۲۶ پس از میلاد | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
این پادشاهی در سال ۱۹/۲۰ پس از آن تأسیس شد که فرماندار درنگیانا (سیستان) گُندُفَر[۳] استقلال خود را از شاهنشاهی اشکانی اعلام کرد. او بعدها لشکرکشی‌هایی به شرق انجام داد و مناطقی را از هندوسکایی‌ها و هندویونانی‌ها فتح کرد و بدین ترتیب پادشاهی خود را به یک امپراتوری تبدیل کرد.[الف][۵] قلمروهای هندوپارتی‌ها پس از حملات کوشان‌ها در نیمه دوم قرن اول به شدت کاهش یافت. آنها موفق شدند کنترل سیستان را تا زمان فتح آن توسط شاهنشاهی ساسانی در حدود ۲۲۴/۵ حفظ کنند.[۶] در بلوچستان، پاراتاراجاس، یک سلسله محلی هندوپارتی، در حدود سال ۲۶۲ پس از میلاد تحت نفوذ شاهنشاهی ساسانی قرار گرفت.[۷]
هندوپارتی‌ها به دلیل ساخت صومعه بودایی تخت باهی (از فهرست میراث جهانی یونسکو) در مردان، پاکستان مشهور هستند.
گُندُفَر و جانشینانش
ویرایش
به نظر می‌رسد گُندُفَر در اصل حاکم سیستان در ایران شرقی امروزی بوده، احتمالاً یک دست‌نشانده یا خویشاوند آپراکاراجاسها. او ممکن است جانشین فرمانداران پارتی پیشین سیستان، مانند چیروکس یا تانلیس مردات شده باشد.[۸] این ساتراپ‌های پارتی از زمانی که مهرداد دوم اشکانی (۱۲۴–۸۸ پیش از میلاد) سکاهای منطقه را شکست داده بود، بر منطقه سکستان حکومت می‌کردند.[۹] در حدود ۲۰–۱۰ پیش از میلاد،[۱۰] او فتوحاتی در پادشاهی پیشین هندوسکایی انجام داد، احتمالاً پس از مرگ حاکم مهم آزس. گُندُفَر حاکم مناطق شامل آراخوزیا، سیستان، سند، پنجاب و دره کابل شد، اما به نظر نمی‌رسد که او قلمرویی فراتر از شرق پنجاب در اختیار داشته باشد.[۱۱] گُندُفَر خود را "شاه شاهان" نامید، عنوانی اشکانی که در مورد او به درستی نشان می‌دهد که امپراتوری هندوپارتی تنها یک چارچوب سست بود: تعدادی از حاکمان کوچکتر مطمئناً موقعیت خود را در دوره هندوپارتی حفظ کردند، احتمالاً در ازای به رسمیت شناختن گُندُفَر و جانشینانش. این حاکمان کوچکتر شامل خود آپراکاراجاسها و ساتراپ‌های هندوسکایی مانند زیونیسس و راجوولا و همچنین سکاهای ناشناس که تقلیدهایی از سکه‌های آزس را ضرب می‌کردند، بودند. کساهاراتاها نیز در گجرات، احتمالاً درست در خارج از قلمرو گُندُفَر، نفوذ داشتند.
