پیر پائولو پازولینی

پیر پائولو پازولینی (به ایتالیایی: Pier Paolo Pasolini) (زاده ۵ مارس ۱۹۲۲ – درگذشته ۲ نوامبر ۱۹۷۵) کارگردان، نویسنده، شاعر و روشنفکر معاصر ایتالیایی بود. او همچنین خود را به عنوان بازیگر، روزنامه‌نگار، رمان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و شخصیت سیاسی هم مطرح کرد. او از برجسته‌ترین کارگردانان ایتالیا در قرن بیستم و چهرهٔ برجسته‌ای در ادبیات اروپا و هنر سینما است. سرگئی پاراجانف کارگردان شهیر سینما، در یادداشتی، پازولینی را «مقام شامخ خدا» و شیوهٔ کارگردانی اش را «جادویی» نامیده‌است.

پیر پائولو پازولینی
زمینه فعالیت	شاعر، کارگردان، روزنامه‌نگار،
تولد	۵ مارس ۱۹۲۲ بولونیا، ایتالیا
مرگ	۲ نوامبر ۱۹۷۵ (۵۳ سال) اوستیا، نزدیکی رم
ملیت	ایتالیایی
تأثیرات	آنتونیو گرامشی، دانته آلیگیری، جووانی بوکاچیو، ویلیام شکسپیر، مارکی دو ساد، جووانی پاسکولی، آرتور رمبو، شارل بودلر، فیودور داستایفسکی، جفری چاسر، نووالیس
صفحه در وبگاه IMDb
امضا

او به دلیل سبک صریح و تمرکز برخی از آثارش روی مسائل جنسی تابو در ایتالیا همچنان یک شخصیت بحث‌برانگیز است. قتل او منجر به اعتراض در ایتالیا شد، موقعیتی که همچنان مورد بحث و جدل واقع می‌شود.

زندگی‌نامه

پازولینی در سال‌های جوانی

پازولینی در ۱۹۲۲ در بولونیا به دنیا آمد. او از فیلمسازان نسل دوم سینمای بعد از جنگ ایتالیا است که علاوه بر فیلم‌سازی، در نوشتن رمان، شعر و نقدهای سینمایی و فرهنگی نیز دست داشته‌است. سینمای پازولینی آمیزه‌ای از شعر، استعاره، اسطوره‌شناسی، روان‌شناسی و دیالکتیک مارکسیستی است. وی فعالیت‌اش را در سینما با نوشتن فیلم‌نامه شب‌های کابیریا برای فدریکو فلینی آغاز کرد. فیلم انجیل به روایت متی او روایتی از زندگی عیسی مسیح می‌باشد. تمام فیلم با بازیگران غیر حرفه‌ای و در لوکیشن‌های بدیع و خیره‌کننده ایتالیا فیلمبرداری شده‌است.

بسیاری از فیلم‌های پازولینی، اقتباس‌های مدرن از آثار کلاسیک ادبی جهان‌اند که با تاویل ویژه او ارائه شده‌اند، آثاری چون ادیپ شهریار، مده‌آ، دکامرون، حکایت‌های کانتربوری و داستان‌های عشقی هزار و یک شب. آخرین فیلم پازولینی قبل از مرگ، فیلمی است با نام سالو یا ۱۲۰ روز در سودوم که پازولینی فیلم‌نامه آن را با کمک رولان بارت بر اساس داستان غریب و پورنوگرافیک مارکی دوساد نوشته‌است که بیانیه‌ای علیه اخلاق فاشیستی و منش سرمایه‌داری ایتالیا در آن دوران است.

