سلیم بن قیس هلالی
سُلَیم بن قیس هِلالی یا ابوصادق سُلَیم بن قیس عامری هلالی کوفی (۲ق-۷۶ق) (۶۹۵م-۶۲۰م) از شیعیان و از تابعین و اصحاب خاصّ علی بن ابیطالب و حسن بن علی و حسین بن علی و علی بن حسین است و محضر محمد باقر را هم درک کرده‌است.
برخی از احادیث منسوب به امامان شیعه در مدح این شخصیت وجود دارند.
سلیم بن قیس هلالی | |
|---|---|
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | late eighth century ce (second century ah) and the early ninth century ce (early third century ah) هجرت محمد، |
| درگذشته | 9th century CE |
| دین | اسلام |
| دوران | Rashidun and Umayyad |
| منطقه | میان‌رودان and Persia |
| عقیده | شیعه |
| آثار معروف | کتاب سلیم بن قیس هلالی (The Book of Sulaym ibn Qays) |
| رهبر مسلمان | |
تأثیرگذاران | |
تأثیرپذیرندگان
| |
کتاب سلیم بن قیس هلالی، که با نام اسرار آل محمد به فارسی ترجمه شده، منسوب به اوست تاریخ نگارش کتاب به‌احتمال زیاد اوایل قرن دوم است.[۱] کتاب مستند روایات نبوی در مورد مهدی است. اینکه محمد به پیروان خود در مورد مردی از نسل حسین وعده داده بود که اسلام را با حذف بدعتها تطهیر می‌کند.[۲]بگفته مسعودی اصل نظریه اثنی عشری از کتاب سلیم بن قیس هلالی است.[۳]
تاریخی بودن
ویرایشبسیاری از اطلاعات در مورد سلیم از سنت شیعه می‌آید.[۴] به گفته مکتار جبلی مورخ مدرن، «باید به وجود این مرد و کار او با احتیاط نگاه کرد». حسین مدرسی او را بدین ترتیب توصیف می‌کند: «بدیهی است که چنین شخصی هرگز وجود نداشته و این نام فقط یک نام قلمی است».[۵]
علمای دیگر مانند محمدعلی امیرمعزی در رد تاریخی بودن سلیم بن قیس احتیاط بیشتری داشته‌اند، اما بر نادرست بودن انتساب مجموعه احادیث شیعه به او اتفاق نظر دارند.[۶]
ابن ندیم و شرح حال نویسان بعدی از جمله طوسی بر قول نویسنده علوی علی بن احمد العقیق (متوفی ۹۱۱) تکیه کرده‌اند.[۷]
دانشمند شافعی اهل سنت ابن ابی الحدید، وجود سلیم را زیر سؤال برده و گفته‌است: «شنیده‌است» برخی از علمای شیعه دوازده امامی ادعا می‌کنند که سلیمان «یک اختراع کاملاً خیالی» است و «کتاب ادعایی او چیزی جز جعلیات نیست».[۸]
علمای اثنی عشری احمد بن عبیده (متوفی ۹۴۱) و ابوعبدالله الغضنفری (متوفی ۱۰۲۰) انکار وجود کتاب سلیمان را بر سه دلیل استوار کردند: ۱-بخشی از کتاب بیان می‌کند که سیزده امام به جای ۱۲ امام وجود داشته‌اند.
۲-بخش دیگری بیان می‌کند که محمد بن ابوبکر پدر در حال مرگش ابوبکر را با وجود اینکه کودکی سه ساله بود رد کرد.
۳-کتاب صرفاً به آبان بن ابی عیاش منتقل شده‌است، اما او تنها چهارده سال داشته‌است.[۹]
علامه حلی، محقق برجسته اثنی عشری، نظریات مربوط به عدم وجود سلیم را رد می‌کند، اگرچه جبلی معتقد است «استدلال حلی برای از بین بردن چنین شبهاتی قانع کننده نیست».[۱۰]با وجود این، شرح حال نویسان متأخر شیعه دلایل حلی را کلمه به کلمه بیان کردند و علمای شیعه کتاب سلیم را از کهن‌ترین منابع اندیشه شیعه و برتر از کتب چهارگانه سنی یعنی صحیح بخاری، صحیح مسلم، المسند بن حنبل و موطاء امام مالک می‌دانند.[۱۱]
منابع
ویرایش- بررسی و راستی آزمایی هرمونتیک یا زَند شناسانه تاریخ کتاب سلیم بن قیس / دانشگاه کمبریج ۲۰۱۵
- بابایی آریا، علی؛ فخلعی، محمد تقی (۱۳۸۵). «در جستجوی سلیم بن قیس هلالی». مطالعات اسلامی (۷۲): ۱۳–۵۴.
- مقدمه کتاب اسرار آل محمد علیهم السلام، ترجمه اسماعیل انصاری زنجانی خوئینی، نشر الهادی، قم، سال ۱۴۱۶ ق، چاپ اول
- عمادی حائری، سید محمد، «سلیم بن قیس هلالی»، دانشنامهٔ جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۶، ج ۲۴: ص ۴۶۴–۴۶۷.
پانویس
ویرایش- ↑ مدرسی (Tradition and Survival)، صفحهٔ ۸۳
- ↑ Pagano, Jo Anne. Exiles and Communities: Teaching in The Patriarchal Wilderness. Ed. Seyyed Hossein Nasr, Hamid Dabashi, and Seyyed Vali R. Nasr. Albany, New York: State University of New York, 1989. Print. شابک ۱۴۳۸۴۱۴۲۶۹ Pg. 15 and 17
- ↑ مسعودی-التنبیه والاشراف ص۱۹۸.
- ↑ (Djebli و 1960–2007).
- ↑ (Modaressi 2003، صص. 82–83).
- ↑ (Gleave 2015، صص. 85–86).
- ↑ (Djebli و 1960–2007).
- ↑ (Djebli و 1960–2007).
- ↑ (Djebli و 1960–2007).
- ↑ (Djebli و 1960–2007).
- ↑ (Djebli و 1960–2007).