پس از مرگ گوندوفارس یکم، امپراتوری شروع به تجزیه شدن کرد. نام یا عنوان گُندُفَر توسط سارپدون نیز اقتباس شد، و او خود را گوندوفارس دوم نامید، او احتمالاً پسر گُندُفَر یکم بود. اگرچه او ادعا می‌کرد حاکم اصلی است، حکومت سارپدون متزلزل بود و او سکه‌های پراکنده‌ای در سند، پنجاب شرقی و آراخوزیا در جنوب افغانستان ضرب کرد. مهمترین جانشین ابدگس یکم، برادرزاده گُندُفَر یکم بود که در پنجاب و احتمالاً در سرزمین اصلی سیستان حکومت می‌کرد. پس از یک دوره کوتاه حکومت، به نظر می‌رسد سارپدون توسط اورتاگنس کنار زده شد، و او خود را گُندُفَر سوم نامید. گُندُفَر سوم بیشتر در سیستان و آراخوزیا حکومت می‌کرد، در حالی که ابدگس یکم در دهه‌های اول پس از میلاد در شرق‌تر بود و برای مدت کوتاهی پسرش اوبوزان سکه جانشین او شد. پس از سال ۲۰ پس از میلاد، پادشاهی به نام ساس، برادرزاده حاکم آپراکاراجا آسپااورما، قلمروهای ابدگس یکم را تصرف کرد و خود را گُندُفَر چهارم نامید[نیازمند منبع]. به گفته سنیور، این همان گُندُفَری است که در کتیبه تخت باهی به آن اشاره شده است.[۱۲]
پادشاهان کوچکتر دیگری نیز وجود داشتند: سانابارس یک غاصب زودگذر در سیستان بود که خود را شاهنشاه بزرگ نامید، و همچنین یک ابدگس دوم سکه، حاکمی به نام آگاتا در سند، حاکم دیگری به نام ساتاواسترس سکه، و یک شاهزاده ناشناس که ادعا می‌کرد برادر پادشاه ارشک است، در آن صورت یک عضو واقعی از خاندان حاکم در پارت بود.
اما هندوپارتی‌ها هرگز موقعیت گُندُفَر یکم را به دست نیاوردند، و از اواسط قرن اول پس از میلاد، کوشان‌ها تحت رهبری کوجولا کادفیسس شروع به جذب بخش شمالی هند پادشاهی کردند.[۱۳]
حاکمان توران و سکستان (۱۶۰-۲۳۰ پس از میلاد)
ویرایش
هندوپارتی‌ها موفق شدند کنترل توران و سیستان را حفظ کنند و تا سقوط شاهنشاهی اشکانی به دست شاهنشاهی ساسانی در حدود ۲۳۰ پس از میلاد بر آن حکومت کردند.[۱۳] پاهار یکم (۱۶۰-۲۳۰ پس از میلاد) پس از تقسیم بقایای پادشاهی هندوپارتی، حاکم توران بود.[۱۴] پادشاهی سکستان توسط پادشاه دوم با نام سانابارس دوم (۱۶۰-۱۷۵ پس از میلاد) اداره می‌شد.[۱۵] پادشاهی‌های توران و سکستان با تسلیم شدن در برابر حاکم ساسانی اردشیر یکم در حدود ۲۳۰ پس از میلاد پایان یافتند.[۱۵] این رویدادها توسط طبری ثبت شده است، که ورود فرستادگان به اردشیر در گور را شرح می‌دهد:[۱۵]
«سپس او [اردشیر] از سواد به اصطخر، از آنجا ابتدا به سجستان، سپس به گرگان، سپس به ابرشهر، مرو، بلخ و خوارزم تا دورترین مرزهای استان‌های خراسان بازگشت و سپس به مرو بازگشت. پس از آنکه بسیاری از مردم را کشت و سرهایشان را به آتشکده آناهید فرستاد، از مرو به پارس بازگشت و در گور اقامت گزید. سپس فرستادگان پادشاه کوشان، پادشاهان توران و مکران با اعلام تسلیم خود نزد او آمدند.»
باستان‌شناسی و منابع
ویرایش
تصور می‌شود شهر تکسیلا یکی از پایتخت‌های هندوپارتی‌ها بوده است. لایه‌های وسیعی توسط سر جان مارشال با مقدار زیادی آثار باستانی به سبک پارتی کاوش شد. معبد مجاور جندیال معمولاً به عنوان یک آتشکده زرتشتی از دوره هندوپارتی‌ها تفسیر می‌شود. برخی از نوشته‌های باستانی حضور هندوپارتی‌ها در این منطقه را توصیف می‌کنند، مانند داستان توماس رسول، که به عنوان نجار برای خدمت در دربار پادشاه "گودنافر" (تصور می‌شود گُندُفَر یکم باشد) در هند استخدام شد. اعمال توماس در فصل ۱۷ سفر توماس به پادشاه گودنافر در شمال هند را شرح می‌دهد؛ فصل‌های ۲ و ۳ او را در حال سفر دریایی به هند به تصویر می‌کشند، بنابراین توماس را به ساحل غربی هند مرتبط می‌کنند.
