مارکی دو ساد

مارکی آلفونز فرانسوا دُ ساد (به فرانسوی: Donatien Alphonse François marquis de Sade) (زاده: ۱۲ ژوئن ۱۷۴۰؛ درگذشته: ۲ دسامبر ۱۸۱۴ در پاریس) نویسنده و مجرم فرانسوی بود.

مارکی دو ساد
چهره‌نگاشته‌ای از مارکی دوساد توسط شارل آمده فیلیپ ون لو (حدود سال ۱۷۶۰).
نام هنگام تولد	Donatien Alphonse François de Sade
زادهٔ	۲ ژوئن ۱۷۴۰ پاریس، پادشاهی فرانسه
درگذشت	۲ دسامبر ۱۸۱۴ (۷۴ سال) Charenton، ول-دو-مرن، بازگشت بوربون‌ها به سلطنت فرانسه
کارهای برجسته	۱۲۰ روز در سودوم (۱۷۸۹) ژوستین (رمان) (۱۷۹۱) Philosophy in the Bedroom (1795) Juliette (1799)
همسر(ها)	Renée-Pélagie Cordier de Launay (ا. ۱۷۶۳–۱۸۱۰); her death
فرزندان	Louis Marie (1767–1809) Claude Armand (1769–1847) Madeleine Laure (1771–?)
والدین	Jean Baptiste François Joseph de Sade and Marie Eléonore de Maillé de Carman
دوره	عصر روشنگری
حیطه	فلسفه غرب
مکتب	Libertine
علایق اصلی	تن‌کامگی، سیاست
ایده‌های چشمگیر	سادومازوخیسم
تأثیرگرفته از ولتر، ژان-ژاک روسو، باروخ اسپینوزا، رادکلیف، دنی دیدرو
تأثیرگذار بر الگرنون چارلز سوینبرن، زیگموند فروید، ژان ژنه، خسوس فرانکو، فریدریش نیچه، کومته دو لوتریامون، آنتونن آرتو، Dennis Cooper، ژرژ باتای، شارل بودلر، سیمون دو بووار، آنجلا کارتر، ساموئل بکت، جیم موریسون، لیدیا لانچ، یوکیو میشیما، گیوم آپولینر، میشل فوکو، Pierre Klossowski، کامیل پالیا، پیر پائولو پازولینی، پیت دوهرتی، فراواقع‌گرایی، گی دوبور، جان واترز، ژاک لاکان، سوزان سانتاگ

«دو ساد» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای فیلمی به این نام، دو ساد (فیلم) را ببینید.

چهره‌نگاشته‌ای از مارکی دوساد در هنگامی که در باستیل زندانی بود.

زندگی‌نامه

مارکی فرانسوا در خانواده‌ای اشرافی به دنیا آمد. در ۱۴ سالگی وارد مدرسه ارتشی شد که فرزندان خانواده‌های اشراف در آن ثبت‌نام می‌کردند. در ۱۷ سالگی در جنگ علیه پروس شرکت کرد. در سال ۱۷۶۳ درجه سروان گرفت. او با بازیگران تئاتر رابطه داشت و پدرش برای پایان دادن به این قضیه او را وادار به ازدواج کرد. ساد فرازونشیب‌های زیادی را گذراند. چندین بار به اتهام لواط به زندان رفت و دو بار از اعدام با گیوتین نجات یافت. او در حالی که ۳۰ سال از زندگی‌اش را در زندان گذرانده بود در ۲ دسامبر سال ۱۸۱۴ در سن ۷۴ سالگی درگذشت.

ساد کتاب‌های زیادی نوشت که رمان ژوستین از آثار معروف اوست. کلمه سادیسم از نام این نویسنده گرفته شده‌است. در حقیقت فلسفه ساد داشتن روابط آزاد جنسی و میل به آزار جنسی است. این دیدگاه در زمان او در فرانسه بسیار مورد انتقاد واقع شد. رمان‌های ساد پیرامون مطالبی مانند سکس و خشونت و تجاوز و مرده‌گرایی نوشته شده‌است. امروزه از سادیسم به عنوان یک خصیصه شخصیتی یاد می‌شود. سادیسم علاوه بر میل به آزار جنسی، میل به آزار جسمی و روانی دیگران نیز تعریف می‌شود. در مورد بیماری، اختلال یا خصیصه دانستن این ناهنجاری رفتاری نظرات موافق و مخالفی وجود دارد و همچنان مورد بحث فیلسوفان و روانشناسان است.

سخن گفتن دربارهٔ ساد نیاز به پژوهش بیشتر دارد تا این که بگوییم او زنا را بر پاک‌دامنی ترجیح می‌داد. برای رسیدن به این منظور باید به سدهٔ هجدهم برگردیم. در آن زمان بازگشت به طبیعت و گریز از قراردادهای اجتماعی گونه‌ای نحلهٔ فلسفی بود که در ژان ژاک روسو به گونه‌ای ملایم و در مارکی دو ساد به گونه‌ای افراطی نمود یافت. ساد برای درهم شکستن مذهب به عفت و پاک‌دامنی یورش می‌آورد که تجلی آن را در کتاب فلسفه در اتاق خواب که در سال ۱۷۹۵ نوشته شد آشکارا می‌بینیم. او با عشق به ستیز برمی‌خیزد تا هرگونه وابستگی و میثاق را درهم شکسته باشد و میل جنسی را فراتر از عشق می‌داند.

فیلم قلم‌های پر (Quills) زندگینامه مارکی دوساد را به تصویر کشیده‌است.

کتاب‌شناسی

• رمان ژوستین
• رمان ژولیت
• فلسفه در اتاق خواب
• نمایش‌نامهٔ مکالمهٔ کشیش و مرد محتضر
• ۱۲۰ روز در سودوم
• عاشقانه‌های زندان
• Eugnie de Franval
• The Count Oxtiern
• Contes et fabliaux

در ایران

در ایران نمایش‌نامه مارا-ساد چندین بار اجرا شده‌است. بهرام بیضایی با اقتباس از این نمایش‌نامه آرش ساد را به زبان فارسی نوشته‌است. این نمایش به کارگردانی محمد رحمانیان به اجرا درآمده‌است.

کتاب ۱۲۰ روز در سودوم توسط علی طباخیان به فارسی نیز ترجمه شده است.

همچنین رمان ژوستین تحت عنوان « ژوستین یا مصائب فضیلت » توسط علی طباخیان به فارسی نیز ترجمه شده است.

رمان ژولیت تحت عنوان « ژولیت یا مواهب فضیلت » توسط علی طباخیان به فارسی نیز ترجمه شده است.

کتاب فلسفه در اتاق خواب او نیز در سال 1401 توسط علی طباخیان به پارسی برگردانده شد.

جستارهای وابسته

• سالو یا ۱۲۰ روز در سودوم
• پیر پائولو پازولینی
• سالو (ایتالیا)
• سالو (اسپانیا)
• دو ساد (فیلم)

منابع

• مصطفوی، خشایار (۱۳۹۴). سکس، آنارشیست، شقاوت در تئاتر آقای فرناندو آرابال. پست اسکریپت.
• Les infortunes de la vertu- Sade-La Flèche- Paris-2002