ولی‌الله سیف

اقتصاددان، سیاست‌مدار، و حسابدار ایرانی

ولی‌الله سیف (زاده ۱۳۳۱ نهاوند) سیاست‌مدار، بانکدار، استاد دانشگاه و مدیر ارشد اجرایی ایرانی است که هم‌اکنون به عنوان مدرس و عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی فعالیت می‌کند. او پیشتر در فاصله سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷، ریاست بانک مرکزی ایران را بر عهده داشت.[۲][۳][۴][۵]

ولی‌الله سیف
هفدهمین رئیس کل بانک مرکزی ایران
دوره مسئولیت
۳ شهریور ۱۳۹۲ – ۳ مرداد ۱۳۹۷
رئیس‌جمهورحسن روحانی
قائم‌مقاماکبر کمیجانی
پس ازمحمود بهمنی
پیش ازعبدالناصر همتی
اطلاعات شخصی
زاده۱۳۳۱ (۷۲ ساله)[۱]
نهاوند، استان همدان، ایران
تحصیلاتدانشگاه علامه طباطبایی
(دکتری حسابداری)
دانشکده حسابداری و علوم مالی شرکت ملی نفت ایران
(کارشناسی ارشد حسابداری)

وی دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حسابداری از دانشکده حسابداری و علوم مالی شرکت ملی نفت ایران و دکتری حسابداری از دانشگاه علامه طباطبایی است. سیف پیشتر سمت‌هایی چون مدیرعاملی بانک کارآفرین، بانک ملت، بانک صادرات، بانک سپه و بانک ملی ایران را برعهده داشته‌است.[۴][۶][۷][۸]او در تاریخ ۲۴ مهر ۱۴۰۰ متهم ردیف اول، ولی‌الله سیف، رئیس وقت بانک مرکزی متهم به برهم زدن نظم و آرامش بازار ارزی کشور و زمینه‌سازی برای خرید و فروش غیرقانونی ارز به میزان ۱۵۹ میلیون و ۸۰۰ هزار دلار و ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار یورو و همچنین اهمال و سوء مدیریت در دوران مسئولیت خود، به تحمل ۱۰ سال حبس تعزیری محکوم شده‌است.[۹][۱۰] اما پس از آن دیوان عالی کشور، حکم ولی‌الله سیف را نقض کرد.[۱۱]

تحصیلات

ویرایش

او دارای مدرک لیسانس و فوق لیسانس حسابداری از دانشکده حسابداری و علوم مالی شرکت ملی نفت ایران و همچنین دارای مدرک دکتری حسابداری و امور مالی از دانشگاه علامه طباطبایی است. یکی از انتقادات وارد بر سیف این بوده که فاقد تحصیلات اقتصادی است.[۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

سوابق اجرایی

ویرایش

بانک صادرات

ویرایش

از جمله سمت‌های وی، مدیریت عامل بانک صادرات بوده‌است. در دوره تصدی وی اختلاس ۱۲۳ میلیارد تومانی توسط فاضل خداداد و با تبانی با کارمندان بانک صادرات ایران در این بانک رخ داد.[۱۶] در بهمن ۱۳۷۱، رئیس اداره کل بانک صادرات ایران متوجه اختلاس می‌شود. قبل از آن چندین بار ولی‌الله سیف با وساطت‌های سیاسی با خداداد دیدار کرده بود.[۱۷] در این هنگام فاضل خداداد در پاریس بوده که با تماس سیف به عنوان مدیریت بانک به ایران بر می‌گردد[۱۷] و بعد از برگشت فاضل از محل وجوهی که اختلاس شده بود، جمعاً ۴۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال ظرف حدود یک ماه وصول می‌شود. وی از بهمن ۱۳۷۱ تا مرداد یا شهریور ۱۳۷۲ تحت مراقبت بود اما نهایتاً در این زمان می‌تواند از کشور فرار کند. وی حدود ۸ میلیون دلار پول از کشور خارج کرده بود، که هیچگاه به کشور برنگشت. اما دوباره با وعده بخشش از سوی محسن رفیقدوست و ولی‌الله سیف در شهریورماه ۱۳۷۳ به ایران بازمی‌گردد تا باقی‌مانده بدهی خود را به بانک پرداخت کند. وی در روز ۹ بهمن ۱۳۷۳ بازداشت دوباره شد و پس از هشت جلسه دادگاه، در آذرماه سال ۱۳۷۴ اعدام گردید.[۱۸]