همانطور که سنیور اشاره می‌کند،[۱۷] این گودنافر معمولاً با گُندُفَر یکم شناسایی شده است، بنابراین پس از ظهور مسیحیت تاریخ‌گذاری شده است، اما هیچ مدرکی برای این فرض وجود ندارد، و تحقیقات سنیور نشان می‌دهد که گُندُفَر یکم می‌تواند حتی قبل از سال ۱ پس از میلاد تاریخ‌گذاری شود. اگر این روایت حتی تاریخی باشد، سنت توماس ممکن است با یکی از پادشاهان بعدی که همین عنوان را داشتند، روبرو شده باشد.
فیلوستراتوس در کتاب زندگی آپولونیوس تیانایی نقل می‌کند که فیلسوف یونانی آپولونیوس تیانایی از هند و به طور خاص از شهر تکسیلا در حدود سال ۴۶ پس از میلاد دیدن کرده است. او ساخت و سازهایی به سبک یونانی را توصیف می‌کند،[۱۸]
احتمالاً اشاره به سیرکپ دارد، و توضیح می‌دهد که پادشاه هندوپارتی تاکسیلا، به نام فرهاد، در دربار پدرش تحصیلات یونانی آموخته و به زبان یونانی روان صحبت می‌کرد:
ای پادشاه، بگو چگونه چنین تسلطی بر زبان یونانی به دست آوردی و از کجا تمام دستاوردهای فلسفی خود را در این مکان به دست آوردی؟[۱۹]
[...]—پدرم پس از تحصیلات یونانی، مرا در سن نسبتاً زودهنگامی، شاید خیلی زود، زیرا در آن زمان فقط دوازده سال داشتم، نزد حکیمان آورد، اما آنها مرا مانند پسر خود بزرگ کردند؛ زیرا هر کسی را که بدانند زبان یونانی می‌داند، به ویژه دوست دارند، زیرا معتقدند که به دلیل شباهت طبعش، او از قبل به خودشان تعلق دارد.[۲۰]
رهنامه دریای اریتره یک راهنمای بازمانده از قرن اول برای مسیرهای معمول مورد استفاده برای کشتیرانی در دریای عرب است. این کتاب حضور پادشاهان پارتی را که در منطقه سند با یکدیگر می‌جنگیدند، توصیف می‌کند، منطقه‌ای که در آن زمان به دلیل حکومت پیشین هندوسکایی‌ها در آنجا، به طور سنتی به عنوان "سکائیه" شناخته می‌شد:
- "این رودخانه (سند) هفت دهانه دارد، بسیار کم عمق و باتلاقی، به طوری که قابل کشتیرانی نیستند، به جز دهانه میانی؛ که در ساحل آن، شهر بازار بارباریکوم قرار دارد. در مقابل آن یک جزیره کوچک قرار دارد و در داخل خشکی پشت آن، کلان‌شهر سکائیه، مین‌نگارا قرار دارد؛ این شهر تابع شاهزادگان پارتی است که دائماً یکدیگر را بیرون می‌کنند." پریپلوس دریای اریتره، فصل ۳۸[۲۱]
یک کتیبه از تخت باهی دارای دو تاریخ است، یکی در سال سلطنت ۲۶ام ماهاراجه گودوهارا (که دوباره تصور می‌شود یک گُندُفَر یکم باشد)، و سال ۱۰۳ یک دوره ناشناخته.[۲۲]
دین هندوپارتی‌ها
ویرایش
