سید موسی شبیری زنجانی

آیت الله العظمی سید موسی شُبیری (حسینی) زنجانی (زادهٔ ۱۳۰۶ در قم) از مراجع تقلید شیعه ایرانی و از شش نفر مرجع تقلید فعلی مورد تأیید جامعه مدرسین قم است.

سید موسی شبیری زنجانی
آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی در سال ۱۳۹۱
اطلاعات شخصی
زاده	۱۳۰۶ (۹۷ ساله) قم، ایران
دین	اسلام
مذهب	شیعه دوازده‌امامی
زمینه‌های علمی	فقه، اصول، رجال
تحصیلات	حوزه علمیه قم حوزه علمیه نجف
استادان	آیات عظام:سید احمد زنجانی (پدرش) میرزا محمود حسینی زنجانی سید محمد محقق داماد سید حسین طباطبایی بروجردی سید ابوالقاسم خویی
رتبه حوزوی	آیت‌الله العظمی
وبگاه	http://zanjani.ir

زندگی

پدرش آیت الله سید احمد زنجانی سال‌ها در مدرسه فیضیه قم نماز جماعت را برگزار می‌کرد که بسیاری از جمله آیت الله العظمی سید روح‌الله خمینی در نمازش شرکت می‌کردند. اکنون سال‌هاست که او به جای پدرش امام جماعت نماز مغرب و عشا در حرم فاطمه معصومه و نماز ظهر و عصر در مدرسه فیضیهٔ قم است.

تحصیلات

وی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی، فراگیری علوم دینی را آغاز کرد و مقدمات و ادبیات و سطح را به پایان رساند. او از سال ۱۳۱۷ شمسی تحصیلات حوزوی خود را در قم آغاز کرد و در دو دوره پس از ۱۳۳۲ برای فراگیری علوم دینی به نجف نیز رفت.

از آیات عظام:سید احمد زنجانی (پدرش)، سیدمحمد محقق داماد، ابوالقاسم خویی ،سیدمحمد حجت کوه کمری و سید حسین طباطبایی بروجردی، فقه و اصول را فرا گرفت.

از جمله روحانیونی که در دوران تحصیل با وی در ارتباط بودند می‌توان به سید محمد بهشتی، سید موسی صدر، سیدرضاصدر، سید عزالدین حسینی زنجانی ،سید مهدی حسینی روحانی، سید عبدالرحیم هاشمی نسب، میرزا علی احمدی میانجی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، سید ابوالفضل میرمحمدی، سید اسماعیل موسوی زنجانی، و محقق طباطبایی، عبدالکریم خوئینی زنجانی و شیخ حسن حیدری زنجانی از حوزه علمیه نجف اشاره کرد.

شاگردان

او از سال ۱۳۴۷ تا امروز به تدریس در حوزه علمیه قم مشغول است و سید محمد خاتمی، عبدالله نوری، سید حسن و سید حسین خمینی، محمد هادی مفتح، نورالله عطاردی تهرانی، عبدالمجید معادیخواه و دو فرزند آیت الله العظمی سید علی خامنه‌ای به عنوان شاگردان شناخته شده وی می‌توان نام برد.

سایر شاگردان وی عبارتند از: مهدی شب زنده دار، سید رضی موسوی شکوری ،مسیح بروجردی، سید محمد شبیری و سید جواد شبیری، علی اعلائی، حسین حلبیان و مهدی خراسانی.

مرجعیت

آیت الله العظمی شبیری زنجانی در سال ۱۳۹۲

در سال ۱۳۷۳ یکی از هفت مرجعی بود که پس از درگذشت آیت الله العظمی محمدعلی اراکی از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم معرفی شد، اما مدت زیادی از تن دادن به مرجعیت خودداری کرد. وی پرداخت شهریه برای طلبه‌ها در قم ندارد. همچنین وی تا نیمه سال ۱۳۹۲ اقدام به تأسیس سایت برای دفتر خود نکرد. زندگینامه خود را انتشار نداده بود. تا سال ۱۳۷۷ رساله توضیح‌المسائلی منتشر نکرده بود و همین عوامل باعث شده شهرت چندانی در میان عموم نداشته باشد.

دیدگاه‌ها

• اعتقاد به «عدم حجیت خبر واحد» و نظریه انسداد از دیدگاه‌های ویژه آیت الله العظمی شبیری زنجانی در اصول فقه است.
• وی معتقد است، ورود طلاب علوم دینی، به مسائل روزمره سیاسی موجب افت تحصیلی آنها شده و با این کار برخی طلاب، مخالف است.
• جمله «افراط در عزاداری، منجر به تفریط در آن می‌شود.» منسوب به اوست.
• در اذان و اقامه، شهادت ثالثه را به نحو متعارف میان شیعه، ذکر نمیکند و برای همین صدا و سیما اذان و اقامه نماز ایشان را پخش نمیکند.
• وی به آرای سید محسن حکیم و سید ابوالقاسم خویی توجه ویژه دارد.
• ایشان اعتقاد به انسداد باب علم دارد و شیخ اعظم انصاری را نیز، از پیروان این تفکر میداند.
• او اختیارات گسترده حکومتی برای فقها را نپذیرفته است.

