تیتانیوم هیدرید
تیتانیوم هیدرید (به انگلیسی: Titanium hydride) با فرمول شیمیایی TiH۲ یک ترکیب شیمیایی با شناسه پاب‌کم ۱۹۷۰۹۴ است. که جرم مولی آن ۴۹٫۸۸۳ g/mol می‌باشد. شکل ظاهری این ترکیب، بلورهای بنفش و قرمز است. تیتانیوم هیدرید جزو خانواده ترکیبات غیر آلی بوده و در زمرهء مواد غیر استوکیومتری قرار می‌گیرد.[۲][۳] این ترکیب به صورت پودری در رنگ‌های خاکستری/سیاه در بازار یافت می‌شود. از کاربردهای این ترکیب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
| Titanium hydride[۱] | |
|---|---|
| |
دیگر نام‌ها Titanium(II) hydride titanium dihydride | |
| شناساگرها | |
| شماره ثبت سی‌ای‌اس | 7704-98-5 
|
| پاب‌کم | 197094 |
| شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس | XR2130000 |
| خصوصیات | |
| فرمول مولکولی | TiH2 |
| جرم مولی | 49.883 g/mol |
| شکل ظاهری | dark grey powder |
| چگالی | 3.75 g/cm3 |
| دمای ذوب | 450 °C, decomposes |
| انحلال‌پذیری در آب | insoluble |
| ساختار | |
| ساختار بلوری | فلئوریت (cubic) cF12 |
| گروه فضایی | Fm3m No. 225 |
| خطرات | |
| طبقه‌بندی ئی‌یو | not listed |
| لوزی آتش | |
| دمای خودآتشگیری | |
| به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa) | |
 (بررسی) (چیست:  / ؟)
| |
| Infobox references | |
|
| |
واکنش و تولید تیتانیوم هیدرید ویرایش
برای تولید تیتانیوم هیدرید غیر‌استوکیومتری، اسفنج فلز تیتانیوم را با گاز هیدروژن در فشار 1 اتمسفر در دمای بین 300-500 درجه سانتی‌گراد واکنش می‌دهند. این واکنش سریع انجام می‌شود و به دلیل جذب هیدروژن گرماده است و موجب تغییر رنگ اسفنج تیتانیوم می‌شود. محصول این واکنش پودری است که ترکیبی برابر TiH1.95 دارد.برای تولید تیتانیوم هیدرید در مقیاس آزمایشگاهی می‌توان پودر تیتانیوم را در معرض حرارت گاز هیدروژن با دمای 700 درجه سانتی گراد قرار داد. واکنش آن به صورت زیر خواهد بود:
سایر روش های تولید تیتانیوم هیدرید:[۴][۵]
- فرایندهای الکتروشیمیایی
- آسیاب گلوله‌ای
، در برابر تاثیرات آب و هوا خنثی است ولی با اسیدهای قوی مثل هیدروفلوئوریک اسید و سولفوریک اسید داغ واکنش داده و در آن‌‌‌ها حل می شود. از طرفی این ماده در برابر عامل اکسنده به سرعت واکنش می‌دهد، به همین دلیل از تیتانیوم هیدرید در کاربردهای آتش بازی استفاده می شود.
کاربرد تیتانیوم هیدرید در باتری لیتیم-یون ویرایش
تیتانیوم هیدرید به عنوان الکترود منفی در باتری های لیتیم-یون توسط الکترولیت استفاده می شود. از ویژگی‌های مهم تیتانیوم هیدرید خواص الکتروشیمیایی مطلوب آن در فرایند الکترولیزی نسبت به سایر مواد است.
کاربرد تیتانیوم هیدرید در تولید پودر ویرایش
اسفنج فلز تیتانیوم که اغلب تیتانیوم خالص است، شکل پذیری بالایی دارد که این امر موجب دشواری فرایند تولید پودر می شود. یکی از راه حل‌های رایج استفاده از فرایند هیدروژن‌دهی-هیدروژن‌زدایی است. نفوذ عامدانه هیدروژن به اسفنج تیتانیوم منجر به تشکیل تیتانیوم هیدرید می شود. از آنجایی که تیتانیوم هیدرید یک فاز سخت و شکننده است؛منجر به سهولت تولید پودر توسط آسیاب کردن آن اسفنج تیتانیومی می شود. بعد از تولید پودر مطلوب، آن را هیدروژن زدایی کرده تا مجدداً تیتانیوم خالص حاصل شود. از پودر تیتانیوم هیدرید می‌توان برای تولید پودرهای آلیاژی اسفاده کرد. برای این کار پودر تیتانیوم هیدرید را با پودر فلز آلومینیوم مخلوط می‌کنند تا یک پودر یکنواخت حاصل شود. در نهایت این ترکیب به مرحله ی تف‌جوشی و متالورژی پودر، برای تولید محصولات فشرده می‌رود.
اثر تردی هیدروژنی بر تیتانیوم و آلیاژهای آن ویرایش
آلیاژهای تیتانیوم به‌طور گسترده ای در محیط های دارای هیدروژن و تحت شرایطی که در آن کوپل های گالوانیک یا باردهی کاتدی موجب می شود هیدروژن روی سطح فلز احیا شود به کار می روند. در بیشتر موارد، این آلیاژها مقاومتی عالی در برابر آسیب نشان می دهند. هیدروژن بوسیله منابع زیادی از جمله بخار آب، اسیدهای به کار رفته برای اسیدشویی و هیدروکربن ها تامین می شود. مقدار جذب عمدتا به فیلم اکسید تیتانیوم روی سطح فلز بستگی دارد به‌طوریکه یک فیلم بدون شکستگی چسبیده به سطح می تواند به‌طور محسوسی جذب هیدروژن را کند نماید. جذب هیدروژن و تشکیل تیتانیوم هیدرید موجب تاثیرات مخربی بر تیتانیوم و آلیاژهای آن می شود. این اثر با تردی هیدروژنی شناخته می شود و همچنین نگرانی اصلی در سازه‌هایی است که توسط تیتانیوم یا آلیاژهای آن ساخته شده اند. از نمونه های این سازه ها می توان به راکتورهای هسته ای اشاره کرد.