از دین هندوپارتی اطلاعی نیست، اگرچه که آنها در درگیری مذهبی با دودمان اشکانی زرتشتی بودند.[۲۳] برخلاف هندویونانی‌ها یا هندوسکایی‌ها، هیچ سابقه صریحی از حمایت حاکمان هندوپارتی از بودیسم، مانند وقف‌های مذهبی، کتیبه‌ها یا حتی روایات افسانه‌ای وجود ندارد. همچنین، اگرچه سکه‌های هندوپارتی عموماً از سکه‌شناسی یونانی پیروی می‌کنند، اما هرگز نماد بودایی تریراتنا (به جز ساس بعدی) را نشان نمی‌دهند، و همچنین هرگز از تصاویر فیل یا گاو نر، نمادهای مذهبی احتمالی که به وفور توسط پیشینیان آنها استفاده می‌شد، استفاده نمی‌کنند. تصور می‌شود که آنها به زرتشتی‌گری پایبند بوده‌اند، زیرا خودشان از نژاد ایرانی بودند. این نظام اساطیری ایرانی توسط کوشان‌های بعدی که از منطقه پیشاور-خیبر پختونخوا پاکستان حکومت می‌کردند، از آنها به ارث رسید.
سکه‌های خدای هندو شیوا نیز در دوران گُندُفَر یکم یافت شده است.[۲۴][۲۵][۲۶]
تصویرسازی از مریدان هندوپارتی
ویرایش
بر روی سکه‌ها و در هنر گندهارا، هندوپارتی‌ها با کت‌های کوتاه ضربدری و شلوارهای گشاد بزرگ، احتمالاً با چاپس مانند شلوارهای رویی، به تصویر کشیده شده‌اند.[۲۹] کت‌های آنها با ردیف‌هایی از حلقه‌های تزئینی یا مدال‌ها تزئین شده است. موهای آنها معمولاً پرپشت است و با یک سربند بسته می‌شود، عملی که پارتی‌ها عمدتاً از قرن اول پس از میلاد آن را اتخاذ کردند.[۳۰] افرادی با لباس هندوپارتی گاهی اوقات به عنوان بازیگر در صحنه‌های مذهبی بودایی نشان داده می‌شوند. معمولاً تصور می‌شود که بیشتر کاوش‌هایی که در سیرکاپ نزدیک تکسیلا توسط جان مارشال انجام شده است، مربوط به لایه‌های هندوپارتی است، اگرچه پژوهش‌های جدیدتر گاهی اوقات آنها را به جای آن به هندویونانی‌ها نسبت می‌دهند.[۳۱] این تحقیقات باستان‌شناسی مقدار زیادی آثار هلنیستی همراه با عناصری از پرستش بودایی (استوپا) را به دست داد. برخی دیگر از معابد، مانند جندیال نزدیک، ممکن است به عنوان یک آتشکده زرتشتی مورد استفاده قرار گرفته باشند.
مجسمه‌های بودایی
ویرایشمجسمههای یافت شده در سیرکاپ در لایه اواخر سکایی تا پارتی (لایه ۲، ۱–۶۰ پس از میلاد) نشان دهنده وضعیت توسعه یافته هنر گندهارا در آن زمان یا حتی قبل از حکومت پارتی است. تنوع زیادی از مجسمه‌ها، از خدایان هلنیستی گرفته تا مریدان غیرروحانی گندهارا، با آنچه تصور می‌شود برخی از اولین تصاویر بودا و بودیساتواها باشد، ترکیب شده‌اند. امروزه، هنوز مشخص نیست که هنر یونانی-بودایی گندهارا دقیقاً چه زمانی ظهور کرد، اما یافته‌های سیرکاپ نشان می‌دهد که این هنر قبل از ظهور کوشان‌ها بسیار توسعه یافته بود.
