تقسیمات کشوری جمهوری آذربایجان
جمهوری آذربایجان یکی از کشورهای واقع در منطقهٔ قفقاز جنوبی است و پایتخت آن شهر بندری باکو در ساحل غربی دریای خزر است. این کشور که سرزمین آن در ۲ قارهٔ آسیا و اروپا گسترده شده است، ۸۶٬۵۶۸ کیلومتر مربع وسعت دارد و جمعیت آن نیز در سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۱۰٬۰۶۷٬۱۰۰ نفر بوده است.
سرزمین جمهوری آذربایجان در سطح اول تقسیمات کشوری به ۱۴ بخش تحت عنوان «رایون اقتصادی[الف]» یا «استان» تقسیم شده است؛ این بخش‌ها شامل منطقهٔ شهری باکو و جمهوری خودمختار نخجوان هم هستند.[۱][۲][۳] در سطح اول تقسیمات کشوری، استان قبه-خاچماز و بخشی از شمال استان آب‌شوران-خیزی، بخش‌های اروپایی جمهوری آذربایجان به شمار می‌روند. جمهوری خودمختار نخجوان نیز به خاک اصلی جمهوری آذربایجان متصل نیست و برون‌بوم این کشور محسوب می‌شود.
جمهوری آذربایجان در سطح دوم تقسیمات کشوری به ۷۴ بخش تقسیم شده که شامل ۶۳ «رایون[ب]» یا «شهرستان» و ۱۱ «شهر تابع جمهوری[پ]» است.[۴] شهرهای تابع جمهوری دارای محدودهٔ مستقل زیر نظر حکومت مرکزی هستند و تابع شهرستان‌ها نیستند؛ البته ۳ شهر تابع جمهوری لنکران، شکی و یولاخ مرکز شهرستان‌های همنام خود (شهرستان‌های لنکران، شکی و یولاخ) هستند و برخلاف ۸ شهر دیگر تابع جمهوری، در تقسیمات کشوری، محدوده‌ای مستقل از شهرستان‌های خود ندارند.[۳][۱] در سطح دوم تقسیمات کشوری، بخش‌هایی از ۲ شهرستان قزاق و صدرک در داخل خاک ارمنستان قرار گرفته‌اند و برون‌بوم جمهوری آذربایجان به شمار می‌روند. همچنین بخشی از خاک ارمنستان به صورت برون‌بوم در داخل شهرستان گده‌بی قرار گرفته است و جزء خاک جمهوری آذربایجان محسوب نمی‌گردد.
پس از امضای توافقنامه آتش‌بس ناگورنو قره‌باغ در سال ۲۰۲۰، شهر تابع جمهوری خان‌کندی و بخش‌هایی از شهرستان‌های ترتر، کلبجر، لاچین، خواجه‌وند، شوشی و خواجه‌لی همچنان تحت حاکمیت جمهوری آرتساخ قرار دارند.
تقسیمات کشوریویرایش
فهرست تقسیمات کشوری جمهوری آذربایجان در سطوح اول و دوم، به همراه مساحت و جمعیت آن‌ها طبق آخرین آمار دولتی (سال ۲۰۲۰) به شرح زیر است:[۵]
| نام استان (سطح اول)[۲] |
شهرستان‌ها (سطح دوم)[۱] |
جمعیت شهرستان‌ها (۲۰۲۰) |
مساحت شهرستان‌ها (km²) |
شهرها (مرکز*)[۶] | جمعیت استان (۲۰۲۰) |
مساحت استان (km²) |
نقشه |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| آب‌شوران-خیزی | آب‌شوران | ۲۱۴٬۱۰۰ | ۱٬۹۷۰ | خیردالان خیزی سومقاییت* |
۵۷۶٬۵۰۰ | ۳٬۷۳۰ | 
|
| خیزی | ۱۷٬۱۰۰ | ۱٬۶۷۰ | |||||
| سومقاییت | ۳۴۵٬۳۰۰ | ۹۰ | |||||
| اران مرکزی | آغ‌داش | ۱۱۱٬۱۰۰ | ۱٬۰۲۰ | آغ‌داش اوجار زرداب کردامیر گوی‌چای مینگه‌چویر* یولاخ |
۷۳۵٬۳۰۰ | ۶٬۶۹۰ | 
|
| اوجار | ۸۹٬۵۰۰ | ۸۳۰ | |||||
| زرداب | ۵۹٬۳۰۰ | ۸۶۰ | |||||
| کردامیر | ۱۱۷٬۹۰۰ | ۱٬۶۳۰ | |||||
| گوی‌چای | ۱۲۱٬۷۰۰ | ۷۴۰ | |||||
| مینگه‌چویر | ۱۰۶٬۱۰۰ | ۱۴۰ | |||||
| یولاخ | ۱۲۹٬۷۰۰ | ۱٬۴۷۰ | |||||
| باکو | باکو | ۲٬۲۹۳٬۱۰۰ | ۲٬۱۴۰ | باکو* | ۲٬۲۹۳٬۱۰۰ | ۲٬۱۴۰ | 
|
| زنگزور شرقی | جبرئیل | ۸۱٬۷۰۰ | ۱٬۰۵۰ | جبرئیل زنگلان قبادلی کلبجر لاچین* (بردزور) |
۳۴۱٬۲۰۰ | ۷٬۴۷۰ | 
|
| زنگلان | ۴۵٬۲۰۰ | ۷۳۰ | |||||
| قبادلی | ۴۱٬۶۰۰ | ۸۰۰ | |||||
| کلبجر | ۹۴٬۱۰۰ | ۳٬۰۵۰ | |||||
| لاچین | ۷۸٬۶۰۰ | ۱٬۸۴۰ | |||||
| شکی-زاقاتالا | اوغوز | ۴۴٬۷۰۰ | ۱٬۰۸۰ | اوغوز بالاکن زاقاتالا شکی* قاخ قبله |
۶۲۶٬۷۰۰ | ۸٬۸۴۰ | 
|
| بالاکن | ۹۹٬۱۰۰ | ۹۴۰ | |||||
| زاقاتالا | ۱۲۹٬۸۰۰ | ۱٬۳۵۰ | |||||
| شکی | ۱۸۸٬۱۰۰ | ۲٬۴۳۰ | |||||
| قاخ | ۵۷٬۲۰۰ | ۱٬۴۹۰ | |||||
| قبله | ۱۰۷٬۸۰۰ | ۱٬۵۵۰ | |||||
| شروان کوهستانی | آق‌سو | ۸۱٬۰۰۰ | ۱٬۰۲۰ | آق‌سو اسماعیللی شماخی* قبوستان |
۳۲۲٬۲۰۰ | ۶٬۱۳۰ | 
|
| اسماعیللی | ۸۷٬۴۰۰ | ۲٬۰۷۰ | |||||
| شماخی | ۱۰۶٬۴۰۰ | ۱٬۶۷۰ | |||||
| قبوستان | ۴۷٬۴۰۰ | ۱٬۳۷۰ | |||||
| شروان-سالیان | بیله‌سوار | ۱۰۵٬۱۰۰ | ۱٬۳۶۰ | بیله‌سوار حاجی‌قبول سالیان شروان* نفت‌چاله |
۵۵۴٬۷۰۰ | ۶٬۹۶۰ | 
|
| حاجی‌قبول | ۷۶٬۶۰۰ | ۱٬۶۰۰ | |||||
| سالیان | ۱۳۹٬۹۰۰ | ۱٬۶۰۰ | |||||
| شروان | ۸۷٬۴۰۰ | ۷۰ | |||||
| نفت‌چاله | ۸۸٬۹۰۰ | ۱٬۴۵۰ | |||||
| قبه-خاچماز | خاچماز | ۱۷۹٬۸۰۰ | ۱٬۰۶۰ | خاچماز* خودات سیه‌زن شابران قبه قوسار |
۵۵۴٬۷۰۰ | ۶٬۹۶۰ | 
|
| قبه | ۱۷۳٬۴۰۰ | ۲٬۶۱۰ | |||||
| قوسار | ۹۹٬۰۰۰ | ۱٬۵۰۰ | |||||
| سیه‌زن | ۴۲٬۶۰۰ | ۷۰۰ | |||||
| شابران | ۵۹٬۹۰۰ | ۱٬۰۹۰ | |||||
| قره‌باغ | آغجابدیع | ۱۳۶٬۸۰۰ | ۱٬۷۶۰ | آغجابدیع آغ‌دام آغ‌دره (مارتاکرت) بردع ترتر خان‌کندی* (استپاناکرت) خواجه‌لی (ایوانیان) خواجه‌وند (مارتونی) شوشی فضولی هورادیز |
۹۰۰٬۳۰۰ | ۸٬۹۸۸ | 
|
| آغ‌دام | ۲۰۴٬۰۰۰ | ۱٬۱۵۰ | |||||
| بردع | ۱۵۷٬۵۰۰ | ۹۵۰ | |||||
| ترتر | ۱۰۴٬۷۰۰ | ۹۶۰ | |||||
| خان‌کندی | ۵۵٬۹۰۰ | ۸ | |||||
| خواجه‌لی | ۲۸٬۸۰۰ | ۱٬۰۰۰ | |||||
| خواجه‌وند | ۴۴٬۱۰۰ | ۱٬۴۶۰ | |||||
| شوشی | ۳۴٬۷۰۰ | ۳۱۰ | |||||
| فضولی | ۱۳۳٬۸۰۰ | ۱٬۳۹۰ | |||||
| قزاق-توووز | آغستفا | ۸۸٬۵۰۰ | ۱٬۵۰۰ | آغستفا توووز شمکر* قزاق قوولار گده‌بی |
۶۸۴٬۵۰۰ | ۷٬۰۳۰ | 
|
| توووز | ۱۷۷٬۲۰۰ | ۱٬۹۴۰ | |||||
| شمکر | ۲۱۹٬۵۰۰ | ۱٬۶۶۰ | |||||
| قزاق | ۹۸٬۴۰۰ | ۷۰۰ | |||||
| گده‌بی | ۱۰۰٬۹۰۰ | ۱٬۲۳۰ | |||||
| گنجه-داش‌کسن | داش‌کسن | ۳۵٬۴۰۰ | ۱٬۰۵۰ | داش‌کسن دلی‌محمدلی ساموخ گنجه* گورانبوی گوی‌گول نفتالان |
۶۰۹٬۶۰۰ | ۵٬۲۷۰ | 
|
| ساموخ | ۵۸٬۸۰۰ | ۱٬۴۵۰ | |||||
| گنجه | ۳۳۵٬۶۰۰ | ۱۱۰ | |||||
| گورانبوی | ۱۰۵٬۰۰۰ | ۱٬۷۰۰ | |||||
| گوی‌گول | ۶۴٬۶۰۰ | ۹۲۰ | |||||
| نفتالان | ۱۰٬۲۰۰ | ۴۰ | |||||
| لنکران-آستارا | آستارا | ۱۰۹٬۷۰۰ | ۶۲۰ | آستارا جلیل‌آباد گوی‌تپه لریک لنکران* لیمان ماساللی یاردیملی |
۹۴۶٬۷۰۰ | ۶٬۰۷۰ | 
|
| جلیل‌آباد | ۲۲۵٬۳۰۰ | ۱٬۴۴۰ | |||||
| لریک | ۸۵٬۸۰۰ | ۱٬۰۸۰ | |||||
| لنکران | ۲۳۰٬۲۰۰ | ۱٬۵۴۰ | |||||
| ماساللی | ۲۲۷٬۷۰۰ | ۷۲۰ | |||||
| یاردیملی | ۶۸٬۰۰۰ | ۶۷۰ | |||||
| میل-مغان | ایمیشلی | ۱۳۱٬۴۰۰ | ۱٬۸۹۰ | ایمیشلی* بیلقان ساعتلی صابرآباد |
۵۱۸٬۸۰۰ | ۵٬۶۷۰ | 
|
| بیلقان | ۹۹٬۵۰۰ | ۱٬۱۳۰ | |||||
| ساعتلی | ۱۰۹٬۱۰۰ | ۱٬۱۸۰ | |||||
| صابرآباد | ۱۷۸٬۸۰۰ | ۱٬۴۷۰ | |||||
| نخجوان | اردوباد | ۵۰٬۲۰۰ | ۹۸۰ | اردوباد بابک جلفا شاهبوز شرور نخجوان* |
۴۵۹٬۶۰۰ | ۵٬۵۰۰ | 
|
| بابک | ۷۶٬۲۰۰ | ۸۳۰ | |||||
| جلفا | ۴۷٬۰۰۰ | ۹۳۰ | |||||
| شاهبوز | ۲۵٬۳۰۰ | ۸۴۰ | |||||
| شرور | ۱۱۷٬۶۰۰ | ۸۷۰ | |||||
| صدرک | ۱۶٬۱۰۰ | ۱۶۰ | |||||
| کنگرلی | ۳۲٬۷۰۰ | ۷۰۰ | |||||
| نخجوان | ۹۴٬۵۰۰ | ۱۹۰ |
نقشه‌هاویرایش
سطح اول تقسیمات کشوری جمهوری آذربایجان: ۱۴ بخش
سطح دوم تقسیمات کشوری جمهوری آذربایجان: ۷۴ بخش
واژه‌نامهویرایش
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «Azərbaycan Respublikasının şəhər və rayonlarının ərazisi, əhalisinin sayı və sıxlığı». Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. دریافت‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۲۰.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «Azərbaycan Respublikasında iqtisadi rayonların yeni bölgüsü haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı». Official web-site of the President of the Republic of Azerbaijan. دریافت‌شده در ۷ ژوئیهٔ ۲۰۲۱.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «Azərbaycan Respublikasının şəhər və rayonları üzrə Əhalinin 2019-cu ilin əvvəlinə olan sayına görə rayonların, şəhər yerlərinin və kənd yaşayış məntəqələrinin qruplaşdırılması». Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۲۰.
- ↑ البته رایون علاوه بر اینکه معادل با شهرستان است، در سطح خُردتر به معنی «منطقهٔ شهری» هم به کار می‌رود؛ بر همین اساس، شهر باکو به ۱۲ رایون و شهر گنجه نیز به ۲ رایون تقسیم شده است؛ در نتیجه، جمهوری آذربایجان در مجموع دارای ۷۷ رایون است.
- ↑ بختیاری، سعید. اطلس جهان امروز. تهران: انتشارات گیتاشناسی نوین، شهریور ۱۳۹۸.
- ↑ «2020-ci ilin əvvəlinə Azərbaycan Respublikasının şəhər və rayonları, eləcə də qəsəbələri üzrə əhalinin cins bölgüsündə sayı». Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. دریافت‌شده در ۲۱ نوامبر ۲۰۲۰.