فعالیت‌های سیاسی

او بر پیکر هاشم تقدیری سبزواری، حسینعلی منتظری، جلال الدین طاهری اصفهانی، سید عزالدین حسینی زنجانی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، سید صادق فقیه سبزواری، محی‌الدین حائری شیرازی، سید مجتبی موسوی لاری، سید ابوالفضل میرمحمدی و یوسف صانعی نماز میت اقامه کرده است.

تالیفات

در فقه

1. تحریر الجواهر (کتاب حج)
2. تجری فتاوی الجواهر (کتاب حج)
3. شرح بر حج عروة الوثقی (فصل اقسام حج)
4. حاشیه بر جامع احادیث شیعه مخصوصاً کتاب حج که او بر بسیاری از احادیث این کتاب حاشیه‌های متنی و سندی نوشته‌است تا در موارد نیاز، ساده و قابل فهم باشد.
5. پژوهش‌هایی در احکام حج
6. برگزیده‌هایی از کتب فقهی و حدیثی و … به ویژه آنچه با کتاب حج ارتباط دارد.
7. توضیح المسائل فارسی
8. دروس اجاره
9. دروس خمس، تقریرات این دروس به تفکیک هر درس در ۶ مجلد تنظیم و منتشر شده که البته تنظیم کاملی نیست.
10. دروس نکاح، تقریرات این دروس به تفکیک هر درس به گونه نسبتاً مطلوبی تنظیم شده که تاکنون ۲۰ مجلد آن انتشار یافته‌است.
11. تقریرات پراکنده‌ای از دروس اساتید
12. بحث‌هایی در تعادل و تراجیح
13. بحث‌هایی در قاعده فراغ و تجاوز
14. کتب مناسک حج (به فارسی و عربی و مناسک مختصری به فارسی با نام مناسک زائر مطابق با فتاوای او)

در حدیث و رجال و درایه

1. حاشیه بر اکثر کتب حدیثی به ویژه دربارهٔ سند آنها، بالاخص در کتب اربعه
2. دو تعلیقه بر رجال شیخ: تعلیقه کبیره (تا اواسط باب ما روی عن النبی صلی الله علیه و اله من الحابه) در یک مجلد، و تعلیقه صغیره (تا آخر کتاب) در یک مجلد.
3. تعلیقات بر کتب رجالی همچون کتاب رجال نجاشی، کتاب رجال نجاشی با تحقیق دقیق او انتشار یافته‌است که البته در آن تنها به ارائه متنی صحیح (نزدیکترین متن به متن مؤلف با توجه به نسخه‌های موجود اکتفا شده‌است.
4. دروس در درایه و قواعد کلی علم رجال
5. فهارس رجالی بر اسناد اکثر کتب حدیثی (بجز کتب اربعه) در مجلدات بسیار. این فهارس با دو روش ترتیب الاسانید و اعلام الاسانید با تعیین راوی و مروی عنه تنظیم شده و از آنجا که در معجم رجال الحدیث و نیز در تجرید اسانید الکافی و تجرید اسانید التهذیب سید حسین طباطبایی بروجردی فهرست رجالی کتب اربعه (تا حد نسبتاً مطلوبی) ارائه شده، فهارس او به دیگر کتب حدیثی اختصاص یافته‌است.
6. اسناد اصحاب اجماع با تعیین راوی و مروی عنه (در پنج جلد) او از فهارس رجالی که سال‌ها وقت و تلاش طاقت فرسا برای تهیه آن صرف کرده‌اند، در بررسی مباحث رجالی و اثبات مبانی خاص خود و نیز در تعلیقاتی که بر اسناد احادیث زده‌اند، استفاده شایانی نموده، و در کنار آن‌ها از فهارس دیگر و نرم‌افزارهای رجالی بهره‌مند می‌باشند.

متفرقه

• جرعه‌ای از دریا (مجموعه مقالات از وی و همچنین حکایاتی از بزرگان به نقل از وی) این کتاب در مؤسسه کتابشناسی شیعه تهیه و تدوین شده‌است و تا امروز سه جلد از آن منتشر شده‌است که شامل سه بخش زیر است:

1. فصل اوّل: حاشیه‌های ایشان بر کتب عربی
2. فصل دوم: حاشیه‌های ایشان بر کتب فارسی
3. فصل سوم: طریقیات

حاشیه‌های او جنبه علمی دارد و قسمت سوم دربارهٔ شخصیتهای علمی و فرهنگی جهان اسلام بخصوص شیعه بحث شده‌است. این کتاب تا جلد چهارم و پنجم ادامه دارد و هم‌اکنون در حال آماده‌سازی است.

پانویس و منابع

• وبگاه مهدویت
• پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله صافی گلپایگانی
• بی‌بی‌سی فارسی
• خموش پرسخن علی اشرف فتحی، هفته‌نامه بهار زنجان، صفحه ۵، شماره ۳۰۸، ۱۴ دی ۱۳۸۸

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی
• سایت به نام آیت‌الله العظمی سید موسی شبیری زنجانی وابسته به طرفداران وی
• مدرسه فقهی امام محمدباقر (تحت پوشش موسی شبیری زنجانی)
• مصاحبه با آیت‌الله العظمی سید موسی شبیری زنجانی
• شبکه اطلاع‌رسانی اجتهاد
• تصویری از آیت‌الله شبیری زنجانی وبگاه آینده روشن