پالت‌های سنگی
ویرایشتعداد زیادی پالت سنگی یافت شده در گندهارا به عنوان نمایندگان خوبی از هنر هندوپارتی در نظر گرفته می‌شوند. این پالت‌ها تأثیرات یونانی و ایرانی را با هم ترکیب می‌کنند، همراه با یک رویکرد روبرویی در تصاویر که به عنوان ویژگی هنر پارتی در نظر گرفته می‌شود. چنین پالت‌هایی فقط در لایه‌های باستان‌شناسی مربوط به حکومت هندویونانی، هندوسکایی و هندوپارتی یافت شده‌اند، و اساساً در لایه‌های مائوریای پیشین یا لایه‌های کوشانی پسین ناشناخته هستند.[۳۲] این پالت‌ها اغلب افرادی را با لباس یونانی در صحنه‌های اساطیری به تصویر می‌کشند، اما تعداد کمی از آنها افرادی را با لباس پارتی (هدبند روی موهای پرپشت، کت ضربدری روی سینه برهنه، جواهرات، کمربند، شلوار گشاد) به تصویر می‌کشند. پالتی از موزه ناپرستک در پراگ یک پادشاه هندوپارتی را نشان می‌دهد که چهارزانو بر روی یک مبل بزرگ نشسته و دو خدمتکار نیز با لباس پارتی او را احاطه کرده‌اند. آنها در حال نوشیدن و سرو شراب نشان داده شده‌اند.
-
مرد هندوپارتی در حال شکار. -
هندوپارتی در حال خوشگذرانی. -
زوج هندوپارتی.
انتقال بودیسم از طریق جاده ابریشم
ویرایش
برخی از مناطق تحت حکومت پارتی در شرق، حتی پس از تسلط شاهنشاهی ساسانی در سال ۲۲۶، باقی ماندند. از قرن دوم، چندین مبلغ بودایی آسیای میانه در شهرهای پایتخت چین، لوئویانگ و گاهی نانجینگ ظاهر شدند و در آنجا به ویژه به دلیل کار ترجمه خود متمایز شدند. اولین مترجمان شناخته شده متون بودایی به زبان چینی در واقع مبلغان پارتی هستند که در چینی با نام خانوادگی پارتی خود "آن"، مخفف "آنشی"، "کشور اشکانیان" متمایز می‌شوند.
حاکمان اصلی هندوپارتی
ویرایش
- گُندُفَر یکم (حدود ۱۹ – ۴۶ پس از میلاد) [۳](سکه)
- گُندُفَر دوم سارپدون (سال های اول پس از میلاد – حدود ۲۰ پس از میلاد) [۴](سکه)
- ابدگس یکم (سال های اول پس از میلاد – اواسط قرن اول پس از میلاد) [[۵](https://web.archive.org/web/20051001231147/http://www.grifterrec.com/coins/indoparthian/i_ipr_abdagases_o.jpg) سکه]
- گُندُفَر سوم (حدود ۲۰ پس از میلاد – ۳۰ پس از میلاد)
- گُندُفَر چهارم، (اواسط قرن اول میلادی)
- اوبوزان، (اواخر قرن اول پس از میلاد)
- پاکور (اواخر قرن اول پس از میلاد) [[۶](https://web.archive.org/web/20051001231149/http://www.grifterrec.com/coins/indoparthian/i_ipr_pakores_o5.jpg) سکه]
یکی پنداشتن پادشاهی سورن و پهلوانان سیستانی شاهنامه
ویرایشدر سال ۱۹۸۷ میلادی در افغانستان سکه‌ای از گندفر یکم پیدا شد که او در آن خودش را «سام» نامیده و پیدایش این سکه تقریباً به تردیدها دربارهٔ پهلوانان زابلستان در شاهنامه پایان داد. محققان امروزی بر این باورند که «گندفر» (به معنای یابنده شکوه شاهانه) در واقع نه یک نام شخصی و بلکه عنوانی برای شاهان سورن بوده است. از این رو، امروزه باور بر این است که پادشاهی سورن در واقع همان پهلوانان سیستان در شاهنامه بوده‌اند به شکل شخصیت‌هایی مانند رستم، زال و… در خاطر مردم فلات ایران باقی مانده‌اند.[۳۳]
نگارخانه
ویرایش
![[۳]](https://web.archive.org/web/20051001231146/http://www.grifterrec.com/coins/par_rel/print/i_gondopharesI.jpg){kind=link}
![[۴]](https://web.archive.org/web/20051001231140/http://www.grifterrec.com/coins/par_rel/print/i_sarpedones.jpg){kind=link}
![[۵]](https://web.archive.org/web/20051001231147/http://www.grifterrec.com/coins/indoparthian/i_ipr_abdagases_o.jpg){kind=link}
![[۶]](https://web.archive.org/web/20051001231149/http://www.grifterrec.com/coins/indoparthian/i_ipr_pakores_o5.jpg){kind=link}
جستارهای وابسته
ویرایشیادداشت
ویرایشمنابع
ویرایش
- کلانی، رضا. ۱۴۰۱. هندوپارتیان و برآمدن ساسانیان، انتشارات طهوری، تهران.
