دوپامینرژیک (به انگلیسی: Dopaminergic) به معنی ارتباط داشتن با انتقال‌دهنده‌های عصبی دوپامین است.[۱]دوپامین یک انتقال دهنده عصبی رایج بوده و مواد یا اعمال دوپامینرژیک باعث افزایش فعالیت مرتبط با دوپامین در مغز می‌شود.[۲] مسیرهای مغزی دوپامینرژیک فعالیت مرتبط با دوپامین را تسهیل می‌کند. به عنوان مثال، پروتئین‌های خاصی مانند ناقل دوپامین (DAT)، ناقل مونوآمین تاولی 2 (VMAT2) و گیرنده‌های دوپامین را می‌توان به عنوان دوپامینرژیک طبقه‌بندی کرد و نورون‌هایی که سنتز یا حاوی دوپامین و سیناپس‌هایی با گیرنده‌های دوپامین در هستند نیز ممکن است با این عنوان برچسب‌گذاری شوند. دوپامینرژیک آنزیم‌هایی که بیوسنتز یا متابولیسم دوپامین را تنظیم می‌کنند، مانند اسید آروماتیک L-آمینه دکربوکسیلاز یا DOPA دکربوکسیلاز، مونوآمین اکسیداز (MAO) و کاتکول O-متیل ترانسفراز (COMT) ممکن است به عنوان دوپامینرژیک نیز شناخته شوند.[۳] همچنین، می‌توان گفت که هر ماده شیمیایی درون‌زا یا برون‌زا که از طریق اعمال غیرمستقیم بر گیرنده‌های دوپامین یا آزادسازی دوپامین تأثیر می‌گذارد (به عنوان مثال، روی نورون‌هایی که روی نورون‌هایی که دوپامین آزاد می‌کنند یا گیرنده‌های دوپامین را بیان می‌کنند و سیناپس می‌شوند) نیز می‌توان گفت که دارای اثرات دوپامینرژیک است، دو مثال برجسته مواد افیونی هستند که آزادسازی دوپامین را به‌طور غیرمستقیم در مسیرهای پاداش افزایش می‌دهند و برخی از آمفتامین‌های جایگزین که مستقیماً با اتصال به VMAT2 و مهار آن باعث افزایش آزادسازی دوپامین می‌شوند.[۴]

ساختار شیمیایی ناقل عصبی دوپامین

مسیرهای دوپامینرژیک

ویرایش

دوپامین در یکی از مسیر های چهار گانه زیر است:

  • مسیر مزولیمبیک (سیستم پاداشی مغز، انگیزه و اعتیاد)
  • مسیر مزوکورتیکال (کنترل اجرایی، انگیزه، سایکوز و غیره)
  • ‌مسیر نیگروستریاتال (حرکت و پارکینسون)
  • مسیر توبرو-اینفوندیبولار (نقش های هورمونی دوپامین)

برای جزئیات بیشتر به مسیرهای دوپامینرژیک مراجعه کنید.

مکمل‌ها و داروها

ویرایش

در زیر نمونه‌هایی از مواد دوپامینرژیک آورده شده‌است:[۵]

پیش سازها

ویرایش

آگونیست‌های گیرنده

ویرایش

آنتاگونیست گیرنده / مسدود کننده گیرنده

ویرایش

مهارکننده‌های بازجذب/مسدود کننده‌های انتقال دهنده

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. "Definition of DOPAMINERGIC". www.merriam-webster.com (به انگلیسی). Retrieved 2022-01-19.
  2. Jeffrey M. Daly, M. D.; Stephen Salloway, M. D. (1994-05-01). "Dopamine Receptors in the Human Brain". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  3. "Glossary of Parkinson's Disease Terms". WebMD (به انگلیسی). Retrieved 2022-01-19.
  4. Kieffer, Sara. "Dopamine Drugs and Possible Side Effects | The Johns Hopkins Center for Restless Legs Syndrome". www.hopkinsmedicine.org (به انگلیسی). Retrieved 2022-01-19.
  5. Krampe, Henning; Stawicki, Sabina; Wagner, Thilo; Bartels, Claudia; Aust, Carlotta; Rüther, Eckart; Poser, Wolfgang; Ehrenreich, Hannelore (January 2006). "Follow-up of 180 alcoholic patients for up to 7 years after outpatient treatment: impact of alcohol deterrents on outcome". Alcoholism, Clinical and Experimental Research. 30 (1): 86–95. doi:10.1111/j.1530-0277.2006.00013.x. ISSN 0145-6008. PMID 16433735.