سید هاشم آقاجری

فعال سیاسی و استاد تاریخ

سید هاشم آقاجری (زادهٔ ۱۳۳۶ خورشیدی در آبادان) استاد دانشگاه تربیت مدرس، تاریخ‌نگار و عضو سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران است. آقاجری از سال ۱۳۹۷ مشغول تدریس در موسسهٔ مطالعات سیاسی-اقتصادی "پرسش" است.[۱][۲][۳]

سید هاشم آقاجری
هاشم آقاجری در مراسم تشییع پیکر اعظم طالقانی
زادهٔ۱۳۳۶
ملیتایرانی ایران
پیشههیئت علمی دانشگاه
سازماندانشگاه تربیت مدرس
منصباستاد

زندگی

ویرایش

سیّد هاشم آقاجری یا آغاجری،[۴] زادهٔ ۱۳۳۶ خورشیدی در آبادان و استاد دانشگاه تربیت مدرس و تاریخ‌نگار است.[۵] از چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب و عضای سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی بود.[۶] او هم‌اکنون عضو هیئت علمی تاریخ دانشگاه تربیت مدرس است.[۷]

بازداشت در سال ۱۳۸۱

ویرایش

آقاجری در پی یک سخنرانی در همدان که در تاریخ ۲۹ خردادماه ۱۳۸۱ و به دعوت شورای هماهنگی گروه‌های جبههٔ دوم خرداد همدان به مناسبت سالگرد درگذشت علی شریعتی در خانه معلم این استان دربارهٔ پروتستانتیسم اسلامی و علی شریعتی صورت گرفته بود؛ بازداشت شد.[۸] او در این سخنرانی، مردمی که به مراجع تقلید مراجعه می‌کنند را به «میمون» تشبیه کرد. پیش از بازداشت او، جمعی از مراجع تقلید از جمله لطف‌الله صافی گلپایگانی، محمد فاضل لنکرانی و ناصر مکارم شیرازی و همین‌طور سیدمحمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت ایران سخنان آقاجری در این نشست را محکوم و خواستار برخورد با آن شدند.[۴] پس از بازداشت او، کسانی چون محمدتقی مصباح یزدی خواستار اعدام او شدند.[۹][۸]

او چند روز بعد از بازداشت با قرار وثیقه دویست میلیونی آزاد شد.[۱۰] اما مجدد در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۱[۴] با لغو قرار وثیقه توسط قاضی پرونده، به زندان همدان منتقل شد.[۱۰] وی پس از چندی در شعبه ۱۴ دادگاه همدان محاکمه و به اتهام سب النبی و انکار مسلمات اسلام به هشت سال تبعید در زندان، ۱۰ سال محرومیت از تدریس و اعدام محکوم شد.[۱۰]

دیوان عالی کشور به‌دلیل ایرادات وارده به روند رسیدگی قضایی، این پرونده را به دادگاه همدان بازگرداند. دادگاه همدان رأی قبلی خود را تأیید نمود؛ دیوان عالی نیز به‌دلیل بی‌توجهی صورت‌گرفته به ایرادات وارده، رسیدگی به پرونده را به دادگستری تهران محول کرد.[۴] انتقاد محمد خاتمی رئیس‌جمهور وقت ایران و اعتراض سیدعلی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران و هاشمی شاهرودی رئیس قوهٔ قضائیه مبنی بر این‌که اتهام مذکور از لحاظ فقهی از موارد ارتداد نیست از عوامل حساسیت بر روی حکم این پرونده بود.[۱۱]

او سرانجام توسط قاضی اسلامی به جرم «اهانت به مقدسات»، «تبلیغ علیه نظام» و «نشر اکاذیب» به سه سال زندان، دو سال تبعید داخلی و نیز پنج سال ممنوعیت از تدریس محکوم گردید.[۸][۱۱] پس از صدور رای دادگاه، و با موافقت قاضی پرونده با تبدیل قرار بازداشت به وثیقه، او با قرار وثیقه ۹۷ میلیون تومانی از زندان آزاد شد.[۱۲][۱۳]

او در طول دوران حبسش، با هیئت اعزامی مجلس شورای اسلامی دیداری داشت.[۱۰]