- "Les Palettes du Gandhara", Henri-Paul Francfort, Diffusion de Boccard, Paris، 1979.
- "Reports on the campaigns 1956–1958 in Swat (Pakistan)", Domenico Faccenna
- "Sculptures from the sacred site of Butkara I"، Domenico Faccena
- ↑ Schwartzberg, Joseph E. (1978). A Historical atlas of South Asia. Chicago: University of Chicago Press. pp. 21, 145, map XIV.1 (f). ISBN 0226742210.
- ↑ Gazerani 2015, p. 26.
- ↑ Ghosh, Suchandra (2016-01-11), "Indo-Parthian Kingdom", in Dalziel, Nigel; MacKenzie, John M (eds.), The Encyclopedia of Empire (به انگلیسی), Oxford, UK: John Wiley & Sons, Ltd, pp. 1–2, doi:10.1002/9781118455074.wbeoe038, ISBN 978-1-118-45507-4, retrieved 2023-01-28
- ↑ Ellerbrock 2021, p. 117.
- ↑ Rezakhani 2017, p. 35.
- ↑ Olbrycht 2016, p. 25.
- ↑ "New light on the Paratarajas" Pankaj Tandon p.29-35
- ↑ Rezakhani 2017, p. 56.
- ↑ Rezakhani 2017, p. 32, "سکه شناسی مجموعه‌ای از مقامات که نام‌هایشان تانلیس، تانلیس مارداتس و احتمالاً ملکه ای به نام رنگودمه ذکر شده است، به احتمال زیاد آخرین مجموعه منتشر شده توسط این «ساتراپ‌ها» قبل از تأسیس سلسله گوندوفارس در سیستان و آراخوزیا است. بنابراین، حاکمان اولیه سکستان/سیستان را می‌توان به عنوان فرمانداران اشکانی، احتمالاً با منشأ سکایی، که پس از شکست سکاها در منطقه توسط مهرداد دوم منصوب شده‌اند، توصیف کرد.".
- ↑ گاهشماری پادشاهان گوندوفاری مدت‌ها نامشخص بوده و عمدتاً بر اساس سکه‌ها استوار بوده است. این بازسازی بر اساس "سکه‌های هندوسکایی و تاریخ IV" اثر رابرت سنیور، CNG 2006، استوار است، زیرا چهار جلد اثر سنیور کاتالوگ تقریباً کاملی از سکه‌های این دوره ارائه می‌دهد. گاهشماری سنیور بر اساس وجود تنها یک پادشاه آزس است، نظریه‌ای که زمانی تأیید شد که نشان داده شد یک سکه از به اصطلاح آزس دوم با نوعی که به آزس اول نسبت داده می‌شود، ضرب شده است (نگاه کنید به سنیور، "آخرین میخ بر تابوت آزس دوم"، مجله انجمن سکه‌شناسی شرقی ۱۹۷، ۲۰۰۸).