پازولینی نه تنها یک فیلمساز، بلکه شاعر و نظریه‌پرداز سینما نیز بوده‌است. مقاله سینمای شعر که او در ژوئن ۱۹۶۵ در نخستین فستیوال فیلم پزارو قرائت کرد و در اکتبر ۱۹۶۵ در نشریهٔ کایه دو سینما منتشر شد، یکی از مهم‌ترین مقاله‌هایی است که در بارهٔ ماهیت شعرگونهٔ سینما و زیبایی‌شناسی آن نوشته شده و از اعتبار آکادمیک و تحلیلی بسیاری برخوردار است. پازولینی یک همجنسگرای آشکار بود و در تعداد معدودی از فیلم‌هایش نیز به بسط روابط همجنسگرایانه پرداخت. او در بخشی از مصاحبه با جان هلیدی گفته‌است:

من از ریشه با چنین جامعه‌ای مخالفم؛ جامعه‌ای مثل اسرائیل؛ جامعه‌ای که بر پایه اندیشهٔ نژادی و موعودی استوار است. تأسیس یک کشور بر پایه شالوده مذهبی سه هزار ساله، کاری خطرناک و جنون‌آمیز است. من با این بینش مذهبی و ملی‌گرا مخالفم. چنین چیزی وحشتناک است، هر چند که مبنای همه دولت‌ها از همین قبیل است.

مرگ

پازولینی در ۱۹۷۵ در اوستیا در نزدیکی رم، به قتل رسید. یک پسر جوان روسپی به نام جوزپه پلوسی مدعی شده بود که قاتل اوست و پازولینی قصد تجاوز به او را داشته‌است. اما بسیاری معتقدند که قتل او مشکوک و به دلیل انگیزه‌های سیاسی بوده‌است. در هفتم می ۲۰۰۵، پلوسی ادعاهای خود را پس گرفت و اعلام نمود که پازولینی توسط سه نفر با لهجهٔ جنوبی که پازولینی را یک «کمونیست کثیف» خطاب کرده بودند به قتل رسیده‌است. همچنین وی اعلام کرد خانواده‌اش مورد تهدید قرار گرفته بودند.

طی بررسی‌های بیشتر در سال ۲۰۰۵ و بر طبق شهادت دوستش سرجیو کیتی مشخص شد قاتلین که پیشتر حلقه‌هایی از فیلم سالو را دزدیده بودند با پازولینی در محل مورد نظر قرار گذاشته بودند تا آن را پس بدهند که این ملاقات به مرگ وحشتناک وی ختم شد. به گزارش هالیوود ریپورتر، مرگ «پیر پائولو پازولینی» ایتالیایی به مدت بیش از ۴۰ سال است که در هاله‌ای از ابهام قرار دارد اما ایبل فرارا کارگردانی که به تازگی فیلمبرداری فیلم بیوگرافیکی جدیدش را که داستان آن دربارهٔ پایان زندگی پازولینی است تمام کرده می‌گوید کسی که این کارگردان را به قتل رسانده‌است، می‌شناسد. پازولینی در سال ۱۹۷۵ و بعد از اینکه در مناطق حاشیه‌ای رم چندین بار ماشین خودش از رویش رد شد، جانش را از دست داد. پلیس در ابتدا فردی خیابانی را دستگیر کرد اما او بعدها به دلیل کمبود مدارک آزاد شد. اندکی بعد از آن، جستجوها برای یافتن سه مرد آغاز شد که با دیدگاه‌های چپ‌گرا و ضدمذهبی پازولینی مخالف بودند، اما آن‌ها هیچگاه پیدا نشدند. در سال ۲۰۰۵ نیز پلیس بعد از آشکار شدن مدارک جدیدی دال بر اینکه پازولینی در یک طرح اخاذی شرکت داشته پرونده را دوباره باز کرد، اما در انتها این پرونده هنوز هم به صورت یک معما باقی مانده‌است.

پازولینی که در هنگام مرگ ۵۳ سال داشت، یکی از پیشگامان حرکت نئورئالیسم در سینمای ایتالیا، همچنین شاعر اهل تئاتر و هنر بود. او در سال‌های ۱۹۷۱ و ۱۹۷۲ با فیلم‌های «دکامرون» برنده جایزه منتخب هیئت داوران و «قصه‌های کانتربری» برنده جایزه خرس طلایی، موفق به دریافت جوایز اصلی فستیوال فیلم «برلین» شد. همچنین چندین فیلم او در بخش رقابتی فستیوال‌های «کن» و «ونیز» به نمایش درآمدند.