سایر سوابق

ویرایش
 
ولی‌الله سیف در کنار سید صفدر حسینی، رئیس وقت صندوق توسعه ملی ایران

ریاست کل بانک مرکزی

ویرایش

سیف در جلسه سوم شهریور ماه ۱۳۹۲ هیئت دولت ایران، با پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تأیید مجمع عمومی بانک مرکزی، با حکم رئیس‌جمهور، به عنوان رئیس کل بانک مرکزی ایران منصوب شد.[۲۰][۲۱]

برخی از خبرگزاری‌های اقتصادی مانند اقتصاد آنلاین، به علمی نبودن وی و بروز اختلاس در بانکهای تحت مسئولیت او انتقاد کردند. به نوشته این خبرگزاری:

سوابق آقای سیف به خوبی نشان دهنده این است که ایشان یک فرد اجرایی با سابقه‌ای قوی است اما فرد علمی نیست. ایشان اصلاً اقتصاددان نیست، مدرک ایشان حسابداری است.[۱۶][۲۲]

پس از شروع به کاهش یافتن نرخ دلار در راستای فعالیت‌های سیاسی و اقتصادی صورت گرفته توسط دولت یازدهم، سیف در اظهارنظری اعلام نمود قیمت دلار در ۲۹۵۰ به کف قیمت رسیده و بانک مرکزی اجازه کاهش قیمت بیش از این را نمی‌دهد. این اعلام موضع سبب جنجالهای لفظی در سطح جامعه و بین مقامات حکومت شد و انتقادات زیادی من‌جمله از جانب برخی نمایندگان مجلس به وی سرازیر شد.[۲۳] این اظهار نظر سیف که با واکنش‌های منفی در نزد مردم مواجه شد، با دفاع کوروش پرویزیان در یکی از مناظره‌های صدا و سیما اینگونه پاسخ داده شده:[۲۴]

تعیین نرخ ارز به‌طور مستقل انجام نمی‌شود و مرتبط با متغیرهای دیگری می‌باشد. این متغییرها که از آنها به عوامل بنیادی اقتصادی تعبیر می‌شود، تاکنون تغییری نکرده‌اند که ما بتوانیم با سنجش آنها نرخ ارز را تغییر دهیم. یکی از این عوامل بنیادی تحریم بانک مرکزی ایران می‌باشد که تاکنون برچیده نشده‌است. افت محسوس نرخ ارز در کوتاه مدت منطقی نیست.

از جمله اقدامت وی در نخستین ماه‌های تصدی این سمت، اعلام اسامی ۵۰۰ بدهکار عمده شبکه بانکی ایران، به قوه قضائیه بوده‌است.[۲۵] یکی دیگر از اقدامات وی در زمان ریاست در بانک مرکزی اعطای مجوز به مؤسسه مالی و اعتباری کاسپین بود، که از انحلال ۸ تعاونی تشکیل می‌شد، این مجوز درحالی اعطا شد که ۸ تعاونی با مشکلات زیادی همراه بودند و صلاحیت مورد نیاز را نداشتند[۲۶][۲۷]

در تاریخ ۳ مرداد ۱۳۹۷ بنا به پیشنهاد مسعود کرباسیان، وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران، طی حکم حسن روحانی رئیس‌جمهور، ولی‌الله سیف کرسی خود را به عبدالناصر همتی تحویل داد.

اظهار نظر دربارهٔ برجام

ویرایش

وی که در راس هیئتی اقتصادی به ایالات متحده سفر کرده بود، در سخنرانی در شورای روابط خارجی ایالات متحده، دستاوردهای ایران از برجام را با عبارت «تقریباً هیچ» «almost nothing» توصیف کرد. دولت ایران این سخنان را دارای مصرف خارجی دانست و از تلاش برای گشوده شدن هر چه بیشتر فضای اقتصادی پس از برجام خبر داد.[۲۸]