- ↑ Rosenfield, p129
- ↑ گزارش شده است که یک کتیبه نذری مربوط به سال ۲۶ام گودوهارا یا گوندوفارس بر روی سنگی در تخت باهی، شمال شرقی پیشاور با تاریخی در سال ۱۰۳ یک دوره نامشخص یافت شده است. به احتمال زیاد این دوره، دوره مالوا یا ویکراما، تأسیس شده در ۵۷ پیش از میلاد، بوده است، که تاریخ ۲۰ پس از میلاد را برای به تخت نشستن این پادشاه نشان می‌دهد (نگاه کنید به گاهشماری هندو). این سنگ قبلاً در موزه لاهور بود. این نکته به ویژه برای آن مسیحیانی که معتقدند بذری از تاریخ در اعمال توماس نهفته است، مهم است.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Gazerani 2015, pp. 26-27.
- ↑ Mitchiner, Michael (1975). Indo-Greek and Indo-Scythian Coinage (به انگلیسی). Hawkins Publications. p. 779. ISBN 978-0-904173-12-3.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ ۱۵٫۲ ۱۵٫۳ Mitchiner, Michael (1978). The Ancient & Classical World, 600 B.C.-A.D. 650 (به انگلیسی). Hawkins Publications. ISBN 978-0-904173-16-1.
پاکورِس در مقام شاهنشاه بزرگ توسط سانابارس (حدود ۱۳۵-۱۶۰ پس از میلاد) جانشین شد. قلمرو بسیار کاهش یافته هندوپارتی سپس به دو بخش جغرافیایی خود تقسیم شد. اینها اکنون پادشاهی توران شدند که پادشاه آن پاهارس نام داشت و پادشاهی سکستان که توسط پادشاه دوم با نام سانابارس (حدود ۱۶۰-۱۷۵ پس از میلاد) اداره می‌شد. این دو پادشاهی، توران و سکستان، تا زمان اولین امپراتور ساسانی، اردشیر یکم، حدود ۲۳۰ پس از میلاد، به حیات خود ادامه دادند. هر دو سپس به پادشاهی‌های دست‌نشانده در امپراتوری ساسانی تبدیل شدند. طبری تسلیم شدن پادشاه توران را ثبت کرده است که زمانی اتفاق افتاد که اردشیر در گور بود: سپس فرستادگان پادشاه کوشان، پادشاهان توران و مکران با اعلام تسلیم خود نزد او آمدند.
- ↑ Bracey, Robert (1 January 2012). "The Mint Cities of the Kushan Empire". The City and the Coin in the Ancient and Early Medieval World. BAR International Series 2402: 124.
- ↑ نگاه کنید به سنیور، "آخرین میخ بر تابوت آزس دوم".
- ↑ توصیف شهرسازی هلنیستی تاکسیلا:
* "آنها به ما می‌گویند که تاکسیلا تقریباً به اندازه نینوا بزرگ است و به خوبی به سبک شهرهای یونانی مستحکم شده بود" (زندگی آپولونیوس تیانایی، II ۲۰) بایگانی‌شده در ۲۰۱۶-۰۳-۱۰ توسط Wayback Machine * "من قبلاً نحوه دیوارکشی شهر را شرح داده‌ام، اما آنها می‌گویند که شهر به همان شیوه نامنظم آتن به خیابان‌های باریک تقسیم شده بود، و خانه‌ها به گونه‌ای ساخته شده بودند که اگر از بیرون به آنها نگاه می‌کردید فقط یک طبقه داشتند، در حالی که اگر وارد یکی از آنها می‌شدید، بلافاصله اتاق‌های زیرزمینی را می‌یافتید که به همان اندازه اتاق‌های بالا در زیر سطح زمین امتداد داشتند." (زندگی آپولونیوس تیانایی، II ۲۳) بایگانی‌شده در ۲۰۱۶-۰۳-۱۰ توسط Wayback Machine - ↑ "(زندگی آپولونیوس تیانایی، II ۲۹)". Archived from the original on 2016-03-07. Retrieved 2020-03-26.
