زال علاءالدینوند بختیاری معروف به هالو زال، از شخصیتهای معنوی میان مردم بختیاری محسوب میشود. هالو زال گذشته از جایگاه خانوادگی خود، نمادی از فرزانگی و دوراندیشی در میان ایل بختیاری است و میان بختیاریها نقشی همچون زالاسطورهای در شاهنامهفردوسی را بر عهده دارد.
شهرتِ وی بهدلیلِ تحذیر و پیشبینیِ قتلعامِ نامدارخان و سرانِ بهداروند، پیش از رویاروییِ خونبار با جعفر قلی خان است که منجر به سالها جنگ و نا آرامیِ داخلی در بختیاری گردید. وی اگرچه نتوانست مانعِ قتلعامِ نامدارخان و همراهانش شود، اما با پیشبینی درست حادثه و با بردن پسران نامدارخان و پسر برادر نامدارخان یعنی بهرام خان و محمد حسن خان و محمد حسین خان همراه خود، توانست از کشته شدن این کودکان جلوگیری و به حیات این نسل کمک کند. سالها بعد بهرام خان که از محمد حسن خان و محمد حسین خان بزرگتر بود با پیگیریهای فراوان توانست پسرعموی خود محمد حسین خان را پیدا کند و با هم دوباره منطقهای را تحت اختیار بگیرند و به برپایی حیات سیاسی و اجتماعی بپردازند. بازماندگان نامدارخان را با شهرت بهرامی و نامداری میشناسند.
درسالهای ۲۱–۱۲۲۰ خورشیدی و پس از اوج گیریِ جنگ میانِ دورکی و بختیاروند، نامدارخان منجزی بختیاروند اقتدار و شجاعتی از خود در بختیاری بروز داد که باعث محبوبیت وی شد. بعد از اختلافی که میان جعفرقلی خان بختیاروند و نامدارخان منجزی روی داد (هر دو خان بختیاروند بودند)، جعفرقلی خان به قصد شکست رقیب تصمیم به دفع نامدارخان گرفت. باید یادآور شد سرانجام خونین این برادرکُشی، همچنان در پردهای از ابهام است.
از طرفی دیگر با تمام خاطرات بجای مانده از جنگها و درگیریهای ایلیِ جعفرقلی خان نیز نمیتوان با قاطعیت گفت که وی نیز چنین قصدی داشته، اما با سوء تفاهمی که به آن دچار شده بود، مرتکب چنین عملی گردید.
نامدارخان به نصایحِ هالو زال مبنی بر عدمِ اعتماد و دوستی با جعفرقلی خان گوش میدهد و چادری را در نزدیکی دو چادر دیگر برپا میکند و اسلحهها را برای حملهٔ احتمالی در آنجا پنهان مینماید. اما به رسمِ قولی که داده بود، اسلحهای حمل نمیکند. از طرف دیگر، خبرچینان و دشمنان هر دو به جعفرقلی خان خبر میدهند که نامدارخان چادری پر از اسلحه را در کنار دو چادر مهمانی برپا کرده و قصدِ کشتار آنان را دارد. هنگامی که جعفرقلی خان با همراهانش به نزدیکی چادرهای برپا داشتهٔ نامدارخان در گردنهٔ کوه چال بلوطک میرسد (در سر آستان پیرمحمود در اندیکا)، با دیدنِ چادری که در کنار چادرهای مهمانی برپاست، شک وی به یقین تبدیل میشود و تصمیم به قتلِ نامدارخان میگیرد.
نامدار خان و بابادی ها*
رابطه نامدار خان با احمدسمالی
در این واقعه هفت نفر از طائفهی عالیور"احمد سمالی"" نیز مهمان نامدارخان بودند. گفته شده زمانی که نامدارخان در حال جان دادن بود، از جعفرقلی خان میخواهد عالیوران را که مهمانند نکشند، اما آنان نیز به قتل میرسند.
نامدار خان و داماد بابادی*
داماد نامدار، آمولا آرپناهی بابادی بود که در جنگ نه هزار نیز او را یاری کرده بود و پا به پای پدر زن خویش جنگ میکرد. اما به نصیحت هالو زال یا خود نامدار خان، هر طور که شده بود نامدار خان از بردن داماد خویش به دیدار جعفر قلی خان امتناع کرد و به آمولا گفت که به طایفه خود برود. البته گفتنی هست که دختر نامدار خان از دو فرزند پسر ایشان بزرگتر بود، به همین دلیل در زمانی که آمولا داماد وی بود، بچههای ایشان کوچک بودند. فرزندان آمولا و نوادگان دختری نامدار خان به فامیلی مولایی شناخته شده هستند. دختر نامدار خان در بین منجزیها به بی بی شیرین معروف است، اما در مولاییها مادر بزرگ خود را به نام بی بی ترخون میشناسند.
اشعار و داستانهایی در فرهنگ فولکلور مردم بختیاری در موردِ وی ساخته شده و چندی ترانه با صدای خوانندگان بزرگ بختیاری همچون بهمن علاءالدین برای وی خوانده شدهاست.
با بالا آمدن آب رودخانه کارون و گسترش دریاچه سد گتوند علیا، آرامگاه تاریخی زال در محل زیر کوه هارنیِ در منطقه آبماهیک که برای عشایر منطقه از اهمیت فراوانی برخوردار است، در معرض نابودی و غرق شدن قرار گرفتهاست.[۱]بعدها فرزندان هالو زال که در روستای گشنیزجان در استان چهارمحال و بختیاری سکونت داشتند او را از ان منطقه نبش قبر و به دستگرد امامزاده انتقال میدهند.