پرونده‌های قضایی دیگر

ویرایش

آغاجری بعد از ارائهٔ سخنرانی در سال ۱۳۹۱ که در مراسم حمایت از دوساله‌شدن روزه‌داری اعتراضی مصطفی تاج‌زاده، انجام گرفته بود، به دادگاه احضار شد و در تابستان ۱۳۹۳، شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب، وی را به جرم تبلیغ علیه نظام، به یک سال حبس تعزیری محکوم کرد.[۸][۱۴] او به این حکم اعتراض کرد اما هیچگاه جواب این پرونده به او ابلاغ نشد و تا سال ۱۳۹۹ هیچگونه ابلاغی به او برای تحمل حبسش اعلام نشد. او در آیان ۱۳۹۸ در پی اعتراضات در ایران، بیانیه‌ای صادر کرد که در تیر ۱۳۹۹ به خاطر آن بیانیه تحت تعقیب قضایی قرار گرفت. اتهام او «تبلیغ علیه نظام» عنوان شده بود.[۱۱]

آقاجری در ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ در اولین همایش مجازی «گفت‌وگو برای نجات ایران» شرکت کرد.[۱۵] او به خاطر شرکت در این همایش، در روز ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۲، آقاجری بار دیگر به دادگاه انقلاب احضار شد.[۱۶][۵]

آثارشناسی

ویرایش

تألیف

ویرایش
  • شریعتی: متفکر فردا (مجموعه مقالات)، تهران: مؤسسهٔ نشر و تحقیقات ذکر، ۱۳۷۹[۱۷]
  • کنش دین و دولت در ایران عصر صفوی، تهران: مرکز بارشناسی اسلام و ایران، ۱۳۸۰[۱۸]
  • حکومت دینی و حکومت دموکراتیک: مجموعه مقالات، (زیر نظر شورای بررسی)، تهران: مؤسسهٔ نشر و تحقیقات ذکر، ۱۳۸۱[۱۹]
  • دین، قدرت و ثروت: محاکمه و دفاعیات، تهران: مؤسسهٔ نشر و تحقیقات ذکر، ۱۳۸۲[۲۰]
  • آغاجری: متن کامل سخنرانی همدان، لایحهٔ دفاعیه، کیفرخواست و…، (گردآوری:) پوریا حاجی‌زاده و پردیس حاجی‌زاده، تهران: انتشارات جامه‌دران، ۱۳۸۲[۲۱]
  • تاریخ و فرهنگ: مجموعه مقالات، تهران: انتشارات پنجره، ۱۳۸۴[۲۲]
  • مقدمه‌ای به مناسبات دین و دولت در ایران عصر صفوی، تهران: انتشارات طرح نو، ۱۳۸۹[۲۳]
  • از انجمن حجتیه تا سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی: خاطرات دکتر هاشم آقاجری (۱۳۳۶–۱۳۵۸)، (در گفتگو با:) حسین سپهرآزاد (میرزایی)، تهران: انتشارات کویر، ۱۳۸۹[۲۴]