- ↑ "(زندگی آپولونیوس تیانایی، II ۳۱)". Archived from the original on 2016-03-03. Retrieved 2020-03-26.
- ↑ پریپلوس دریای اریتره، فصل ۳۸
- ↑ Rosenfield, p130.
- ↑ Gazerani 2015, p. 111.
- ↑ Gondophares I Indological researches in India: selected works of Prof. K.D. Bajpai [۱]
- ↑ Anthropological Papers of the American Museum of Natural History, Volume 46 Pg. 274 [۲]
- ↑ "Gondopharescoins".
- ↑ متناوباً "شاهزاده سکایی در حال نوشیدن" در Pons, Jessie (1 January 2014). "The Figure with a Bow in Gandhāran Great Departure Scenes. Some New Readings". Entangled Religions: 52.
- ↑ Betts, Alison; Vicziany, Marika; Jia, Peter Weiming; Castro, Angelo Andrea Di (19 December 2019). The Cultures of Ancient Xinjiang, Western China: Crossroads of the Silk Roads (به انگلیسی). Archaeopress Publishing Ltd. p. 104. ISBN 978-1-78969-407-9.
- ↑ توصیف شده در "دشمنان روم، پارتی‌ها و ساسانیان ایرانی"، شابک ۰−۸۵۰۴۵−۶۸۸−۶
- ↑ "پارتی‌ها، از حدود قرن اول پس از میلاد، به نظر می‌رسد ترجیح می‌دادند موهای مرتب تراشیده شده خود را به نمایش بگذارند، معمولاً فقط یک نوار ضخیم می‌پوشیدند؛ قبل از آن، کلاه سکایی یا باشلیک بیشتر استفاده می‌شد." در "پارتی‌ها و ساسانیان پارتی" پیتر ویل کاکس شابک ۰−۸۵۰۴۵−۶۸۸−۶، ص ۱۲
- ↑ پیرفرانچسکو گالری در "چهارراه آسیا": "شباهت‌ها آنقدر چشمگیر است که بعید نیست اشیاء کشف شده در تاکسیلا و مربوط به بین قرن اول پیش از میلاد و قرن اول پس از میلاد در واقع زودتر، شاید توسط صنعتگرانی که پادشاهان یونانی را در عقب نشینی از باختر به هند دنبال کرده بودند، تولید شده باشند" ص ۲۱۱ (به زبان فرانسوی در اصل)
- ↑ "Let us remind that in Sirkap, stone palettes were found at all excavated levels. On the contrary, neither Bhir-Mound, the Maurya city preceding Sirkap on the Taxila site, nor Sirsukh, the Kushan city succeeding her, did deliver any stone palettes during their excavations", in "Les palettes du Gandhara", p89. "The terminal point after which such palettes are not manufactured anymore is probably located during the Kushan period. In effect, neither Mathura nor Taxila (although the Sirsukh had only been little excavated), nor Begram, nor Surkh Kotal, neither the great Kushan archaeological sites of Soviet Central Asia or Afghanistan have yielded such objects. Only four palettes have been found in Kushan-period archaeological sites. They come from secondary sites, such as Garav Kala and Ajvadz in Soviet Tajikistan and Jhukar, in the Indus Valley, and Dalverzin Tepe. They are rather roughly made." In "Les Palettes du Gandhara", Henri-Paul Francfort, p91. (به زبان فرانسوی در اصل)
- ↑ تاریخ سیاسی شاهنشاهی اشکانی، بخش مربوط پادشاهی گودرز یکم، نوشته شروین وکیلی
پیوند به بیرون
ویرایشهندوپارتیان و برآمدن ساسانیان به روایت سکه‌ها