تردی هیدروژنی موجب کاهش شکل‌پذیری و ورقه‌ای شدن سطح فلز تیتانیوم می شود. میزان تاثیر هیدروژن به شدت وابسته به ترکیب آلیاژ و ریزساختار آن است. بنابراین فرایندهای پیشینی که برای تولید محصول تیتانیومی صورت گرفته، بر میزان اثر هیدروژن تاثیر می‌گذارد.[۶] تیتانیوم تجاری یا CP (درصد خلوص کمتر از %99.55)، مستعدتر از تیتانیوم خالص آلفا در برابر اثر تردی هیدروژنی است. مقدار هیدروژن لازم برای ایجاد رفتار انتقال از نرمی به تردی در تیتانیوم خالص بسیار کمتر از نیمی از مقدار لازم در تیتانیوم خالص است. حضور هیدروژن حتی به مقدار بسیار اندک(ppm 30-40)، موجب شکل گیری محلول جامد هیدروژن در تیتانیوم شده و به دنبال آن منجر به کاهش شکل پذیری قطعه متأثر از تردی هیدروژنی می شود.تردی جدی در گریدهای تجاری در حضور یک تنش پسماند بالا یا یک افزایش دهنده تنش و دمای بالا می تواند رخ دهد. این شرایط موجب مهاجرت هیدروژن به افزایش دهنده تنش شده منجر به تمرکز موضعی بیشتر هیدروژن و رسوب هیدریدها می شود که می تواند منجر به گسیختگی گردد. مواردی از تشکیل موضعی هیدریدها در محیط هایی که تیتانیوم به‌طور متفاوتی عملکرد خوبی داشته است وجود داشته است. بررسی ها از چنین مواردی نشان می دهد که تشکیل هیدرید نتیجه ناخالصی های موجود در فلز (به ویژه مقدار آهن) و مقدار آلودگی سطحی وارد شده در حین تولید است.
یک پیوند مستحکم بین آلودگی آهن سطح و تشکیل هیدریدهای تیتانیوم وجود دارد. تشکیل شدید هیدرید در هیدروژن خشک گازی با فشار بالا در اطراف ذرات آهن موجود روی سطح ملاحظه شده است. جوشکاری تیتانیوم و آلیاژهای آن منجر به تشکیل ذرات هیدرید در ترکیب می شود. به همین دلیل برای جوشکاری آلیاژهای تیتانیوم از گاز محافظ به منظور حداقل سازی میزان تشکیل هیدرید، استفاده می شود.
لایه ی اکسیدی تیتانیوم که در شرایط عادی غیرفعال یا passive است؛ شامل ترکیبی از اکسیدهای مختلف است. این اکسیدها شامل (Ti(IV) , Ti(III), Ti(II هستند.[۷] این لایه‌ی اکسیدی موجب محافظت از فلز در برابر نفوذ هیدروژن می شود. لازم است ذکر شود برای محافظت بهتر، از روش های آندش برای ضخیم سازی این لایه‌ی حفاظتی استفاده می شود. آندایز کردن در محلول سولفات آمونیوم 10 درصد آلودگی سطحی را از بین برده و منجر به ضخیم شدن فیلم اکسید می شود. در مصارف شیمیایی که دما به گونه ای است که می تواند به درون فیلم اکسیدی محافظ نفوذ کند، اگر فیلم اکسیدی محافظ تخریب شود تردی شدیدی می تواند رخ دهد. برای نمونه، در اسیدهای به شدت احیاکننده که فیلم اکسید تیتانیوم ناپایدار است هیدرید می تواند به سرعت تشکیل شود. انباشت هیدروژن نیز تحت شرایط با سرعت بالا که فیلم محافظ به همان سرعتی که تشکیل می شود ساییده می شود ملاحظه شده است.
جستارهای وابسته ویرایش
پیوند به بیرون ویرایش
پانویس ویرایش
- ↑ Lide, David R. (1998), Handbook of Chemistry and Physics (87 ed.), Boca Raton, FL: CRC Press, pp. 4–91, ISBN 0-8493-0594-2
- ↑ Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0-08-037941-8.
- ↑ Holleman, A. F.; Wiberg, E. "Inorganic Chemistry" Academic Press: San Diego, 2001. ISBN 0-12-352651-5.
- ↑ Millenbach, Pauline; Givon, Meir (1 October 1982). "The electrochemical formation of titanium hydride". Journal of the Less Common Metals. 87 (2): 179–184.
- ↑ Zhang, Heng; Kisi, Erich H (1997). "Formation of titanium hydride at room temperature by ball milling". Journal of Physics: Condensed Matter. 9 (11): L185–L190.
- ↑ Donachie, Matthew J. (2000). Titanium: A Technical Guide. ASM International. ISBN 978-0-87170-686-7.
- ↑ Lu, Gang; Bernasek, Steven L.; Schwartz, Jeffrey (2000). "Oxidation of a polycrystalline titanium surface by oxygen and water". Surface Science. 458 (1–3):.
منابع ویرایش
- «IUPAC GOLD BOOK». دریافت‌شده در ۱۸ مارس ۲۰۱۲.