ترجمه

ویرایش

سایر آثار

ویرایش

دربارهٔ هاشم آغاجری

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. «Magiran | روزنامه اعتماد (1398/02/17): درسگفتارهای پرسش». www.magiran.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۹.
  2. «تاریخ چیست؟ / هاشم آقاجری». موسسه مطالعات سیاسی اقتصادی پرسش. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۹.
  3. http://www.nsun.net، n s u n |. «تیوال عمومی | اخبار | درسگفتارهای هاشم آقاجری و عباس کاظمی در مؤسسه پرسش». www.tiwall.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۹.
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ «خبرگزاری فارس - متن کامل رای دادگاه عمومی تهران درخصوص پرونده متهم هاشم آغاجری». خبرگزاری فارس. ۲۰۰۴-۰۷-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۰۹.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ «احضار هاشم آقاجری به دادگاه انقلاب اسلامی تهران». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۵-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۰۹.
  6. «هاشم آقاجری 'به یک سال زندان محکوم شد'». BBC News فارسی. ۲۰۱۴-۰۸-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۰۹.
  7. «گفتاری از سید هاشم آقاجری دربارهٔ ریشه‌های تاریخی مسئله فلسطین». اقتصادنیوز. ۲۰۲۳-۱۱-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۰۹.
  8. ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ «محکومیت هاشم آقاجری به یک سال حبس تعزیری». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۴-۰۸-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۰۹.
  9. بند دال، وبگاه روزنامه همشهری، شماره ۲۹۳۰
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ «هاشم آقاجری از وضعیت خود در زندان همدان ابراز رضایت کرد». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۰۹.
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ «گفت‌وگو با آقاجری دربارهٔ احضار به دلیل بیانیه آبان | پایگاه خبری تحلیلی انصاف نیوز». انصاف نیوز. ۲۰۲۰-۰۷-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۰۹.
  12. «هاشم آقاجری بعد از آزادی: امیدوارم حکم صادره در مورد من لغو شود دوست دارم به عنوان یک معلم در خدمت دانشجویان باشم». ایسنا. ۲۰۰۴-۰۸-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۰۹.
  13. «دستور آزادی " آقاجری " صادر شد». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۰۹.
  14. رادیوفردا (۲۰۲۳-۰۵-۰۸). «تفتیش خانه، ضبط وسایل الکترونیکی و احضار هاشم آقاجری». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۰۹.
  15. «هاشم آقاجری: نیازمند جمهوری، دموکراسی و جدایی دین از سیاست هستیم».
  16. «احضار هاشم آغاجری به دادگاه انقلاب». اعتمادآنلاین. ۲۰۲۳-۱۲-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۰۹.
  17. «شریعتی: متفکر فردا (مجموعه مقالات)، هاشم آغاجری، تهران: مؤسسهٔ نشر و تحقیقات ذکر، ۱۳۷۹، شابک: ۹۶۴-۳۰۷۱۳۶-۷». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مارس ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
  18. «کنش دین و دولت در ایران عصر صفوی، هاشم آغاجری، تهران: مرکز بارشناسی اسلام و ایران، ۱۳۸۰، شابک: ۹۶۴-۵۹۳۳-۴۱-۳». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مارس ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
  19. «حکومت دینی و حکومت دموکراتیک: مجموعه مقالات، هاشم آغاجری، (زیر نظر شورای بررسی)، تهران: مؤسسهٔ نشر و تحقیقات ذکر، ۱۳۸۱، شابک: ۹۶۴-۳۰۷-۲۰۰-۲». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مارس ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
  20. «دین، قدرت و ثروت: محاکمه و دفاعیات، هاشم آغاجری، تهران: مؤسسهٔ نشر و تحقیقات ذکر، ۱۳۸۲، شابک: ۹۶۴-۳۰۷-۲۰۲-۹». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ فوریه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
  21. آغاجری: متن کامل سخنرانی همدان، لایحهٔ دفاعیه، کیفرخواست و... ، هاشم آغاجری، (گردآوری:) پوریا حاجی‌زاده و پردیس حاجی‌زاده، تهران: انتشارات جامه‌دران، ۱۳۸۲، شابک: ۹۶۴-۵۸۵۸-۲۹-۱[پیوند مرده]