مؤسسه اعتباری کاسپین

ویرایش

۲ روز مانده به تعطیلات نوروز ۱۳۹۵، مجوز این مؤسسه در ۲۷ اسفند ماه بر روی سایت بانک مرکزی قرار گرفت[۲۹] و به عنوان پنجمین مؤسسه اعتباری غیربانکی مجاز شناخته شد و مقرر شد دارایی‌ها و بدهی‌های قابل تجمیع شرکت‌های تعاونی اعتبار «فرشتگان»، «الزهراء مشهد»، «حسنات اصفهان»، «دامداران و کشاورزان کرمانشاه»، «بدر توس مشهد»، «پیوند»، «امید جلین گرگان» و «عام کشاورزان مازندران» را که تحت عنوان آرمان ایرانیان فعالیت می‌کردند به حساب‌های خود انتقال دهد.[۲۷] اما در ۹ آذر ماه ۱۳۹۵ با پخش تلویزیونی اظهارات دادستان تهران با اعلام ۴۰۰۰ میلیارد کسری تعاونی فرشتگان و دستگیری دو تن از مدیران آن، سپرده گزاران به شعب هجوم آورده و مؤسسه اقدام به محدود کردن پرداختهای خود کرد.[۲۶][۳۰]

بانک مرکزی در ابتدا با صدور بیانیه‌ایی مؤسسه کاسپین را موظف به ایفای تعهدات تعاونی اعتبار فرشتگان دانست[۳۱] اما با افزایش تجمعات مردم و وخیم شدن اوضاع با وجود آنکه تعاونیها دارای تابلو و مهر کاسپین بودند و به سپرده گزاران دفترچه کاسپین را ارائه می‌کردند، ولی‌الله سیف کاسپین را مستقل از تعاونیها خواند و گفت «مدیران و سهامداران تعاونی‌ها باید پاسخگوی کسری احتمالی بشوند»[۳۲]

گذشت زمان نتوانست باعث آرام شدن سپرده گذاران کاسپین شود و مالباختگان تعاونی فرشتگان با شروع تجمعات در مقابل بانک مرکزی، مجلس و نهاد ریاست جمهوری به اعتراضات خود ادامه دادند. با جوابگو نبودن بانک مرکزی و ولی‌الله سیف سپرده گذاران نامه‌ایی سرگشاده به رهبری و حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهور وقت نوشتند.[۳۳][۳۴]

اما با وجود ماه‌ها بلاتکلیفی مالباختگان کاسپین ولی‌الله سیف آنان را به صبوری دعوت کرد.[۳۵] ولی‌الله سیف با افزایش نارضایتی و تجمعات پی در پی مردم برای فرار از فشار حاکی از مجوز اعطا شده، مجوز کاسپین را مشروط خواند درحالی که در متن مجوز چنین نکته‌ای قید نشده‌است و در قانون بانک مرکزی چیزی به نام مجوز مشروط وجود ندارد.[۳۶]

در مرداد ماه ۱۳۹۶ نمایندگان مجلس در اقدامی فراجناحی، در چارچوب اعمال ماده ۲۳۶ آیین‌نامه داخلی مجلس، اهمال و تخلف بانک مرکزی را که منجر به وارد آمدن خسارت به سپرده گذاران شده بود محرز دانستند و با رای قاطع ۱۸۳ رأی موافق، ۱۶ رأی مخالف و ۲ رأی ممتنع از مجموع ۲۳۳ نماینده حاضر، به قوه قضاییه ارجاع نمودند. [۱]

دولت دوازدهم

ویرایش

به گفته اسحاق جهانگیری، در دولت دوازدهم و سال ۱۳۹۷ و بعد از خروج دولت آمریکا از برجام، در جلسه‌ای با حضور تیم اقتصادی دولت به‌خصوص مسعود نیلی، محمد نهاوندیان و ولی‌الله سیف تصمیم به اعمال قیمت دستوری ۴۲۰۰ تومانی دلار در ایران برای مدت محدود (۳ یا ۶ ماه) گرفته شد که بعدها این قیمت توسط اسحاق جهانگیری اعلام رسمی شد.[۳۷]

جوایز و افتخارات

ویرایش
  • ۱۳۹۲: «چهره ماندگار صنعت بانکداری ایران»، در بیست و سومین همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی[۳۸][۳۹]
  • ۱۳۹۱: «مدال زرین روابط‌عمومی»، در کنفرانس روابط‌عمومی، صنعت و تولید ملی[۴۰]

انتقادها

ویرایش

ولی‌الله سیف بیش از ۲۰ سال مدیریت عامل بانکهای مختلف دولتی را در ایران بر عهده داشته‌است. او در دوره ریاست بانک صادرات در دهه ۷۰ به دلیل اختلاس معروف آن دهه مورد انتقاد قرار گرفت. اختلاس ۱۲۳ میلیارد تومانی در بانک صادرات در سال ۱۳۷۴ است که در جریان آن فاضل خداداد و مرتضی رفیق دوست به برداشت غیرقانونی از منابع بانکی متهم شدند.[۴]

سید احمد عراقچی دربارهٔ اختلال‌های ارزی و افزایش نرخ ارز در سال‌های ۹۶، ۹۷ و ۹۸ می‌گوید: «مداخله در بازار ارز به دستور حسن روحانی و علی شمخانی و تأییدکردن ولی‌الله سیف انجام شده‌است.»[۴۱][۴۲][۴۳][۴۴]

او همچنین در جریان عدم بازپرداخت سپرده‌های مردم توسط موسسات مالی و اعتباری که از بانک مرکزی مجوز گرفته بودند بسیار مورد انتقاد قرار گرفت. افت شدید و ناگهانی ارزش پول ملی ایران در مقابل دلار و افزایش افسار گسیخته و جهشی قیمت ارز در اواخر سال ۱۳۹۶،[۴۵] انتقادات گسترده‌ای را نسبت به وی برانگیخت و در این میان اینکه اعضای خانواده ولی‌الله سیف مقیم خارج از کشور بوده و از فشارهای اقتصادی داخل ایران، متأثر نمی‌شوند، مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.[۴۶][۴۷][۴۸][۴۹]

به ولی‌الله سیف از جانب نمایندگان مجلس اعتراضات تندی شد و حتی به خیانت[۵۰] و بی‌کفایتی[۵۱][۵۲] متهم گردید. گفته شده ۱۶۳ نفر از نمایندگان مجلس در فروردین ۱۳۹۷ طی نامه‌ای به رئیس‌جمهور وقت، حسن روحانی، خواستار برکناری وی شده‌اند.[۵۳] وزارت دارایی آمریکا در ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۷ نام ولی‌الله سیف را در لیست تحریم‌های خود قرار داد.[۴][۵۴]

در سال ۹۶، با شروع تحقیقات دربارهٔ پرونده تخلفات ارزی، پرونده سیف به نام فساد مدیران سابق بانک مرکزی با خلاصه اتهامات اخلال در بازار ارز در جریان افتاد. در ۳ مرداد ۹۷، دیوان محاسبات کشور تخلفات بانک مرکزی را محرز دانست و حکم انفصال سیف رئیس کل بانک مرکزی و معاونان وی را تأیید کرد. این اتهامات در دوران اجرای سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی با اعلام اسحاق جهانگیری وارد شده‌است. در ۲۲ شهریور ۹۷، حسن روحانی طی حکمی او را به مشاور رئیس‌جمهور در امور پولی و بانکی خود منصوب کرد.[۵۵] سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرد در روند تحقیق و دستگیری احمد عراقچی، معاون سابق امور ارزی، در مورد التهابات بازار ارز پای سیف در این پرونده باز شده‌است. وی همچنین یک پرونده با موضوع شکایت برخی موسسات مالی و اعتباری داشته‌است. سیف در مصاحبه ای در دفاع از خود ادعا کرد: «صرفاً مجری مصوبات دولت بود و سیاست‌گذاری مستقلی از مصوبات دولت، نمی‌توانست داشته باشد.»[۵۶]

صدور کیفرخواست

ویرایش

در تاریخ ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۰، دادستان تهران، علی القاصی مهر در جلسه شورا عالی قضایی ولی‌الله سیف را به نقض مقررات و ترک فعل‌ها متهم کرد که باعث وقوع اخلال در نظام اقتصادی و تضییع بیش از ۳۰ میلیارد دلار منابع ارزی و ۶۰ تن ذخایر طلا با ارزش ریالی «حدود ۸۰۰ هزار میلیارد تومان» در طول سال‌های ۹۵ تا ۹۷ شده‌است.[۵۷]

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. «در مورد ولی‌الله سیف». www.tabnak.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  2. «در مورد ولی‌الله سیف در ویکی تابناک بیشتر بخوانید». www.tabnak.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  3. زندگینامه: ولی‌الله سیف بایگانی‌شده در ۲۸ آوریل ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine، همشهری آنلاین، ۳ شهریور ۱۳۹۲
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ «رئیس بانک مرکزی ایران در لیست تحریم‌های جدید آمریکا قرار گرفت». BBC Persian. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ مه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۷.
  5. رئیس کل بانک مرکزی در مرحله نهایی شدن: مستأجر جدید ساختمان شیشه‌ای میرداماد کیست؟ بایگانی‌شده در ۳ اوت ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine، خبرگزاری فارس، ۱ شهریور ۱۳۹۲
  6. سیف رئیس‌کل بانک مرکزی ایران شد + تصویر سند بایگانی‌شده در ۲۸ اوت ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine، خبرگزاری تسنیم، ۳ شهریور ۱۳۹۲
  7. چهره ماندگار صنعت بانکداری رئیس‌کل بانک مرکزی شد بایگانی‌شده در ۳۱ اوت ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine، روزنامه بهار، ۴ شهریور ۱۳۹۲
  8. چهره ماندگار صنعت بانکداری، رئیس بانک مرکزی می‌شود؟ بایگانی‌شده در ۴ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، یکشنبه ۱۳ مرداد ۱۳۹۲–۱۱:۲۸
  9. «محکومیت ۱۰ساله ولی‌الله سیف و ۸ساله احمد عراقچی/ برهم‌زنندگان ثبات ارزی سال ۹۷ چه‌کسانی بودند؟». تسنیم. ۲۴ مهر ۱۴۰۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۱.
  10. «سیف به ۱۰، عراقچی به ۸ و آقاخانی به ۱۳ سال حبس محکوم شدند». ایسنا. ۲۴ مهر ۱۴۰۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۱.
  11. «اعاده پرونده بانک مرکزی به شعبه جدید؛ «حکم زندان احمد عراقچی نقض شد»». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۸.
  12. "رئیس بانک مرکزی حسابدار است، وزیر اقتصاد، اقتصاد نخوانده و رئیس سازمان برنامه هم تحصیلاتش اقتصاد نیست!/ این دولت از فقر آکادمیک اقتصاد رنج می‌برد/ بانک مرکزی فقط نظاره‌گر هیجانات بازار ارزی بود". نود اقتصادی (به انگلیسی). Archived from the original on 30 November 2021. Retrieved 2021-11-03.
  13. «روزنامه خراسان». khorasannews.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  14. «یک اقتصاددان: همتی اقتصاد دان است اما سیف دانش اقتصادی نداشت». دیدبان ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  15. «هدیه‌ای که تیم اقتصادی دولت دوازدهم به ملت داد». روزنامه جهان صنعت. ۲۰۱۹-۱۱-۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  16. ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۳.
  17. ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۳.
  18. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۳.
  19. هیئت مدیره بایگانی‌شده در ۵ سپتامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine، وبگاه رسمی فیوچر بانک (بحرین)
  20. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۳.
  21. «- وبگاه خبرگزاری ایسنا - حکم انتصاب ولی‌الله سیف به سمت رئیس کل بانک مرکزی». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۱.
  22. «ولی‌الله سیف «رئیس بانک مرکزی ایران شد»». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۴.
  23. واکنش به اظهارات سیف؛ رئیس بانک مرکزی سالی یکبار مصاحبه کند بایگانی‌شده در ۷ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine همشهری آنلاین
  24. دلیل اظهارات جنجالی سیف اعلام شد/ طرح جدید ارزی بانک مرکزی بایگانی‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine خبرگزاری مهر
  25. طیب نیا: اسامی ۵۰۰ بدهکار عمده بانکی را به قوه قضاییه اعلام کردیم بایگانی‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine خبرگزاری انتخاب
  26. ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ خبروان. "تجمع مال باختگان مؤسسه مالی و مجوز دار کاسپین / طی 2-3 روز آینده روند انتقال اموال انجام خواهد پذیرفت | ایسکا" (به انگلیسی). Archived from the original on 18 November 2018. Retrieved 2017-03-05.
  27. ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ «مجوز فعالیت مؤسسه اعتباری کاسپین صادر شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ فوریه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۳-۰۵.
  28. Iran Seeks Access to Its $100 Billion Via U.S. Financial System بایگانی‌شده در ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine,
  29. mizanonline.ir (۱۳۹۴-۱۲-۲۸). «صدور مجوز فعالیت مؤسسه اعتباری کاسپین از سوی بانک مرکزی». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۵.
  30. «دستگیری دو تن از مدیران فرشتگان». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۷.
  31. «موسسه کاسپین موظف به ایفای تعهدات تعاونی اعتبار فرشتگان است». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۳-۰۵.
  32. «صحبتهای سیف در برنامه نگاه یک». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۷.
  33. «نامه سپرده گزاران کاسپین به رهبری». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۷.
  34. «نامه سپرده گزاران کاسپین به رهبری». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۷.
  35. «واکنش سپرده‌گذاران کاسپین به توصیه سیف: آیا طلبکارها هم صبوری می‌کنند؟ | بانک مردم». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۳-۰۵.
  36. «مجوز مشروط کاسپین». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۷.
  37. «جهانگیری: 1401 را پیش‌بینی می‌کردم». اکوایران. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۵.
  38. مدیر حامی روابط‌عمومی، چهره ماندگار صنعت بانکداری شد بایگانی‌شده در ۴ آوریل ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine، همشهری آنلاین، ۷ خرداد ۱۳۹۲
  39. چهره ماندگار بانکداری ایران معرفی شد بایگانی‌شده در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine، بنکرز، ۷ خرداد ۱۳۹۲
  40. همان منبع (بنکرز)
  41. «معاون سابق بانک مرکزی: شمخانی و روحانی دستور دخالت در بازار ارز را دادند». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۴.
  42. «مداخله در بازار ارز با دستور رئیس‌جمهور انجام شد/ وزارت اطلاعات صلاحیت سالار آقاخانی را تأیید کرد | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۴.
  43. ناشناس (۲۰۱۹-۰۸-۱۸). «مداخله در بازار ارز فردایی با دستور رئیس‌جمهور انجام شد / وزارت اطلاعات صلاحیت سالار آقاخانی را تأیید کرد». تجارت‌نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۴.
  44. «ورود به بازار فردایی به درخواست شورای عالی امنیت ملی و دستور روحانی بود/ حتی یک ریال هم تضییع نشده‌است | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۴.
  45. «رابطه خارج نشینی خانواده آقای سیف و گرانی ارز». snn.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  46. «دری اصفهانی به ۵ سال حبس محکوم شد/ مدیر بانکی و جاسوسی در تیم کذاکره کننده هسته‌ای/ دری اصفهانی به بانک مردم چه گفته بود؟». بانک مردم. ۲۰۱۷-۱۰-۰۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  47. «سیف باید بابت معرفی «جاسوس» به تیم مذاکره‌کننده پاسخگو باشد/ پیگیر سؤال از رئیس‌جمهور بابت مشکلات بانک مرکزی هستیم». snn.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  48. «خانواده سیف کجا هستند؟». ایسنا. ۲۰۱۸-۰۷-۲۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  49. «بی خیالی دولت، خانواده خارج نشین آقای سیف و گرانی ارز!». پایگاه خبری جماران. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  50. «فلاحت‌پیشه: آقای سیف، شما به مردم ایران خیانت می‌کنید- اخبار سیاسی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  51. «4 بانک 20 هزار میلیارد تومان غارت کرده‌اند/ لیاقت ادامه کار را در وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی نمی‌بینم/ نظارت مجلس کجا رفته‌است؟». web.archive.org. ۲۰۱۸-۰۵-۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  52. «سیف بی کفایت است/ لیاقت بانک مرکزی را ندارد». پایگاه خبری افکارنیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  53. YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۲۰۲۱-۱۱-۰۳). «درخواست نمایندگان از رئیس‌جمهور برای برکناری رئیس بانک مرکزی/ احتمال انتصاب سیف به عنوان سفیر». fa. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  54. «چرا سیف باید برکنار شود؟ / وقتی رئیس‌بانک مرکزی نمی‌داند برای شرایط ارزی چکار کند!». مشرق نیوز. ۲۰۱۸-۰۶-۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
  55. «ولی‌الله سیف؛ سیاست‌گذاری که بحران ارزی هنوز رهایش نمی‌کند». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۶ مه ۲۰۲۱.
  56. «دیوان محاسبات حکم انفصال کامل ولی‌الله سیف از خدمت را تأیید کرد». رادیو فردا. ۱۵ آذر ۱۳۹۷.[پیوند مرده]
  57. «دادستان تهران: پرونده رئیس سابق بانک مرکزی به دادگاه ویژه اخلال اقتصادی ارسال شده‌است». رادیو فردا. ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۰.[پیوند مرده]

پیوند به بیرون

ویرایش