سنگ قبر پازولینی

نظرات سیاسی

پازولینی در حال بازدید از مقبرهٔ آنتونیو گرامشی

تلویزیون در پیوند با بیگانگی فرهنگی

پازولینی از جهانی شدن اقتصاد و سلطهٔ فرهنگی ایتالیای شمالی (اطراف میلان) بر سایر مناطق به ویژه جنوب خشمگین بود. او احساس کرد این اتفاق از طریق قدرت تلویزیون به وقوع پیوسته‌است. یک برنامهٔ مناظرهٔ تلویزیونی در سال ۱۹۷۱ ضبط شده‌است، جایی که او سانسور را تقبیح کرد، در واقع تا روز پس از قتل او در نوامبر ۱۹۷۵ این برنامه پخش نشد. او یک طرح اصلاحاتی را در سپتامبر و اکتبر ۱۹۷۵ تنظیم کرد، و در آن طرح به لغو تلویزیون به عنوان یکی از اقدامات مطلوبی که لازم است اجرا شوند، اشاره کرد.

کتاب‌شناسی

• خویشاوندی با خورشید و باران؛ گزیده اشعار، ترجمه ونداد جلیلی، نشر چشمه
• پدر وحشی (فیلمنامه)، ترجمه کاظم فرهادی و فرهاد خردمند، نشر چشمه
• وطن من کجاست (مجموعه‌شعر) - پیر پائولو پازولینی- ترجمه مهدی مرعشی PDF
• در قلب یک کودک (مجموعه‌شعر) - پیر پائولو پازولینی - ترجمه مهدی مرعشی PDF
• شعرهای فراموش‌شده (مجموعه‌شعر) - پیر پائولو پازولینی - ترجمه مهدی مرعشی PDF

فیلم‌شناسی

فیلم‌های بلند

همهٔ عناوین فیلم‌های زیر، به جز آن‌هایی که در توضیحات نوشته‌شده‌است توسط پیر پائولو پازولینی نوشته و کارگردانی شده‌است. فیلم‌های ادیپ شهریار و مده‌آ به ترتیب بر مبنای نمایشنامه‌های سوفوکل و اوریپید نوشته‌شده‌اند.

سال	عنوان فارسی	عنوان اصلی	عنوان انگلیسی	کشور تولیدکننده	نکات
۱۹۶۱	آکاتونه	Accattone	Accattone	ایتالیا	فیلم‌نامه توسط پیر پائولو پازولینی بر اساس رمان خود پازولینی «زندگی خشونت‌بار». دیالوگ‌های اضافه‌شده به فیلم‌نامه توسط سرجیو چیتی
۱۹۶۲	ماما روما	Mamma Roma	Mamma Roma	ایتالیا	فیلم‌نامه توسط پیر پائولو پازولینی و دیالوگ‌های اضافه‌شده توسط سرجیو چیتی.
۱۹۶۴	انجیل به روایت متی (فیلم)	Il vangelo secondo Matteo	The Gospel According to St. Matthew	ایتالیا فرانسه	جایزه بزرگ هیئت داوران در جشنواره فیلم ونیز و جایزهٔ سازمان ملل آکادمی فیلم بریتانیا
۱۹۶۶	پرنده‌های بزرگ و پرنده‌های کوچک	The Hawks and the Sparrows	Uccellacci e uccellini	ایتالیا
۱۹۶۷	ادیپ شهریار	Edipo re	Oedipus Rex	ایتالیا مراکش
۱۹۶۸	قضیه	Teorema	Theorem	ایتالیا	همچنین رمان Teorema به نویسندگی پازولینی در سال ۱۹۶۸ منتشر شد.
۱۹۶۹	خوکدانی	Porcile	Pigsty	ایتالیا فرانسه
۱۹۶۹	مده‌آ	Medea	Medea	ایتالیا فرانسه	با بازی ماریا کالاس به عنوان شخصیت اصلی.
۱۹۷۱	دکامرون	Il Decameron	The Decameron	ایتالیا فرانسه	براساس دکامرون نوشتهٔ جووانی بوکاچیو. برندهٔ خرس نقره‌ای در بیست‌ویکمین جشنوارهٔ فیلم برلین.
۱۹۷۲	حکایت‌های کنتربری	I racconti di Canterbury	The Canterbury Tales	ایتالیا فرانسه	براساس حکایت‌های کنتربری نوشتهٔ جفری چاسر. برندهٔ خرس طلایی در بیست‌ودومین جشنوارهٔ فیلم برلین.
۱۹۷۴	داستان‌های عشقی هزار و یک شب	Il fiore delle Mille e una Notte	A Thousand and One Nights (Arabian Nights)	ایتالیا فرانسه	نویسندگی فیلم‌نامه با همکاری داچا مارائینی برندهٔ جایزه بزرگ جشنواره کن.
۱۹۷۵	سالو یا ۱۲۰ روز در سودوم	Salò o le 120 giornate di Sodoma	Salo, or the 120 Days of Sodom	ایتالیا فرانسه	بر اساس ۱۲۰ روز در سودوم نوشتهٔ مارکی دو ساد. نویسندگی فیلم‌نامه با همکاری سرجیو چیتی، همراه با نقل‌قول‌های اضافه‌شده از رولان بارت از «ساد/فوریه/لویالا» و پیر کلوزوسکی کتاب «Sade mon prochain»

مستندها

• مجالس عشق، (به ایتالیایی: Comizi d'amore)، ایتالیا، ۱۹۶۳.
• مکان‌یابی در فلسطین، (به ایتالیایی: Sopralluoghi in Palestina)، ایتالیا، ۱۹۶۳.
• یادداشت‌های سفر برای فیلمی دربارهٔ هند (فیلم مستند برای تلویزیون ایتالیا)، (به ایتالیایی: Appunti per un film sull'India).
• یادداشت‌هایی برای یک اورستی آفریقایی، (به ایتالیایی: Appunti per un'Orestiade Africana)، ایتالیا، ۱۹۶۹.
• یادداشت‌هایی برای داستانی دربارهٔ رفتگرها، (به ایتالیایی: Appunti per un romanzo dell'immondizia)، ایتالیا، ۱۹۷۰.
• فیلم مستند کوتاه، (به ایتالیایی: I Racconti di Canterbury)، ۱۹۷۲.
• دوازده دسامبر، (به ایتالیایی: 12Dicembre)، ایتالیا، ۱۹۷۲.
• دیوارهای صنعا، (به ایتالیایی: Le mura di Sana'a)، ایتالیا، ۱۹۷۳.

اپیزودها در فیلم‌های چندگانه

• پنیر بی‌نمک در RoGoPaG، (به ایتالیایی: La ricotta)، فرانسه و ایتالیا، ۱۹۶۲.
• قسمت اول خشم، (به ایتالیایی: La Rabbia)، ایتالیا، ۱۹۶۳.
• تماشای زمین از کره ماه، (به ایتالیایی: La Terra vista dalla Luna) در فیلم ساحره‌ها (به ایتالیایی: Le Streghe)، فرانسه و ایتالیا، ۱۹۶۶.
• ابرها چیستند؟، (به ایتالیایی: ?Che cosa sono le nuvole)، ایتالیا، ۱۹۶۷.
• داستان گل کاغذی، (به ایتالیایی: La sequenza del fiore di carta) در فیلم عشق و خشم (به ایتالیایی: Amore e rabbia)، ایتالیا و فرانسه، ۱۹۶۸.

جستارهای وابسته

• سالو یا ۱۲۰ روز در سودوم
• سالو (ایتالیا)
• سالو (اسپانیا)
• مارکی دو ساد
• دو ساد (فیلم)

منابع

• علی امینی نجفی پازولینی سی سال پس از مرگ (سایت بی‌بی‌سی)
• «فهرست فیلم‌های پازولینی»، پازولینی از زبان پازولینی (در مصاحبه با جان هیلدی)، ترجمهٔ علی امینی‌نجفی، تهران: نگارهٔ آفتاب، ۱۳۸۴، ص. ۲۳۹، شابک ۹۶۴-۸۴۵۳-۰۲-۰

پیوند به بیرون

• پیر پائولو پازولینی در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها
• پیر پائولو پازولینی، وب‌سایت ایتالیایی با تفسیر گسترده
• ویدئو (به ایتالیایی): پازولینی راجع به تأثیر مخرب تلویزیون در یوتیوب (منقطع و نیمه‌سانسور شده توسط انتسو بیاجی)