  22. «تاریخ و فرهنگ: مجموعه مقالات، هاشم آغاجری، تهران: انتشارات پنجره، ۱۳۸۴، شابک: ۹۶۴-۸۸۹۰-۲۲-۶». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
  23. مقدمه‌ای به مناسبات دین و دولت در ایران عصر صفوی، هاشم آغاجری، تهران: انتشارات طرح نو، ۱۳۸۹، شابک: ۹۷۸-۹۶۴-۴۸۹-۰۴۱-۳[پیوند مرده]
  24. «از انجمن حجتیه تا سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی: خاطرات دکتر هاشم آقاجری (۱۳۳۶–۱۳۵۸)، هاشم آغاجری، (در گفتگو با:) حسین سپهرآزاد (میرزایی)، تهران: انتشارات کویر، ۱۳۸۹، شابک: ۹۷۸-۶۰۰-۹۰۳۵۴-۴-۱». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ دسامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
  25. تاریخ‌نگاری و جامعه‌شناسی تاریخی، گری جی. همیلتون (و دیگران)، هاشم آغاجری، تهران: انتشارات کویر، ۱۳۸۵، ۹۶۴-۸۱۶۱۶۵-۸[پیوند مرده]
  26. دین و دولت و کاربست شریعت، محمد عابد جابری، هاشم آغاجری، تهران: انتشارات کویر، ۱۳۸۵، شابک: ۹۶۴-۸۱۶۱-۶۸-۲[پیوند مرده]
  27. تغییرات اجتماعی–اقتصادی در ایران عصر صفوی (قرن شانزدهم و هفدهم میلادی)، داریوش نویدی، هاشم آغاجری، تهران: نشر نی، ۱۳۸۶، شابک: ۹۶۴-۳۱۲-۹۱۰-۱[پیوند مرده]
  28. بینش و روش در جامعه‌شناسی تاریخی، تدا اسکاچپول، هاشم آغاجری، تهران: نشر مرکز، ۱۳۸۸، شابک: ۹۷۸-۹۶۴-۲۱۳-۰۴۵-۰[پیوند مرده]
  29. برگزیدهٔ سیاحت‌نامهٔ ابراهیم‌بیگ، زین‌العابدین مراغه‌ای، (گزینش:) هاشم آغاجری، تهران: مؤسسهٔ کتاب همراه، ۱۳۷۵، شابک: ۹۶۴-۶۰۳۴-۰۶-۳[پیوند مرده]
  30. «دولت‌های ایران از میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی: (اعضای کابینه‌ها، شرح حال، عکس، نمونه امضا و دست‌خط نخست‌وزیران، وزیران و معاونین نخست‌وزیر بر آسای دفتر ثبت کابینه‌های نخست‌وزیری)، معانت خدمان مدیریت و اطلاع‌رسانی، ادارهٔ کل آرشیو، اسناد و موزه؛ (زیر نظر شورای علمی:) یعقوب آژند، هاشم آغاجری (و دیگران)، (مصححان و بازنویسان:) علی‌رضا اسماعیلی، روح‌الله بهرامی، علی‌اکبر علی‌اکبری‌بایگی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، ۱۳۷۶، شابک: ۹۷۸-۹۶۴-۴۲۲۱-۴۷-۷». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
  31. جعبه سیاه خرم‌آباد: محاکمه و دفاعیات سیدمصطفی تاج‌زاده به انضمام ناگفته‌هایی از وقایع خرم‌آباد، (به روایت:) هنگامه شهیدی، (با مقدمه‌ی:) هاشم آغاجری، تهران: انتشارات سرایی، ۱۳۸۱، شابک: ۹۶۴-۷۳۶۲-۲۴-۲[پیوند مرده]
  32. گزارش یک پرونده: مذهب علیه مذهب، حمید کاویانی، تهران: روزنامهٔ سلام، ۱۳۷۹، شابک: ۹۶۴-۹۲۵۱۲-۹-۴[پیوند مرده]
  33. معمای آغاجری، احمد پیرانی، تهران: انتشارات نوروز ۸۰، ۱۳۸۲، شابک: ۹۶۴-۶۷۶۰-۴۲-۲[پیوند مرده]
  34. «ماجراهای هاشم آغاجری، روح‌الله حسینیان، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۱، شابک: ۹۶۴-۷۳۵۷-۶۸-۰». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
  35. آن سوی سراب: نقد علمی سخنان هاشم آغاجری، ذبیح‌الله اسماعیلی نوری، قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۱[پیوند مرده]
  36. «شیک‌پوش کهنه‌گو: بازخوانی و پاسخ به سخنان هاشم آغاجری در همدان، حمید رسایی، تهران: انتشارات پرتو ولایت، ۱۳۸۱». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
  37. «ناقوس الخطاط: مجموعه نقدهایی بر سخنان هاشم آغاجری دربارهٔ پروتستانیسم اسلامی، (به کوشش:) حمید رسایی و کریم حجازی، قم: انتشارات پرتو ولایت، ۱۳۸۱، شابک: ۹۶۴-۹۴۵۹۰-۰-۶». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
  38. آغاجری از آغاز تا امروز، مهدی افروزمنش، تهران: انتشارات زمان، ۱۳۸۲، شابک: ۹۶۴-۷۳۱۷-۲۱-۲[پیوند مرده]
  39. «آغاجری خدمت یا خیانت؟، علی شیرازی، تهران: انتشارات رضوان پرتو، ۱۳۸۱». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
  40. «آغاجری خدمت یا خیانت؟، علی شیرازی، قم: انتشارات خادم‌الرضا، ۱۳۸۲». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
  41. «تقابل با مذهب در اندیشهٔ آغاجری، محمدعلی محسن‌زاده، قم: انتشارات اعتدال، ۱۳۸۵، شابک: ۹۶۴-۹۶۸۶-۲۶-۶». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲.